Het Belfort. Jaargang 8

[p. 283]

Lick's observatorium in Californië.

IN het nummer van 1 Januari ll. is er in het Belfort spraak geweest van sterrekundige lichtprenten, op Lick's observatorium verveerdigd. Alhoewel dit gesticht nog maar vier, vijf jaar geopend is, heeft het reeds in de wetenschappelijke wereld eenen roemrijken naam verworven. Men vindt er den machtigsten verrekijker, die ooit gemaakt werd, benevens veel ander gereedschap, waarbij al de laatste verbeteringen toegepast zijn. Die kostelijke stukken zijn in uiterst bekwame handen, die er mee op de beste plaats werken, welke men wenschen kan.

Wat de sterrekundigen in hunne waarnemingen meest komt storen, is onze luchtkring, waar het licht door moet om tot ons te komen. Dan zelfs als de lucht heel helder schijnt, rooft zij een deel der stralen, en de andere, die zij voorbij laat trekken, doet zij soms onregelmatig van hunne richting afwijken. Alzoo ziet men op eenen warmen zomerdag alles wemelen op eenen akker, waarboven heete en min warme lucht dooreen loopen. Hoe weinig zoo iets in den luchtkring voorkomt, is er het zicht in den telescoop door gestoord, want hij vergroot deze schijnbare beweging, gelijk hij alles vergroot. Verscheidene geleerden, om zich zoo veel mogelijk aan die stoornis te onttrekken, hebben zich de moeite getroost van den hemel te gaan beschouwen op hooge bergen, en hunne verrekijkers lieten hun daar bijzonderheden zien, welke zij op hunne gewone waarnemingsplaats altijd te vergeefs gezocht hadden.

[p. 284]

Het is naar die ondervinding dat het Californisch observatorium op den berg Hamilton gebouwd werd, 1353 meters boven den waterspiegel der zee. Een goed deel van het jaar is er de lucht zoo klaar en zoo stil, dat veel andere observatoriums op jaren tijds soms niet eens de weerga hebben.

De hoop, welke men op dit nieuw gesticht stelt, is groot, en zal naar alle waarschijnlijkheid niet teleurgesteld worden. Heel merkweerdige mededeelingen zijn reeds van daar afgekomen, en weinig tijd geleden nog werd van den berg Hamilton getelegrafeerd: ‘Bij Jupiter is hier eene vijfde maan ontwaard’. Aan zulk nieuws verwachtte men zich geenszins; de vier tot hier toe gekende manen van Jupiter zijn ontdekt van den oogenblik dat men den telescoop gehad heeft, en zij zijn zoo gemakkelijk om zien, dat er niemand achterdenken gehad heeft of daar nog wel iets aan het zicht kon ontsnappen.

Nu dat de Lezer weet welke achting Lick's observatorium de wereld door geniet, willen wij uiteen doen hoe het tot stand kwam. Om zoo eenen bouw op te richten en te stoffeeren, en in het onderhoud van zijn personeel te voorzien, is een schrik van geld noodig. Hoe zijn de vereischte kapitalen hier samengebracht?.. Zij werden edelmoedig geschonken door eenen enkelen persoon, James Lick, wiens naam aan het gesticht gegeven werd. Men moet zich evenwel niet inbeelden dat de man een groot sterrekundige was, verre van daar; men wil dat hij maar moeilijk had kunnen zeggen wat verschil er is tusschen de planeet Jupiter en de poolster, eene vraag, die nochtans buiten het Ab-boek der sterrekunde niet gaat. Overigens, was de man niet zeer hoog geleerd, dit was zijne schuld niet; de tijd had hem ontbroken om lang ter school te gaan, daar hij heel vroeg aan het werk moest om zijnen kost te verdienen.

James werd in 1796 te Fredericksburg, in Pennsylvanië, eenen der Vereenigde Staten, van geringe ouders

[p. 285]

geboren. Daar veel gelukzoekers van den vreemde naar dit deel van Amerika trekken, sloeg hij juist den tegenovergestelden weg in: hij verliet zijn geboorteland om handel te gaan drijven in Zuid-Amerika. Zijne zaken gingen tamelijk goed vooruit, zoodat hij op vijftigjarigen ouderdom 150.000 frank rijk was. Eene heel groote fortuin mag zulke som niet heeten, bijzonder in Amerika, waar men niet meetelt, indien men niet verscheidene millioenen bezit. Onze Lick had de pretentie niet van millionair te worden, en tevreden met de vrucht van zijnen arbeid, trok hij naar zijn vaderland terug, waar hij tot zijn verblijf een tamelijk onbeduidend vlek verkoos, op de westerkust aan eene schoone zeebocht gelegen. Hij besteedde hier zijne gewonnen penningen tot aankoop van uitgestrekte landerijen, welke hij welhaast de gelegenheid had zoo schrikkelijk duur te verkoopen, dat hij, geheel onverwachts, een der aanzienlijkste millionnairen van Amerika werd!..

En de uitleg van een zou ongehoord geluk?.. Het was in 1847 dat Lick zijne gronden kocht en de streek, die hij kwam bewonen, was Californië... Juist in dien tijd werden aldaar de beruchte goudmijnen ontdekt. In 1848 borst de goudkoorts uit; de gelukzoekers van alle landen kwamen toegesprongen; de berdelen hutten van het nederig vlek werden door ordentelijke huizen vervangen; er rezen eene menigte gasthoven op; de handelschepen kwamen de zeebocht binnengevaren; de bevolking steeg van 600 tot 250.000 zielen; met een woord het armoedig dorpje werd op korten tijd de gansch nieuwe, prachtige stad San Francisco!.. Men kan denken wat Lick achter zijne landerijen won, alzoo in eens de kostelijkste bouwgronden geworden, die men ergens vinden kan.

Men make zich een denkbeeld van zijn vermogen door de twee millioen dollars - tien millioen franken - die hij, mild en edelmoedig, aan den staat van Californië schonk tot inrichting van verschillige nuttige werken en bevordering der wetenschap. Met een deel dier koninklijke gift werd het observatorium gebouwd, dat heden in zake van sterrekunde zoo dikwijls genoemd wordt.

[p. 286]

Niettegenstaande zijne hooge jaren, nam Lick nog deel aan eene lastige reis op het Rotsgebergte om voor het toekomende gesticht de best geschikte plaats te kiezen, en ondertusschen vertrokken twee bevoegde mannen naar Europa om voor de glazen te zorgen van den verrekijker, die nergens zijne weerga moest vinden; meteen moesten deze afgeveerdigden al de verbeteringen studeeren, die in deze laatste jaren bij de observatoriums ingebracht werden. Lick zag het einde dezer voorloopige studiën en werkingen niet; hij stierf in 1876 in den gezegenden ouderdom van tachtig jaren.

J.B. Martens, kan.