Het Belfort. Jaargang 8

[p. 329]

De laatste Dooden.
In memoriam.

De Zeer Eerwaarde heer J.-W. Brouwers, pastoor te Bovenkerk-Nieuwer-Amstel, ridder van de Leopoldsorde, ridder van de Eikenkroon, versierd met het eerekruis ‘Pro Ecclesia et Pontifice’, eerelid der Koninklijke Vlaamsche Academie, lid der Academie van beeldende kunsten, enz. enz.

Geheel Limburg en vooral Maastricht verkeerden nog onder den droeven indruk door het overlijden van Mgr F.X. Rutten, den innig geliefden deken dier stad, veroorzaakt, toen het den Almogende opnieuw behaagde een anderen van Limburgs verdienstelijkste zonen tot zich te roepen.

De bekende en gevierde redenaar, de zeer eerwaarde heer J.W. Brouwers, pastoor van Bovenkerk (Nieuwer-Amstel), werd plotseling te Maastricht, den 3^den dezer, ten huize van zijnen boezemvriend, den rijksarchivaris J. Habets, uit het leven weggerukt, en de droeve mare van zijn dood heeft niet alleen Limburg, maar geheel het katholieke Nederland en België in rouw gedompeld.

Niet alleen de katholieke Kerk, maar ook de Nederlandsche letterkunde ziet zich met hem een parel aan haar kroon ontnomen; want was hij een voorbeeldig priester en groot redenaar, niet minder hoog staat hij aangeschreven als dichter en prozaschrijver.

Reeds als jongeling gloeide hij van innige liefde voor de moedertaal, eene liefde die hem zijn geheel leven is bijgebleven en waarvan hij telkens als hij in het openbaar optrad, de warmste blijken gegeven heeft.

Pastoor J.W. Brouwers werd in het jaar 1831 te Margrathen, een klein dorpje in Limburg, geboren. Hij deed zijne eerste studiën aan het klein seminarie te Rolduc, en na den priesterlijken staat gekozen te hebben, vervolgde hij zijne loopbaan in het groot seminarie te Roermond, tot hij, na in 1855 de heilige priesterwijding te hebben ontvangen, tot leeraar benoemd, in die hoedanigheid aan het bisschoppelijk kollegie van Roermond optrad.

Als leeraar spaarde hij geene middelen om de hem toevertrouwde jeugd te doen deelen in de liefde die hem bezielde. ‘Hij ontzag zich niets, ten einde het kostbaar metaal, dat de kroon van zijn land met reiner glans kon doen schitteren, desnoods op te delven uit de diepte, waar zijn blik het wist te erkennen.’ Vooral voor onzen grooten dichter Joost van den Vondel, aan de studie van wiens werken hij zich altijd gewijd heeft, had hij een onbegrensde sympathie. Meer nog! Zijn enthousiastisch hart kon hij in den engen kring zijner leerlingen niet naar verlangen lucht geven, hij wilde openlijk het groot vernuft van Joost van den Vondel huldigen en doen huldigen, en ter bereiking van dat doel, ‘organiseerde hij te Roermoend een schitterend feest, waarvan de opbrengst (1100 gld) moest strekken tot oprichting van het standbeeld van Nederlands grootsten dichter’.

In het jaar 1863 verliet hij zijn dierbaar Limburg en begaf zich naar Amsterdam, alwaar hij geroepen werd om zijne hulp aan het

[p. 330]

dagblad ‘De Tijd’ te verleenen. Aldaar kon hij zich tot 1870 naar hartelust aan de beoefening der letterkunde wijden, en, zooals wij uit onderstaande lijst van zijne pennevruchten zien, is het voor de letterkunde de rijkste en schoonste tijd zijns levens geweest.

In 't jaar 1870 werd hij door Z.D.H. den Bisschop van Haarlem benoemd tot pastoor te Bovenkerk (Nieuwer-Amstel).

Men zoude misschien meenen dat toen voor hem de tijd der rust was aangebroken; geenszins! Een nieuw tijdperk treedt hij thans in; hij zal zich voortaan geheel en al wijden aan het heil der zielen, en als openbaar verdediger van Paus en koning optreden, waar zich slechts de gelegenheid aanbiedt. Men vindt hem op alle groote congressen, zoowel in den vreemde, als in Nederland, overal voert hij het woord en weet hij de harten der toehoorders gansch voor zich in te nemen. Overal begroet het katholiek Nederland in hem eenen waardigen vertegenwoordiger, die altoos haar eer wist hoog te houden.

Een verblijdend verschijnsel mag het heeten dat de rijke talenten en het voor al wat goed en edel is kloppend hart van pastoor Brouwers ook in niet-katholieke Nederlandsche kringen zooveel erkenning hebben gevonden. Vaak werd hij uitgenoodigd als spreker het woord te voeren bij feestvieringen, die geen specifiek katholiek karakter droegen, en tal van hooggeplaatste niet-katholieken hebben eerbiedig zijn lijk naar de laatste rustplaats begeleid.

Maar hoe groot een man hier beneden ook zij en welke lauweren hij ook moge oogsten, de wet des doods is onverbiddelijk, dura lex sed lex. Hij ontneemt den mensch aan alle aardsche betrekkingen en zendt hem, alleen in bezit zijner eigene verdiensten naar den zetel der eeuwige gerechtigheid.

De dood heeft uit de rei van Nederlands roemrijkste mannen een nieuw offer geëischt en een wreeden slag geslagen door ons pastoor J.W. Brouwers te ontvoeren.

Hij is voor de eeuwige rechterstoel verschenen om rekenschap af te leggen van de ontvangene talenten; maar hij zal zich niet behoeven beschaamd te gevoelen; want hij gebruikte die steeds tot nut van den medemensch en tot glorie van God.

Deze gedachte strekke zijne bedroefde familie, zijne parochianen en vrienden tot troost!

Hier volge ten slotte een kort overzicht der lettervruchten van pastoor J.W. Brouwers.

‘Joost van den Vondel, dichtwerk met levensbeschrijvende, karakterschetsende en letterkundige aanteekeningen’ (1861), - ‘Een groot Nederlander, hoogleeraar en stichter van hoogescholen enz., Canisius’ (1862), - ‘Voor Vondels standbeeld, redevoering’ (1862), - ‘Nêerland's keizerlijk kapittel, Neêrland's eerste christen kerk’, enz. (1863), - ‘ Nederland en Pius IX’ (1865-1866), - ‘Punten van aanraking tusschen de wetenschap en de schoone kunsten’, - ‘Wetenschap en schilderkunst (1558-1563)’, - ‘Antwoord aan de 63’, -

[p. 331]

‘De twee bekroonde ontwerpen’ enz. (1868), - ‘De Nederlanden en de Gevierden te Heiligerlee’ (1888), - ‘Antwoord aan den heer Groen van Prinsterer’, - ‘Wederantwoord aan den heer B. Ter Haar’, - ‘Wat nu te doen?’ - ‘Een broederlijk woord aan mijne synodale en anti-synodale medeburgers enz.’, - ‘Fruin in de Gids, Jonckbloet in de Tweede Kamer en Groen in zijne derde brochure over Heiligerlee’, - ‘Mengelingen op staat- en letterkundig gebied’, - ‘Nederland aan Pius IX op 11 April 1869’, - ‘De oorlog’ (1870), - ‘Neérland's katholieken aan Pius IX bij zijn XXV-jarig opperpriesterschap’. - Konstitutioneele Nederlandsche wedstrijd op 1 April 1872’, - Vondel en de Catalaansche dichtkunst, enz.

Daarenboven was pastoor W. Biouwers redakteur van de Amstelbode, stichter van de Wetenschappelijke Nederlander, die onder zijn toezicht zich met de Dietsche Warande heeft vereenigd, waarvan hij steeds een getrouwe en ijverige medewerker gebleven is.

Het Belfort is den duurbaren overledene op eene bijzondere manier dankbaar, immers het was Pastoor Brouwers die bij de eerste mare van het verschijnen van dit tijdschrift zich verhaastte (10 Februari 1886) een Wapengroet te zenden, een puik gedicht dat aan het hoofd der eerste aflevering van Het Belfort prijkt.

Maastricht.

Jozef de Ras.

- Hippolyte Adolphe Taine der Fransche Academie stierf op 5 Maart l.l., in den ouderdom van 65 jaren.

De groote Fransche denker was op 21 April 1828 te Vouzier, in de krijthoudende vlakten der Champagner Ardennen, geboren.

Zijne eerste studiën deden reeds in hem den grooten schrijver van latere jaren vermoeden. Immers zijne vroegtijdige wijsheid en ingetogenheid deden hem tusschen zijne makkers kennen, ook behaalde hij in 1847 op het lycée Bonaparte den eere-prijs der rhetorika; en vandaar ging hij naar de normaalschool waar zijne geleerdheid hem vanwegen zijne medeleerlingen den naam van Monsieur Taine verwierf. Beurtelings professor te Nevers, Poitiers en Besançon, (waar hij zijn ontslag als leeraar der zesde klas indiende,) ging Taine naar Parijs waar hij in de Débats, de Revue des Mondes en de Revue de l'Instruction Publique als medeopsteller optrad.

Taine stond onder den invloed der wijsbegeerte van Spinosa en Kant, en was zelf positivist evenals Maury, Littré en Renan, en aanhanger der leer die de gevoelens afhankelijk maakt van de bewerktuiging des lichaams en het zenuwstel.

In 1853 promoveerde hij Docteur-ès-lettres met twee proefschriften: De personis platonicis en Essai sur les fables de Lafontaine. Zijn eerste lange werk, Essai sur Tite Live, waarin zijne Spinosistische denkwijze doorstraalt, verscheen in '54. Dit werk werd bekroond door de Academie. Lafontaine et ses Fables, omgewerkte uitgave van zijn in '53 verschenen proefschrift zag het licht in '60.

[p. 332]

Taine was ook dichter. Eene reis naar Pyreneeën werd door hem met rijke verbeelding beschreven.

Maar bovenal was hij wijsgeer.

Hij worstelde tegen de toen heerschende wijsbegeerte der XIX^e eeuw van Cousin en slaagde erin deze teneer te werpen.

Verder verschenen studiën over Racine, Balsac, Reynaud, Tennyson, Carlyle, Addison, Pope, Dryden... In '57 Essais de critique et d'histoire en in '63 Eerivains actuels de l'Angleterre. In '63 verscheen zijn, tot dan toe, grootste werk: Histoire de la littérature Anglaise, waar hij Milton o.a. op meesterfijke wijze, en diens gedachten ontleedt. Dit werk werd voor den prijs van 20,000 fr. voorgedragen, doch M. Cousin, nog ietwat verbittert op den tegenstrever zijner gedachten, gelukte er in hem op zijde te stellen, onder voorwendsel van Spinosistische en materialistische gedachten die er in uiteengelegd waren.

In 't zelfde jaar werd Taine benoemd tot professor van esthetiek aan de School van schoone kunsten, en immer in dat jaar verschenen nog Idéalisme anglais, en Positivisme anglais.

Nouveaux essais de critique et d'histoire, alsmede Philosophie de l'art verschenen in '65. Philosophie de l'art en Italie, Voyage en Italie, Naples, Rome, Florence, Voyage à Venise, in '66.

Notes sur Paris ou Vie et opinion de M. Frédérie-Thomas Graindorge, L'Idéal dans l'art, in '67. - Philosophie de l'art dans les Pays-Bas in '68. Philosophie de l'art en Grèce en De l'Intelligence in '70. Dit laatste werk bevat de grondbeginselen en de gedachten van Taine als wijsgeer.

Taine was een der grootste en vruchtbaarste schrijvers dezer eeuw. Alle onderwerpen, geschiedenis, kunst- en letterkritiek, wijsbegeerte, dichtkunst, alles heeft hij ondernomen en beschreven.

Zijn hoofdwerk: Les origines de la France contemporaine staat als getuige van de openhartige denkwijze die steeds, trapsgewijze, door eigen kennis en eigen ondervinding leert, en welke Taine in hoogen graad kenmerkt.

Gent.

Pieter Danco.

- Lord Brabourne, Engelsche staatsman en schrijver. Hij was de klein-neef van de vermaarde schrijfster Jane Austen, en zelf schreef hij verdienstelijke bundels kinderverhalen, alsmede een leven van Cromwell en verschillende politieke vechtschriften.

- Graaf Charles de Villermont, gewezen hoofdopsteller van het ‘Courrier de Bruxelles’ en schrijver van twee merkwaardige geschiedkundige werken, Histoire de Tilly en Histoire d'Ernest de Mansfeld. Hij legde thans de laatste hand aan eene geschiedenis van Maria-Theresia. De Villermont was 77 jaar oud.

- N. De Roever (42 jaar), plotseling overleden te Amsterdam, Archivaris van Amsterdam en opsteller van Oud-Holland. Hij was een geleerd man die nog veel beloofde voor de toekomst. Aan het Nederlandsch Congres in 1891 te Gent gehouden, nam hij een aanzienlijk deel.