Het Belfort. Jaargang 7

Varia.

Bij Waan heeft Vercouillie de beteekenis van ijdele gedachte aangeteekend en hij zegt dat dit woord buiten het Germaansch niet op te sporen is.

In 't Middelned. beteekent wanen, meenen, vermoeden, hopen, even als 't Oudhoogd. wânnen, 't Got. wênjan, 't Angels. wênan, 't Ouds wânian.

Leest hooger onze bijdrage over Wapel. Colinet ontleedt ook het wortelverband: An, v-an, s-an.

Bij an hebben wij benevens anima en 't Got. anst, het Middelhoogd. anen (nhd. ahnen), voorzien, een voorgevoel van iets hebben, door een voorgevoel vermoeden.

Ons woord Wanen, met zijne verwanten in den Germaanschen taaltak, komt onder wortel an, adem halen, met voorvoegsel v.

Rieschaalde is ringschaalde zooals De Bo vermoedt en zooals A. Joos het aanveerdt.

Wegens de beteekenis kan men niets opwerpen.

Een boom is ring bij Schuermans als er de ziel uitvalt bij 't zagen. ‘Een rieschaalde boom, zegt De Bo, geeft op de doorsnede eenigszins de figuur weêr van een wiel of van de uurplaat eener horlogie, en wordt daarom ook gewield, en in 't fr. cadranné geheeten.’

Voor wat de klankverwisseling aangaat, vloeit de gedaante rieschaalde heel natuurlijk uit ringschaalde.

Als er een medekfinker wegvalt, heeft er compensatie plaats, Ersatzdehnung: de voorgaande klinker wordt verlengd.

Ng valt weg in ring en de korte i wordt eene lange i. De lange i is vertegenwoordigd door ij en zoo hebben wij het woord rijschellig in 't Haspengouwsch Idioticon.

[p. 52]

Dat verdwijnen van ng en verlengen van i tot ij is geenszins zeldzaam.

Zoo hebben wij: Rijen nevens ringen, lijelootse nevens lingelootse, blindelije nevens blindelinge.

Waar de Nederlanders ij gebruiken, spreken en schrijven de Westvlamingen ie even als in 't Middelnederl., ie ook hier en daar, bijzonderlijk voor r, de lange i verbeeldt.

Zoo heeft men in 't Wvl. 't woord rieschaalde dat reeds oud moet wezen aangezien het reeds in de middeleeuwen niet meer verstaan en riedschaalde gespeld wierd.

Men kent de Westgermaansche ô die in 't Saksensch over 't algemeen is bewaard gebleven en luidens het onderzoek der Nederlandsche gouwspraken van H. Jellinghausen nog overbleef in de Saksensche gouwen, in Groningen en in Limburg.

Paul, Germ. Philologie, I, bl. 652, drukt:

‘De Westvlamingen schreven ou voor Labialen en Gutturalen en spraken waarschijnlijk eene geslotene o uit met naklank van u.’

Jellinghausen, Niederl. Mundarten, bl. 31, schrijft:

‘De Bo verbeeldt den ouden ô-klank als ou voor keel- en lipklanken: roupen, klonk. Voor m spreekt men de korte Nederlandsche o uit in stede van oe: blomme, nommen.’

De waarheid is dat wij de Westgermaansche ô bewaard hebben in onze Saksensche gouwe van West-Vlaanderen, dat wij ze zuiver behouden zoowel voor lip- en keelklanken, als voor m. Wij spreken heel duidelijk: rôpen, blôme.

J. Cl.