Het Belfort. Jaargang 6

[p. 311]

Het congres van Mechelen.

ONDER de menigvuldige Congressen die in de laatste maanden werden bijeengeroepen, bekleedt het katholiek Congres van Mechelen den eersten rang. Het groot getal van aanzienlijke deelnemers, mannen van gevierden naam en gekende verdiensten; het plechtig openingsfeest dat andermaal den ‘Franciscus’ van Tinel ten beste gaf en andermaal het schitterend bewijs opleverde dat het Geloof evenmin den gloed der Kunst als het licht der Wetenschap uitdooft; de luister der algemeene vergaderingen en de naarstige werkzaamheid der verschillige afdeelingen waar voornamelijk de godsdienstige en maatschappelijke belangen in praktischen zin behandeld werden en die voor eendrachtige samenwerking den rechten weg hebben beschreven; de algemeene beteekenis zelve van het Congres dat zich in onmiddellijk verband met de pauselijke Encycliek over den toestand der arbeiders stelde, om dit richtend woord met eene grootsche betooging van de eenheid der geesten en harten in plichtbetrachting en opgewekten werklust te beantwoorden; die werkmans-vergadering, zoo roerend en zoo groot van beduiding, een echt verbroederingsfeest der onderscheidene maatschappelijke standen, in de belijdenis derzelfde waarheid, in de verdediging derzelfde belangen, in de betrouwende hoop der gemeenschappelijke zege vereenigd; dit alles behelst

[p. 312]

redenen meer dan genoegzaam om uit te leggen dat de Katholieken zich zoo zeer over den uitslag verblijden terwijl van tegenovergestelde zijde zoo nijdig en spijtig wordt opgezien. ‘Waarom kunnen wij hetzelfde niet?’ luidt het daar op verwijtenden toon. ‘Zijn onze hoofdmannen machteloos en lam geslagen? Blijven wij, met de armen gekruist, de machtig vooruitstrevende beweging onzer vijanden aangapen alsof voor ons de strijd uitgestreden ware?’

Door iedereen wordt dus het Congres als een uiterst merkwaardig en belangrijk feit erkend. De leiders en inrichters, met zijne Eminentie den Kardinaal Aartsbisschop van Mechelen aan het hoofd, maakten zich den dank der Katholieken overwaardig.

De Katholieke Vlamingen hebben in den plicht van dien dank een voornaam deel op zich te nemen.

Het inrichtend komiteit, met een voorstel van den heer Senator Lammens instemmende, heeft, voor het bespreken onzer Taal, op het programma der werkzaamheden van het Congres eene bijzondere plaats ingeruimd.

Het behouden bij de Vlaamsche bevolking van al wat Vlaamsch heet, van taal en zeden, is voor het bestrijden van het socialisme ten onzent van het grootste gewicht, gelijk het in den kamp tegen het liberalisme onontbeerlijk en oppermachtig is gebleken.

Daaraan werkt dan ook uit al hare krachten de Katholieke Vlaamsche Beweging, belichaamd in het Davidsfonds dat, naast de uitgaven van boeken en muziekstukken, zijne voordrachten en concerten, zijne bibliotheken en prijsuitdeelingen vermenigvuldigt en dat aan zijne zijde jeugdige Bonden ziet ontstaan, tot alle medewerking ten algemeenen goede vaardig en bekwaam.

Aan die noodzakelijke en vruchtbare werking hebben de hoogere standen over het algemeen tot heden geen dadelijk deel genomen.

Hunne volslagen onbekendheid met de Vlaamsche

[p. 313]

taal, hunne verachting, ja, van die boersche spraak, lieten hen in overgroote meerderheid onverschillig aan het verspreiden van Vlaamsche boeken, schriften, dagbladen, liederen, onder de Vlaamsche bevolking.

Nu echter onder den drang der tijdsomstandigheden wordt gevoeld en erkend dat niets van al wat invloed heeft op het volk mag verwaarloosd worden, dat namelijk de toenadering der hoogere standen tot de volksklas moet worden behartigd en bewerkstelligd door al wie het wel meent met het volk, (elk ontwerp toch van anti-socialistische werking veronderstelt de toenadering der verschillende standen tot elkaar en neemt haar tot grondslag,) nu diensvolgens de noodzakelijkheid zich voordeed, in een Congres dat het sociale vraagstuk op de eerste plaats stelde, de middelen van toenadering te onderzoeken en te bespreken, nu kwam het bespreken der houding, door de hoogere klassen tegenover onze volkstaal aangenomen, zich opdringen: wordt de scheidsmuur van taalverschil, in bestaan en oorzaak, van tusschen de maatschappelijke standen niet weggenomen, aan christen broederlijke toenadering kan er in rechtzinnigheid niet gedacht worden.

Zoo oordeelde het inrichtend komiteit er over, toen het een verslag over die questie met praktische besluiten, van den heer Hoogleeraar de Ceuleneer van Gent, op het programma der handelingen bracht, benevens eene mededeeling over de werkzaamheden van het Davidsfonds met bericht van hetgeen reeds gedaan werd en met aanduiding van hetgeen uit diens invloed en propagande, in den socialen strijd, kon gehoopt worden. Dit laatste verslag werd, bij eische des Hoofdbestuurs van het Davidsfonds, dat uitgenoodigd was zich tot verslaggeven te laten vertegenwoordigen, in Vlaamsche taal voorgedragen.

Het komiteit deed meer: het liet door den heer senator Lammens twee sprekers aanduiden die

[p. 314]

zouden gevraagd worden, in algemeene Vergadering met eene Vlaamsche redevoering op te treden. Het waren de heeren pastoors Claeys en Verriest. De eerste heeft zich aangeboden; de tweede, die ook aanvaard had te spreken en die als spreker aangekondigd was, is door ongesteldheid belet gebleven.

Bij den eersten oogslag mag het vreemd voorkomen dat op een internationaal Congres, waar Duitschers, Italianen, Engelschen Fransch spreken, wat moeite zulks moge vergen, de Vlaming Vlaamsch kome ten gehoore brengen, vooral waar het in zijn belang is door iedeereen verstaan te worden en ook de bijstemming in te winnen van personen die geen woord Vlaamsch kennen.

Maar te rechte werd opgemerkt dat, door de plaats die voor de algemeene vergadering der Katholieken was verkoren geworden, de Belgische toestanden op den voorgrond kwamen; dat, tusschen die toestanden, de questie der Vlaamsche taal in hare betrekking tot de sociale belangen, als zeer gewichtig gold; en dat die taal, nu zij hier ter hulpe werd geroepen, wel mocht met een eigen optreden vereerd worden al ware 't maar omdat zij elders zoo vaak miskend wordt en verdrongen, en omdat, waar men aan vele die miskenning wilde ontleeren, het niet ten onpasse kwam zelf met een voorbeeld van waardeering en eerbied voor te gaan.

Overigens, aan die velen kon het ook tot les en onderricht dienen, er getuige van te zijn hoe welwillend de Vlaamsche taal door honderden hunner Vlaamsche geloofsgenooten, (die nochtans niet waren bijeengekomen om voor ons taalbeginsel slag te leveren), bij haar verschijnen zou onthaald en begroet worden. Ja, wie weet, dat misprezen Vlaamsche woord kon misschien bij die plechtige gelegenheid hun het bewijs leveren dat het ook de gemoederen van beschaafde lieden weet te bemeesteren en in gloed van geestdrift te zetten.

[p. 315]

Wat daarbij dient aangestipt te worden, is, dat de Fransche redevoering van hoogleeraar de Ceuleneer, (dus verstaanbaar voor iedereen,) in hare conclusiën de praktische punten, de dringende desiderata der questie opsomt. Zoo is bij het Vlaamsch spreken niets verloren gegaan.

Ziehier die gestemde besluitselen,

Het Congres,

‘In aanmerking nemende dat, opdat de strijd tegen het socialisme werkdadig zij, het noodig is dat er eene toenadering plaats hebbe tusschen de hoogere en de lagere standen;

Dat die toenadering in het Vlaamsch gedeelte van het land onmogelijk is, zoolang de hoogere standen er niet bekend zullen zijn met de volkstaal;

Drukt den wensch uit:

1^o	Dat het Vlaamsch ernstig en grondig onderwezen worde in de gestichten van lager en middelbaar onderwijs, zoowel voor meisjes als voor jongens;
2^o	Dat er in de katholieke kringen voordrachten gehouden worden om de hoogere standen bekend te maken met de spraak van het volk;
3^o	Dat de leidende standen de Vlaamsche uitgaven en de Vlaamsche en antisocialistische pers ondersteunen;
4^o	Dat de leidende klassen het Davidsfonds en den Vlaamschen Katholieken Landsbond ondersteunen en een werkzaam deel nemen aan hunne werkingen.’

Om alles wat ontworpen en voorbereid was uitvoerig te behandelen, heeft wel eens de geschikte tijd ontbroken. Men staat soms vóór een zoo ontzaggelijk veel omvattend voorstel, dat de grondige beraadslaging daarover alleen, uren en uren zou moest innemen.

[p. 316]

Over conclusiën, waarvan de steller niet aanwezig is om ze toe te lichten en te verdedigen, zou het best zijn geene beraadslaging in te gaan. Enkel om, bij dergelijk geval, den juisten zin van het voorgedragene te bepalen, zagen wij kostelijken tijd verspild.

De algemeene vergaderingen zouden zóó dienen ingericht te zijn dat de voordeeligste uren tot spreekbeurt aan de meest gevierde redenaren worden aangewezen, en geenszins die tijd van het einde eener zitting als reeds de aandacht vermoeid is, als reeds het avond-duister in de zaal sluipt, als reeds een groot getal der aanhoorders op weg moet naar het spoor. Men splitse die urenlange algemeene vergaderingen door eene tusschenpoos in twee; eerst het feestelijk deel - de redevoeringen; daarna het voorlezen der conclusiën en verslagen...

Doch wellicht zullen niet allen onze meening over die verschillige punten deelen. Wat er van zij, het eerste herinrichten zal tot rijp overleg elke bijzonderheid weer ten berde brengen.

Intusschen staat het katholiek Congres van Mechelen als het lichtend uitgangspunt eener eendrachtige en machtige werking die, onder de leiding der Encycliek Rerum novarum, recht en vrede, verzoening en broederlijkheid zal stichten.

H.