Het Belfort. Jaargang 7

[p. 57]

Driemaandelijksch overzicht.

Kunst en letteren.

De Roman. - Leest in de Verslagen der K. Vl. Academie de belangwekkende studie van D^r Snieders over den geschiedkundigen roman. Bij ons staat het vak nog open en de redenaar beroept de jonge kunstenaars om een schat van kennissen op te doen, de rijke geschiedkundige bronnen te benuttigen en in boeiende vaderlandsche verhalen, vol leven en waarheid de geschiedenis aan het lezend volk bekend te maken.

Franck van der Stucken. - Frank van der Stucken is een toonkunstenaar van 33 jaar, die in den Texas van Antwerpsche ouders geboren, te Antwerpen de leerling was van Pieter Benoit, in verschillige kunststeden van Europa zijne scheppingen zag uitvoeren, de bewondering en de vriendschap won van den genialen Edvard Grieg, nu te New-York waar hij onlangsleden de uitvoering der Vlaamsche meesters bestierde, aan 't hoofd staat der jonge Amerikaansche toonkunstbeweging. (Vl. School, bl. 173.)

Maeterlinck. - M. Maeterlinck heeft een nieuw tooneelstuk uitgegeven: de Zeven Princessen. Wij hebben het gelezen en zullen er op terugkeeren. 't Is eenvoudig lijk eene legende en op 't einde treffend lijk eene ontknooping van Shakespeare zegt een vriend van den schrijver. Nu werkt hij aan een groot drama in vijf bedrijven. Men weet dat hij voor zijn drama: La princesse Maleine den driejaarlijkschen prijs van Fransche tooneelletterkunde heeft geweigerd. Het schijnt dat Grégroire Leroy, insge lijk een dichter Jeune Belgique, eene Vlaamsche vertaling bewerkt van ‘Les sept Princesses’ en dat het stuk in de beide talen te Brussel zal opgevoerd worden.

Kums' toogzaal. - Het huis van wijlen M. Kums te Antwerpen is in eene toogzaal veranderd van al de schilderijen die deze rijke en haristochtelijke liefhebber daar had vergaderd. Max Rooses beschrijft in de Vl. School en in de Ned. Spect. al de merkweerdige doeken die men daar te zien krijgt. De hedendaagsche Fransche school waarvan men weinig voortbrengselen in ons land aantreft, is er glanzend vertegenwoordigd.

Rodenbach - Pol de Mont schreef in de laatste aflevering der Dietsche Warande eene schoone studie over Albrecht Rodenbach: ‘Hij was de uitzonderlijk rijkbegaafde en ondanks zijn prillen leeftijd reeds alzijdig ontwikkelde kunstenaar, die op zijn twintigste jaar ontwierp en op zijn twee en twintigste voltooide een drama in vijf bedrijven en jambische verzen, dat, ondanks in het oog loopende gebreken, onder meer dan éen opzicht - door

[p. 58]

diepte van opvatting en pittigheid der karakters - alles - ik herhaal het met nadruk - alles in de schaduw stelt, wat ooit eenig Nederlander, Vondel alleen uitgezonderd, voor het tooneel voortbracht...’ ‘En toch, hoe vaak wij aan Göthe en Schiller, Musset en Leconte de Lisle, Van Beers en Hiel, ja zelfs aan Wagners libretti herinnerd worden, toch bevatten zijne eerstelingen nog zooveel wezenlijk oorspronkelijks, dat het werk van eenen oudere er zou bij tanen...’

De Goncourt. - Edm. de Goncourt zal het zesde deel van zijn Dagboek uitgeven waarin hij zoo aantrekkelijk al den ijdelen blaai van de Parijsche letterwereld openbaart.

Letterkundige Wetenschap. - Men weet dat Willem De Vreese in 't Nd. Museum een groot getal bijdragen schreef over de Zuid-nederlandsche taal- en letterkundige wetenschap. - In de 6^e afl. van dit jaar liet hij het slot zijner studie verschijnen; 't was eene lange en merkweerdige pleitrede om 't volgende goed te doen: ‘De Vlaamsche Beweging moet eene wetenschappelijke beweging worden, in dezen zin namelijk, dat ieder Vlaamschgezinde, vooral de letterkundige van zich zelf moet vergen: kennis zijner taal en kennis zijner letterkunde’.

Onze schilders. - 't Is nu al modernism dat de klok slaat op het gebied van kunst en letteren. De Vlaamsche School roept de kunstenaars tot de oude grondbeginselen terug en wij steunen haar vermaan: ‘Uit drie oogpunten werden in deze vergelijking tusschen de oude en nieuwe schilders, hunne werken beschouwd. Het zijn de drie bestanddeelen van elk kunstgewrocht: de vinding, het onderwerp en de wijze zijner voorstelling; - de esthetiek, de goede smaak, het schoone, bevallige, aantrekkelijke dezer voorstelling - en eindelijk de techniek: teekening, schildering, behandeling der grondstoffen.

Wat dit laatste aanbelangt, heeft onze eeuw weinig of niets aan de voorgaande te benijden. Het tweede daarentegen schijnt van dag tot dag meer verwaarloosd te worden, of de waarde ervan minder erkend; terwijl het eerste slechts nog door eenige beoefenaars in acht genomen wordt’. (Bl. 171.)

Tolstoï. - Tolstoi, de machtige dichter en eigenaardige wijsgeleerde heeft ook een werk geschreven over de beteekenis van Kunst en Wetenschap waarin hij bitter en met veel overdrevenheid uitvaart tegen de geleerden en de kunstenaars omdat zij zoo weinig goeds voor het volk te weeg brachten, door de wetenschap het lot van het volk niet verbeterden, de toonkunst, de letteren en de schilderkunst voor de nederigen niet genietbaar maken.

Tennyson. - Le Comte liet dezer dagen Tennyson's Enid verschijnen, in denzelfden fraaien vorm als waarin de andere

[p. 59]

koningsidyllen vroeger het licht zagen. Het formaat, de letter, de platen van Gustave Doré, alles maakt het werk tot een waar prachtboek, den dichter... en zijnen navolger waardig.

Want moge de schepping aan Tennyson te danken zijn, de heer Le Comte toont zich hier opnieuw de knappe, artistieke vertaler.’ (Ned. Spect. 28 Nov.)

Herman Gorter. - Pol de mont schetste in de Dietsche Warande de beeldtenis van Herman Gorter. ‘Zelden, misschien zelfs nooit, stond in de landen, laag bij de zee gelegen, een dichter op, zoo geheel toegerust met al de hooge en subtiele hoedanigheden, welke een kunstenaar, reeds bij zijn eerste optreden, de sympathie van alle bevoegden doen verwerven, als deze Herman Gorter. Zelden ook, misschien zelfs nooit, leefde onder ons volk een man, die zoowel in zijne emoties zelven als in de wijze, waarop hij die als kunstenaar uitdrukt, eene grooter, verrassender eigenaardigheid aan den dag legde... Gorter is, in de littéraire beweging onzer dagen, niet maar een symbolist zonder meer, maar de symbolist bij uitnemendheid’.

Kritiek. - Frans Van den Weghe schreef in 't Ned. Museum van 15 Nov. eene bijdrage over de Letterkunde in Zuid-Nederland gedurende het 1^e semester van 1891. Hij besprak de werken van J. Brans. Uit het Leven van L. Smits, Novellen en Schetsen van Gust. D'hondt, In de Ton van Reimond Stijns. Dit overzicht is eenzijdig: de opsteller keurt niets anders dan werken van liberale schrijvers.

Passiebloemen. - Bij v. Kampen en Zoon, te Amsterdam, verschenen de Passiebloemen, ‘een nieuwe bundel gedichten van Hélène Swarth, een nieuwe bron van genot voor wie echte poëzie liefhebben. Bij het bespreken van dit tuiltje passiebloemen is het haast onmogelijk nog iets te zeggen, dat niet reeds van vroegere gedichten van hare hand gezegd werd. Ook hier dezelfde innigheid, dezelfde fijne woordenkeus en hetzelfde meesterschap over den vorm, dezelfde mengeling van weemoed en hartstocht, dezelfde mooie beeldende uitdrukkingen. Alleen is deze bundel haast nog “intiemer” als ik het zoo zeggen mag, dan die voorafgingen’. (Ned. Spectator, 21 Nov.)

Nykander. - In Noord-Nederland vertoont men nu Bertha Malm, een stuk uit de Noordsche letterkunde, van Oscar Nykander. Deze dichter is Ibsen niet of nog niet, al doet hij ook hier en daar aan hem denken.

Provençaalsch. - Antonio Restori gaf bij Hoepli te Milanen eene schoone geschiedenis uit van de Letteratura Provenzale.

T. Gautier. - M. Du Camp heeft het letterkundig portret geteekend van T. Gautier en bij Hachette uitgegeven in de verzameling: Les Grands écrivains français.

[p. 60]

Huygens. - Prof. Moltzer had in den Ned. Spectator Huygens iet of wat verminderd. H.J. Eymael trekt voor zijnen lievelingsschrijver te velde en sluit zijne studie met de volgende aanwakkering: ‘Gij jonge kunstenaars onzer dagen, die blijkens uw eigen voortbrengselen niet afkeerig zijt van moeilijke poëzie en blijkbaar oordeelt, dat een dichter evengoed studie en inspanning mag verlangen van zijne lezers, als een schilder of componist van zijne vereerders, verwaarloost de studie van onze 17^o eeuwers niet, zij mogen dan nog zooveel gebreken hebben. Vreest niet dat gij uw talent zult verstikken in een stijf, levenloos klassicisme. Gij zult er een realism naast vinden, even gezond en even krachtig, als op de doeken onzer toenmalige schilderschool, en leeren inzien, dat het hedendaagsche naturalisme niet eerst door Fransche schrijvers uitgevonden is en uitsluitend bij hen bestudeerd moet worden. Gij wilt schilderen met woorden en klanken - Huygens kan het u leeren; Gij dweept met een artistieken vorm - Hooft zij uw meester; Gij smacht naar heerlijke, verheven, groote kunst - Vondel zal u medevoeren in zijne arendsvlucht!’

Wetenschappen.

Het Congres der Orientalisten. - Het Congres der Orientalisten kwam te Londen bijeen in Sept. laatstleden. Sedert het Congres van Stockholm is er verdeeldheid opgerezen tusschen de geleerden; deze die niet meer mededoen en best de bijzondere vakken wetenschappelijk beoefenen zullen toekomend jaar in Londen vergaderen.

Levelingen. - A. Depla heeft in Biekorf over Microben of Levelingen geschreven en bewezen hoe gemakkelijk men in 't vlaainsch over een wetenschappelijk vraagstuk kan handelen. In de Revue des Q. Scientifiques van October laatstleden, onderzoekt D^r Moeller ten eerste waar men de levelingen tegenkomt, ten tweede hoe zij ons door de rapelijke ziekten kunnen schaden, ten derde hoe wij ons tegen hunne besmetting kunnen beschermen.

Godsdienst en Wetenschap. - Die, welke lessen van godsdienst moeten geven aan de studenten onzer colleges en verplicht zijn sommige opwerpingen aan te raken, zullen een nuttig handboek aantreffen in het werk van Duilhé de St Projet, Apologie scientifique de la Foi chrétienne. Schrijver handelt over de wording van de wereld, het ontstaan van 't leven en den oorsprong van den mensch. 't Werk kan ook nuttig zijn voor de dagbladschrijvers die de valschheden moeten weerleggen en medestrijden om dat groot vooroordeel omver te werpen, dat er geene overeenkomst mogelijk is, tusschen de wetenschap en 't geloof (3^e uitgaaf bij Palmé te Parijs).

[p. 61]

Huisboeken. - Iedereen weet hoe hoog de oude familiepapieren heden geschat worden omdat zij ons het familieleven onzer vaders openbaren. Vooral in de school van Leplay, in Frankrijk zijn de livres de raison in groote achting. Weinig bestaan er voorzeker die zooveel weerd zijn, als het schoone huisboek in dichtregels van Laureys van Papenbroeck, den vader van pater Daniel genaamd Papenbrochius. Die aantrekkelijke stukken wierden dit jaar in de Dietsche Warande uitgegeven.

Zorobabel. - D^r Van Hoonacker heeft in het Muséon zijne studie over Zorobabel en den tweeden tempel voltrokken. Zijne studiën maken veel ophef in de wereld der bijbelstudiën, en niet minst in deze der rationalisten, die hem ernstig lezen, 't gene zij niet doen met al de schriften der katholieken.

Wiemkes. - 't Is geestig om lezen hoe de Walen in hunne Congressen en de Verslagen hunner wetenschappelijke gilden, twisten over den oorsprong der dwergen, bij ons wiemkes of kal outers genoemd, zonder ooit een woord te reppen over hetgeen men daaraf in Duitschland heeft gevonden of geschreven. De eenen meenen dat het Troglodyten of holbewoners, de anderen, dat het verwanten zijn der niet-Arische, Iberische volksstammen, anderen nog dat ze van denzelfden oorsprong zijn als de kleine negers van Afrika. Mogk in zijne Mythologie, geeft al de sagen die er aan vast zijn en denkt dat wij met ingebeelde wezens te doen hebben, bezield door de zielen der afgestorvene voorvaders. De zeer merkweerdige Mythologie van Mogk verscheen onlangsleden in den Grundriss der Germanischen Philologie.

Walen en Vlamingen. - De Walen zijn brachycephali, vlak van hoofde; de Vlamingen zijn dolichocephali, lang van hoofde. Dat leerde Houzé in 't oudheidskundig Congres van Brussel en dat bewijst dat de Vlamingen en de Walen van verschilligen oorsprong zijn. Daar worden nochtans schedels in de oude grafsteden van Namen, Henegouwen en Brabant aangetroffen die ook dolichocephali zijn: dat is wegens de Franken, onze voorouders die naar 't Walenland getrokken zijn, 't gene ten anderen verneembaar is uit de echt germaansche plaatsnamen die wij hier en daar in 't Waalsche tegenkomen en die ons melden waar die Franken hunne zaten verkozen. Zoo komen de taalkunde door den uitleg der plaatsnamen, de oudheidskunde door de ontdekking der grafsteden en de menschenkunde door de ontleding der schedels alle drie op 't zelfde uit. De Walen moeten al lang in Belgenland wonen, aangezien men meest schedels van brachycephali in de steentijdvakken aantreft.

S.P.