Het Belfort. Jaargang 8

[p. 43]

Tweëeuwige dagwijzer.
1800-2000

I. Eerste week van 't jaar.
Volgorde der weekdagen.

De cijfers 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, beduiden den zooveelsten dag der week: Zondag, Maandag, Dinsdag, enz.

Jaar	Weekorde { abcdefg	Paschen
1800	4567123	13 April
1	5671234	5
2	6712345	18
3	7123456	10
4	1234567	1
5	3456712	14
6	4567123	6
7	5671234	29 Maart
8	6712345	17 April
9	1234567	2
1810	2345671	22
1	3456712	14
2	4567123	29 Maart
3	6712345	18 April
4	7123456	10
5	1234567	26 Maart
6	2345671	14 April
7	4567123	6
8	5671234	22 Maart
9	6712345	11 April
1820	7123456	2
1	2345671	22
2	3456712	7
3	4567123	30 Maart
4	5671234	18 April
5	7123456	3
6	1234567	26 Maart
7	2345671	15 April
8	3456712	6
9	5671234	19
1830	6712345	11
1	7123456	3
2	1234567	22
3	3456712	7
4	4567123	30 Maart
5	5671234	19 April
6	6712345	3
7	1234567	26 Maart
8	2345671	15 April
9	3456712	31 Maart
1840	4567123	19 April
1	6712345	11
2	7123456	27 Maart
3	1234567	16 April
4	2345671	7
5	4567123	23 Maart
6	5671234	12 April
7	6712345	4
8	7123456	23
9	2345671	8
1850	3456712	31 Maart
1	4567123	20 April
2	5671234	11
3	7123456	27 Maart
4	1234567	16 April
5	2345671	8
7	3456712	23 Maart
6	5671234	12 April
8	6712345	4
9	7123456	24
1860	1234567	8
1	3456712	31 Maart
2	4567123	20 April
3	5671234	5
4	6712345	27 Maart
5	1234567	16 April
6	2345671	1
7	3456712	21
8	4567123	12
9	6712345	28 Maart
1870	7123456	17 April
1	1234567	9
2	2345671	31 Maart
3	4567123	13 April
4	5671234	5
5	6712345	28 Maart
6	7123456	16 April
7	2345671	1
8	3456712	21
9	4567123	13
1880	5671234	28 Maart
1	7123456	17 April
2	1234567	9
3	2345671	25 Maart
4	3456712	13 April
5	5671234	5
6	6712345	25
7	7123456	10
8	1234567	1
9	3456712	21
1890	4567123	6
1	5671234	29 Maart
2	6712345	17 April
3	1234567	2
4	2345671	25 Maart
5	3456712	14 April
6	4567123	5
7	6712345	18
8	7123456	10
9	1234567	2
1900	2345671	15
1	3456712	7
2	4567123	30 Maart
3	5671234	12 April
4	6712345	3
5	1234567	23
6	2345671	15
7	3456712	31 Maart
8	4567123	19 April
9	6712345	11
1910	7123456	27 Maart
1	1234567	16 April
2	2345671	7
3	4567123	23 Maart
4	5671234	12 April
5	6712345	4
6	7123456	23
7	2345671	8
8	3456712	31 Maart
9	4567123	20 April
1920	5671234	4
1	7123456	27 Maart
2	1234567	16 April
3	2345671	1
4	3456712	20
5	5671234	12
6	6712345	4
7	7123456	17
8	1234567	8
9	3456712	31 Maart
1930	4567123	20 April
1	5671234	5
2	6712345	27 Maart
3	1234567	16 April
4	2345671	1
5	3456712	21
6	4567123	12
7	6712345	28 Maart
8	7123456	17 April
9	1234567	9
1940	2345671	24 Maart
1	4567123	13 April
2	5671234	5
3	6712345	25
4	7123456	9
5	2345671	1
6	3456712	21
7	4567123	6
8	5671234	28 Maart
9	7123456	17 April
1950	1234567	9
1	2345671	25 Maart
2	3456712	13 April
3	5671234	5
4	6712345	18
5	7123456	10
6	1234567	1
7	3456712	21
8	4567123	6
9	5671234	29 Maart
1960	6712345	17 April
1	1234567	2
2	2345671	22
3	3456712	14
4	4567123	29 Maart
5	6712345	18 April
6	7123456	10
7	1234567	26 Maart
8	2345671	14 April
9	4567123	6
1970	5671234	29 Maart
1	6712345	11 April
2	7123456	2
3	2345671	22
4	3456712	14
5	4567123	30 Maart
6	5671234	18 April
7	7123456	10
8	1234567	26 Maart
9	2345671	15 April
1980	3456712	6
1	5671234	19
2	6712345	11
3	7123456	3
4	1234567	22
5	3456712	7
6	4567123	30 Maart
7	5671234	19 April
8	6712345	3
9	1234567	26 Maart
1990	2345671	15 April
1	3456712	31 Maart
2	4567123	19 April
3	6712345	11
4	7123456	3
5	1234567	16
6	2345671	7
7	4567123	30 Maart
8	5671234	12 April
9	6712345	4
2000	7123456	23

[p. 44]

II. Dagen van 't gansche jaar.

De letters a, b, c, d, e, e, g, beteekenen op orde de 7 eerste weekdagen van 't jaar, hierboven voor ieder jaar in de volgorde der eerste week aangewezen.

Bij voorbeeld voor 1892, kwam abedefg overeen met 6712345. a = 6, Vrijdag; b = 7, Zaterdag; c = 1, Zondag; d = 2, Maandag; e = 3, Dinsdag; f = 4, Woensdag; g = 5, Donderdag.

Maanden	dag der maand
	gewoon jaar
	1	2	3	4	5	6	7
	8	9	10	11	12	13	14
	15	16	17	18	19	20	21
	22	23	24	25	26	27	28
	29	30	31
Januari	a	b	c	d	e	f	g
Februari	d	e	f	g	a	b	c
Maart	d	e	f	g	a	b	c
April	g	a	b	c	d	e	f
Mei	b	c	d	e	f	g	a
Juni	e	f	g	a	b	c	d
Juli	g	a	b	c	d	e	f
Augustus	c	d	e	f	g	a	b
September	f	g	a	b	c	d	e
October	a	b	c	d	e	f	g
November	d	e	f	g	a	b	c
December	f	g	a	b	c	d	e
	schrikkeljaar
	1	2	3	4	5	6	7
	8	9	10	11	12	13	14
	15	16	17	18	19	20	21
	22	23	24	25	26	27	28
	29	30	31
Januari	a	b	c	d	e	f	g
Februari	d	e	f	g	a	b	c
Maart	e	f	g	a	b	c	d
April	a	b	c	de	e	f	g
Mei	c	d	e	f	g	a	b
Juni	f	g	a	b	c	d	e
Juli	a	b	c	d	e	f	g
Augustus	d	e	f	g	a	b	c
Septeimber	g	a	b	c	d	e	f
October	b	c	d	e	f	g	a
November	e	f	g	a	b	c	d
December	g	a	b	c	d	e	f

[p. 45]

Eene nieuwe Eeuw komt allengs toegenaderd: ras is de XIX^e verzwonden. De gebeurtenissen onzer eeuw zijn reeds half vergeten: de tijdrekening der XX^e eeuw nog weinig afgeteekend.

Had Vader Bilderdijk gelijk gehad, reeds ware het met de wereld uit. Hij voorspelde immers:

Het zevend tiende jaar keert driewerf negen malen:
7 × 10 × 3 × 9 = 1890.

Zouden het misschien de Benedictijnen, schrijvers van l'Art de vérifier les dates, met de wereld even zwart hebben ingezien? Zij breidden althans hunne jaartabellen niet uit over het jaar 1900.

Sedert 1854 heeft de Eeuwalmanak onzer Koninklijke Sterrenwacht van Brussel den tijd gehad om op den zoek te geraken; en wie weet, wanneer juist zijn jonger broêrtje zal geboren worden?

Toch is het zoo zoet, terwijl men de scheibergen van twee naburige landstreken overreist, nu vooruit te blikken, dan achteruit, en den ganschen omvang van den gezichteinder met zijne twee oogen trachten te omstaren.

Wij achten dan onze lezers geen ongenoegen te zullen aandoen met hun als premie te schenken eenen Tweeëeuwigen Dagwijzer, 1800-2000.

Deze maakt geene aanspraak op geleerd- of buitengewoonheid: omtrent iedereen kon dien opstellen. Meest dient hij bij alledaagsche Almanak-, Kerkboek-, Kartabel-, of meer andere makers; bij allerlei gazet- of geschiedschrijvers, die, zonder sterrekundigen te zijn of kunstige rekenaren, hunnen evenmensch den weg der waarheid moeten afbakenen; bij staats- en overige stuurmannen op onze wereldzee; Volksvertegenwoordigers, Senators, Herzieners hoegenaamd. Maar, eenvoudig gelijk hij is, zal hij ook de onbedrevensten onzer lezers te baat komen: hij zal hen, zonder groote inspanning, menigerhande vraagstukken helpen oplossen.

Hiervan eenige staajltes.

1) De veldslag van Waterloo werd geleverd in 1815 den 18 Juni. Wat dag der week?

In Tabel II slaat op 18 Juni, a. In Tabel I volgt op 1815 1234567, en daar geldt a = 1. Het was dus op eenen Zondag.

2) In 1848 rukten de Fransche Omwentelaren op België aan, te Risquonstout, den 29 Maart. Wat dag in den Vasten?

Tabel II geeft voor 1848 schrikkeljaar, 29 Maart, e; en, naar Tabel I, geldt in 1848, e = 4. Dit was een Woensdag. Paschen viel op den 23 April. Die vermaarde veldslag van Risquonstout werd dus geleverd den Woensdag voor Halfvasten.

[p. 46]

3) ‘Het is bijna zes eeuwen geleden, dat Vlaanderen op den Groeningekouter onder de muren van Kortrijk, zijn taal en zijnen landaard verdedigde, zijn zelfbestaan redde en bevestigde. Zes eeuwen scheiden ons van den Gulden-Sporenslag...’

‘Den 11 Juli 1302 gheviel de Wijch van Groeninghe’

‘Den 11 Juli 1902, wat dag der week, moet dan jong en oud op den kouter samenstroomen?’

In Tabel II, voor 1902 11 Juli, c; en in Tabel I, 1902, c = 6 Vrijdag.

Op dan, Strijdmakkers van Jan Borluut, Gentsche mannen van het Volk! Op, tegen binnen 18 jaar, den Vrijdag voor Kermis Gent, om nogmaals, uit uw herschapen 's Gravensteen, naar Kortrijk op te trekken.

4) Hoe in den Dagwijzer de jaarlijksche Zondagsletter gevonden? Of de Woensdagletter?

Bitter eenvoudig. In de Tabel I staat, voor ieder jaar, de Zondagsletter boven het cijfer 1 der weekorde, en de Woensdagletter boven het cijfer 4, enz.

Bij voorbeeld in 1892 was hier de Zondagsletter c, en de Woensdagsletter f.

Maar in de Kerkboeken heeft een schrikkeljaar, gelijk 1892 was, twee Zondagsletters: eerst c, en na den 24 Februari, sedert Sint-Mathijs, de voorgaande letter b.

5) Binnen 25 jaar, in Mei 1917, welke zullen te Wetteren de marktdagen wezen?

De wekelijksche marktdag is te Wetteren Donderdag. In 1917 is de Donderdagsletter d. In Tabel II past d op 3, 10, 17, 24 en 31 Mei.

Maar dat jaar valt Paschen op den 8 April; en de 17 Mei

30 - 8 + 17 = 39

dagen na Paschen, op O.L. Heer Hemelvaart. Hiermee valt alsdan de marktdag 's anderendaags op Vrijdag 18 Mei.

6) Vóór 1892, welk jaar viel de eerste Zondag van Mei nog op den 1 Mei? En wanneer gebeurt dit weêr?

Op gewone jaren teekent de 1 Mei b. b was Zondagsletter in 1887, en zal het nog wezen in 1898.

Op schrikkeljaren teekent de 1 Mei c. Zondagsletter was c in 1892, en voormaals in 1864, over 28 jaar. Dit herbegint in 1904, toevallig vroeger, binnen 12 jaar.

7) Welke jaren in de XX^e eeuw zal men op eenen Vrijdag mogen vleesch eten?

Van eigen als Kerstdag op den Vrijdag valt; en dan volgt 8 dagen nadien Nieuwjaar ook op eenen Vrijdag.

In Tabel I de jaren naziende, waarvan de weekorde met 6 begint, en telkens één jaar te voren opteekenende, hebben wij:

[p. 47]

1903,	1931,	1959,	1987,
1908,	1936,	1964,	1992,
1914,	1942,	1970,	1998;
1925,	1953,	1981,

viermaal alle 28 jaar.

8) Welke jaren der XX^e eeuw valt O.L. Vrouw Halfoogst op eenen Zondag?

Om geen onderscheid te moeten maken tusschen gewone jaren en schrikkeljaren, is het eenvoudiger O.L. Vrouw Hemelvaart wederom met den volgenden Nieuwjaarsdag te vergelijken. In Tabel II teekent 15 Augustus c, Nieuwjaar a, en het volgend Nieuwjaar is dan b.

Is op O.L. Vrouw Hemelvaart c = 1 = Zondag, dan is het volgend Níeuwjaar b = 7 = Zaterdag.

De jaren naziende die met 7 = Zaterdag beginnen, en telkens van het jaartal 1 afdoende, bekomen wij:

1909,	1937,	1965,	1993,
1915,	1943,	1971,	1999;
1920,	1948,	1976,
1926,	1954,	1982,

immer een viertal jaren binnen de 28 jaar.

9) Angelus, in het begin dezer eeuw geboren verjaart op 29 Februari. Hoe dikwijls zal hij op den zelfden weekdag zijnen verjaardag vieren?

In 1804, 1^e schrikkeljaar der eeuw, viel 29 Februari, d, op eenen Woensdag; en dit schrikkeljaar ving aan op eenen Zondag.

Schrikkeljaren met 1, Zondag, begonnen waren nog 1832, 1860, 1888. Maar nu moet Angelus voort wachten tot in 1928, 1956, 1984. God zegene en beware hem!

10) Welke schrikkeljaren der XX^e eeuw zal Februari vijf Zondagen tellen? Van eigen, als 1 en 29 Februari Zondagen zullen wezen. Die dagen teekenen d; d is Zondagsletter in 1920, 1948, 1976, en daarmee uit: alle 28 jaren eens.

11) Bastiaan werd geboren den 1 Maart 1824. Wat dag der week? 't Was, heeft Moeder hem verteld, den Dinsdag van Vastenavond,

Den 1 Maart 1824 teekent e; en was een maandag.

Dinsdag van Vastenavond komt

1 + 4 + 42 = 47

dagen voor Paschen. Dewijl dan in 1824 Paschen viel op 18 April. kwam Dinsdag van Vastenavond den 2 Maart.

Bastiaan werd dus geboren in den nacht tusschen 1 en 2 Maart, tusschen Maandag en Dinsdag van Vastenavond, en zag bij gevolg het eerste daglicht den Dinsdag.

12) Te Luik geschiedde, met het zoogezeide Eucharistisch

[p. 48]

Congres, de luisterrijke H.-Sacraments-processie juist één jaar voor de kamerkiezing van 1884. Op wat dag?

De kamerkiezingen geschieden den 2ⁿ Dinsdag van Juni. In 1884 is de Dinsdagsletter a; en in 1884 Juni teekent a op 3 en 10 Juni, enz. De Luiksche Processie geschiedde dus den 10 Juni 1883.

1883 10 Juni teekent in Tabel II g, wezende alsdan een Zondag: van eigen, twee weekdagen vroeger dan in 1884, zooals men licht kan inzien. Intusschen was dat jaar Paschen gevallen op den 25 Maart, nog

31 - 25 + 30 + 31 + 10 = 77

dagen vroeger. Zoo kwam 10 Juni 1883 elf weken na Paschen, den 4ⁿ Zondag na Sinksen.

13) Wanneer viel laatst Palmenzondag op O.L. Vrouw Boodschap?

Als Palmenzondag op O.L. Vrouw Boodschap valt of 25 Maart, dan komt Paschen 7 dagen later, den 1 April. Dit was in 1888.

14) Welk jaar valt H.-Sacramentsdag op S.-Jans?

H.-Sacramentsdag komt 49 + 11 = 60 dagen na Paschen. Bij gevolg als H.-Sacramentsdag op S.-Jansdag valt, den 24 Juni, dan komt Paschen 66 dagen vroeger, den 25 April. Laten wij dit afwachten tot in 1943!

15) Wanneer vallen de Kruisdagen juist daags na S.-Marcusdag?

De Kruisdagen, voor O.L. Heer Hemelvaart, komen 39 - 3 = 36 dagen na Paschen. Vallen zij daags na S.-Marcus of 25 April, dan valt ook Paschen 36 dagen vóór 26 April, of den 21 Maart.

Maar dit kan niet. Paschen komt nimmer vóór den 22 Maart; en, als het zoo is, valt S.-Marcusdag den Zaterdag vóór de Kruisdagen. Zulks gebeurde wel in 1818; wij zullen dit echter vóór het jaar 2000 niet meer zien voorkomen.

A.C. van Zustersteden.