Het Belfort. Jaargang 6

[p. 320]

De verpleging der weeskinderen.

De l'Education des orphelins pauvres, système suivi dans les principaux pays de l'Europe, en Belgique, à Gand. Aperçu historique. - Considérations générales. - Résultats obtenus. - Conclusion, par Ch.-G.-P. Verstraete, directeur de l'Orphelinat de garçons de Gand.

Dit is de titel van een vlugschrift, door den Bestuurder van het Gentsche Jongens-Weezenhuis uitgegeven om te antwoorden op het in 't Belfort besprokene werkje des heeren J.-O. de Vigne, strekkende tot afschaffing der Weezengestichten.

Dat de schrijver voor het behoud dezer laatste is, zal niemand verwonderen; edoch, ondanks al de zorg, welke hij besteedt om het nut der Weezenhuizen te doen uitschijnen, is hij er niet in gelukt ons eerst uitgedrukt oordeel aan het wankelen te brengen.

Dat de meeste steden van België hun weezenhuis behouden en heringericht hebben, is voor ons geen bewijs als zou dit stelsel van verzorging het beste zijn, maar alleen - dat die steden, vermoedelijk zonder onderzoek of nieuwe proef, het oude in stand laten.

Gaarne erkennen wij, dat het gemeene leven eenige voordeelen oplevert, maar deze zijn, onzes inziens, geringer dan de voordeelen, welke men in het familieleven vindt. Bij een klein gezin, b.v., is altijd meer zorg, meer liefderijkheid, beter toezicht dan in eene school of kazern. Brussel laat de hem toevertrouwde weesjongens op den buiten opvoeden, en bevindt zich met dit stelsel zóó goed, dat het weldra ook op de weesmeisjes zal toegepast worden. Geen twijfel, of de ervaring heeft het bestuur der hoofdstad overtuigd, dat de familie beter is dan de school.

Wij zullen geen kwaad zeggen van het Gentsche gesticht, hetwelk, wij willen 't aannemen, den lof verdient, dien anderen er, misschien wat kwistig, aan toezwaaiden. Maar is alles daar om te best? Hapert daar niets? Laat de opvoeding er niets te wenschen?

De Gentsche kweekelingen genieten, zegt men, de voordeelen van het onderwijs, ook van het ambachtelijk onderwijs. Zeer wel;

[p. 321]

maar diezelfde voordeelen zouden ze, bij den burger inwonende, ook kunnen hebben.

Enkele, 7 tot 8 ten honderd, die bijzonderen aanleg toonen, mogen hunne studiën voortzetten. - Dat zouden zij eveneens kunnen ten huize van den burger.

De kweekeling is in de school niet geheel en al beroofd van zijne familie, zegt de schrijver. - De betrekkingen tusschen hem en zijne bloedverwanten, eenieder weet het, zijn zeer gering: éen halyen dag in de week, en dan nog niet elke week. Oneindig liever zouden de weezen of bij den vader-weduwnaar, of bij de moeder-weduwe, of bij broeders en zusters zijn, dan in de school, die door allen zonder spijt verlaten wordt.

De kweekelingen leeren sparen, gelijk wijlen de heer Laurent ‘aan geheel België onderwezen heeft’. - Deze legende mag nu eindigen? Het sparen bestond in de katholieke gestichten onzer stad lang vóór dat wijlen de heer Laurent eenigen invloed op onze gemeentescholen uitoefende. Overigens - sparen kan men overal!

Volgens den heer Verstraete wekt men bij vereenigde kweekelingen meer belangstelling op voor hun eigen bestaan dan bij den voeder, die hen uitbuit. - Wie zal dit bewijzen? Alles hangt, overigens, af van de voorwaarden, welke tusschen de wettelijke voogden en den opvoeder, namens den kweekeling, getroffen worden.

Er kan (zegt de heer Verstraete) geene tweede moeder voor een kind gevonden worden. - Stellig, eene moeder is niet, althans uiterst moeilijk, te vervangen; maar bestaan er, buiten haar, geene liefderijke, goedhartige vrouwen, die, zelve moeder, met gelijke teederheid zorgen voor een hun toevertrouwd kind, als voor hun eigen kroost? Hoevele lieden zijn er niet, wier huwelijk ongezegend is gebleven en die zich eene vreemde wees aantrekken, met een waarlijk mild hart voor deze alles doende, wat voor een kind gedaan kan worden?

Men versta ons goed. Als wij ons verklaren tegen het gemeene leven der weezen, eischen wij voorwaarden, mits welke het leven in familie zekere waarborgen geeft van goed onderhoud en van zedelijkheid. Men bestede niet bij arme, tot uitbuiten lichtelijk genegen lieden, maar bij welstellende pachters en burgers, die doorgaans voldoend, gezond voedsel op de tafel hebben, en een onberispelijk gedrag vergen van al de huisgenooten. Wij zegden 't reeds: het bestuur der Burgerlijke Godshuizen zou de ontworpen hervorming niet mogen doen enkel omdat zij daarmede jaarlijks eenige duizende frank minder zou hebben uit te geven, maar met een zuiver liefdadig doel, met den welgemeenden wensch, de weezen, zoo veel mogelijk, het gemis der eigene familie door eene andere achtbare familie te vergoeden.

Volgens ons is de beste school, onder geen opzicht, te vergelijken met een huisgezin, waar men eene tweede moeder, waar men andere broeders en zusters vindt, waar men dagelijks deel

[p. 322]

neemt aan de zoete vreugden van den haard - en waar men, op tijd en stond, lessen van levenswijsheid put in de beproevingen, welke elk huisgezin nu en dan komen treffen. Zulke voorbeelden, in het Weezengesticht ten eenemale onbekend, verhelderen het verstand, verstalen den wil, louteren den moed, sporen aan tot verkleefdheid, toewijding en liefde, zijn de onontbeerlijke voorbereiding tot eene weldra op eigen voet aan te vangen levensreis.

Nog eene kleine opmerking.

De schrijver zegt dat de Belgische weezengestichten dagteekenen van de XVI^e, hoogtens van de XV^e eeuw. - Te Gent had men er veel vroeger. Eene oorkonde van het jaar 1365 maakt gewag van ‘de weesen tsente Michiels’, en van de ‘weesen in de Borchstrate’.

Het weinig getal weezenhuizen in de middeleeuwen, in een zoo bij uitstek liefdadig land als het onze, mag zeker wel tot afdoend bewijs verstrekken dat men eene betere verzorging voor de ongelukkige ouderlooze kinderen kende.

Overigens, hoewel onze stad zich te allen tijde door hare inrichtingen van liefdadigheid kenmerkte, en gewoon was iedere ramp en elken nood te lenigen, hadden hare Weezenhuizen maar een zeer karig bestaan - nog een bewijs, dat zij niet bijzonder populair zijn geweest. - Wij erkennen evenwel, dat het met de later gestichte Weezenscholen beter ging: de Blauwe Meisjes en de Roode-Lijvekens vonden meer ondersteuning bij de geestelijke en burgerlijke overheden en beantwoordden goed aan hunne bestemming. Maar, men vergete 't niet: dáar bloeide de christelijke liefdadigheid in al haren glans; daar onderhield men de ongelukkige weezen niet omdat de burgerlijke wet het voorschreef, niet om louter maatschappelijke belangen, niet uit winstbejag of uit ijdele zucht naar lof en grootspraak, maar geheel in den geest des Christendoms, hetwelk de menschenliefde, om God, aan de wereld heeft geleerd.

F.D.