Het Belfort. Jaargang 6

[p. 126]

Driemaandelijksch overzicht.

Kunst en letteren.

Busken Huet. - Het Ned. Museum drukt een uitgebreid overzicht der brieven van Conrad Busken Huet. Deze bijdrage leert ons 't leven en de gedachten kennen van den criticus, tot aan zijn verblijf te Parijs.

Pol de Mont. - De Verslagen der Vl. Academie deelen het verslag mede van den keurraad die uitspraak deed in den vijfjaarlijkschen wedstrijd voor Nederlandsche Letterkunde. Leest o.a. wat er van Pol de Mont gezegd wordt: ‘De vorm van Pol de Mont's Fladderende Vlinders is, over het algemeen, merkwaardig, zeer merkwaardig. Doch - wij stelden reeds de vraag, - is de vorm alles? Kunstig werk dringt bewondering af voor de bedrevenheid van den vervaardiger; maar wat zegt het hart, waarvan de poëzie de eeuwige geschiedenis is? Wat geeft het, dat de vorm van een dichtwerk fijn zij, als de stof het volstrekt niet is? En de stof, in de Fladderende Vlinders, is veelal onbeduidend, somtijds onkiesch.

Het naakte, in kleur en beeld, kan rein zijn, ja de uitdrukking van de verhevenste kunst, doch verfijnde, gelikte, rooskleurige en - geurige onkieschheid is immer te veroordeelen, vooral in onze wedergeborene nationale letterkunde, die, al mocht ze maar bogen op reinheid van gevoelen en verstand - en op niets anders, nog recht zou hebben op onze achting en onzen eerbied, al ware het enkel uit eerbied en liefde voor ons volk, dat wij mannelijk willen, omdat zijne dichters het eenmaal tot mannelijke daden zouden kunnen oproepen.

De keurraad betreurt, dat de voortreffelijke zanger zijne buitengewone gaven van assimileering of vereenzelving met hetgeen hem treft in andere literaturen, alsmede zijne bewonderenswaardige virtuositeit gansch heeft gewijd en zoo weinig tijd en geduld aan dien, zijner gedichten In Noord en Zuid, waar - hoe jammer! - om slechts van de metrische stukken te spreken, niet alleen groote slordigheden voorkomen onder opzicht van prosodie, maar zelfs onder opzicht van taal.’

Leys. - In de Vl. School, bl. 77 verscheen er eene schoone studie van Max Rooses over Leys, zijn leven, zijnen trant en zijne werken:

[p. 127]

‘In zijn geheel genomen bekleedt Leys volgens ons de eerste plaats in de moderne Belgische school: hij overdekke in zijnen vroegeren trant met fluweelen tonen of overstroome met schitterend licht de tafereelen der geschiedenis of der fantazij: hij sluite zich dichter bij de waarheid aan in de werken van zijnen lateren trant en doe voor ons herleven de tijden waarin hij zelf leefde; altijd blijft hij een kunstenaar van ongemeene begaafdheid en edelen stam, een onovertroffen kolorist.’

Katalaansche Letteren. - Eerw. Heer Brouwers zal in de Dietsche Warande eene vertaling laten drukken der Atlantide van Jacinto Verdaguer, in 1888, in ons tijdschrift besproken.

Verhalen. - Pol de Mont liet eene novelle verschijnen in de Dietsche Warande n^r 2 van dit jaar. Zij heet Treze Jowie en is scherp naar het leven afgeteekend. De trant is echter wat gezocht en verraadt de pen van den criticus. Wij lazen liever het Lied en de Verzoening van Reimond Stijns in de 12^e afl. (1890) van 't Ned. Museum. Deze is daar immers in zijn eigen vak.

Bilderdijk. - In de Nouvelle Bibliothèque Populaire van H. Gautier is er eene aflevering met vertalingen uit Bilderdijk. De levensbeschrijving bevat veel onnauwkeurigheden en Bilderdijk wierd op menigvuldige plaatsen niet wel begrepen.

Caldero. - Eerw. H. Brouwers heeft eene Nederlandsche overzetting van Caldero's Autos Sacramentales aangekondigd.

Horatius. - D^r Hartmann heeft een boek uitgegeven De Horatio poeta bij van Doesburgh. De korte inhoud zijner beschouwingen is de volgende: Goethe is te streng in zijn oordeel omtrent hem: Horatius moet niet als een versificator worden geminacht. Hij heeft van nature weinig dichterlijke gave in zich gehad, doch door zijne werkkracht en ijver het zoover gebracht dat de gedichtjes, waarin hij het landleven of zijn vaderland en vorst bezingt, lieflijk en bevallig zijn. Hij had zich de beste Grieksche dichters tot lektuur gekozen en zich tot taak gesteld eenige husner na te volgen.

Helder is zijn blik op de menschen, op hun leven, hunne neigingen en tekortkomingen. Daardoor is hij vooral bewonderensweerdig in zijne lessen van levenswijsheid.

Zijn meesterschap over de techniek is boven allen twijfel verheven: hij zelf erkent meermalen, dat verscheidene zijner oden slechts studiën in de metriek zijn. (Ned. Spectator.)

Frans Gittens - De Vlaamsche School beoordeelt als volgt het nieuw tooneelstuk van Gittens: ‘Zeker is de Maire van Antwerpen een stuk, naar de regelen der dramatische eischen bewerkt tot iets dat, vijf bedrijven lang, de aandacht van den toeschouwer geboeid houdt; zeker zijn er tooneelen en menschen in, die wij ons

[p. 128]

kunnen voorstellen als werkelijk zoo bestaan hebbende; maar een volstrekt afbreken met de conventie, een onbevooroordeeld en artistiek grijpen in het levende, het beleefde ontbreekt, evenals la bonne odeur littéraire.’

Moréas. - Wij vernemen dat de fransche symbolisten voortgang doen: zij genieten min of meer de goedkeuring onzer franskiljons. Brunetière, de letterkundige beoordeelaar der Revue des Deux Mondes, is hun ook gunstig. Goede lezers, wilt gij een staalken van Moreas, ter bewondering?

Le Trophée.

Mariage coloré, fragrance

De jeunes jardins, et de carrefour rance;
Doux frôler susurré comme d'une source,
Râper anxieux comme d'une étoffe rebourse;

Il est un Monstre!!...

Euripides. - Onlangs heeft de bekende Engelsche filoloog Mahaffy, in het 17^e n^r van de Hermathena eenige uittreksels gedrukt van de Antiope van Euripides. Zij stonden op een papyrus, door Flinders Petrie te Kurob in Egypten, in eene lijkpoppenkist gevonden, welk handschrift ouder moet zijn dan 200 v. Chr.

Maaldrink. - D.M. Maaldrink, de schrijver van het drama in verzen Herodes, van het tooneelspel Jean Masseur, dat bij de vertooning opgang maakte, van het gelegenheidsstuk de Koloniaal, heeft thans een tooneelspel in vier bedrijven gedicht: Cleopatra. Het is gedeeltelijk in rijmlooze en rijmende versregels, gedeeltelijk in proza opgesteld, naar het voorbeeld der stukken van Shakespeare. Eenige keeren voor volle zalen door de Koninklijke Vereeniging, het Nederlansch Tooneel vertoond, kwam het op 17 April in den Haagschen Schouwburg op de planken.

Wetenschappen.

De eerste godsdienst der Chineezen. - Wij lezen in het Nederlandsch Museum (IV, 11 en 12 afl. bl. 332), onder het handteeken van Aug. Gittée: ‘De anthropologisché wetenschap heeft bewezen, dat de mensch zich uit de ruwheid van den oorspronkelijken toestand verheven heeft tot de diepste philosophische leeringen van den tegenwoordigen tijd, en heeft, aan de hand der vergelijkende studie van de wilde volken, de theorie van de oorspronkelijke zedelijke volmaaktheid van den eersten mensch en van de latere verbastering van het menschdom voor goed den bodem ingeslagen.’

[p. 129]

Dus, redematig gesproken, hoe hooger wij in de geschiedenis der volkeren opklimmen, hoe min ontwikkeld ons deze volkeren moeten voorkomen.

Welnu, laat ons een voorbeeld uitkiezen.

Wat vinden wij bij de Chineezen, als de dageraad hunner geschiedenis aanbreekt? Mgr de Harlez, een meester in de Chinakunde, een meester wiens bevoegdheid en diepe kennissen niemand zal betwisten, ontdekt bij de allereerste Chineezen: de aanbidding van eenen oppersten God, den beschermenden hemel, den eeredienst der geesten, met eenige verheerlijking der natuur, de onsterfelijkheid der ziel, den eeredienst der overledenen, zedekundige grondbeginsels en slachtofferanden.

‘De allereerste Chineezen erkenden en aanbaden eenen eenigen en persoonlijken God.’ Dat schrijft Mgr de Harlez en dat staaft hij door onloochenbare getuigenissen der geschiedenis.

Mgr de Harlez zal de godsdienstige geschiedenis der Chineezen klaar trekken in zijn wederlandsch geleerd tijdschrift, het Muséon. Hij heeft begonnen in n^r 2 van den loopenden jaargang.

Tapijten. - Eug. Muntz gaf een werk uit dat voor ons belangrijk is, te weten: Tapisseries, Broderies et Dentelles. ‘Il est des erreurs qui ont la vie terriblement dure,’ klaagt de schrijver, als hij nog eens moet betoogen, tegen eene onlangs verschenen bijdrage, dat Raphaël's tapisseries te Utrecht niet gemaakt zijn, maar wel te Brussel in de werkplaats van P. van Aelst.

Voorzeggingen van Sint Malachias. - Het Mag. litt. van April laatstleden bespreekt de voorzeggingen over de pausen, die aan Sint-Malachias, aartsbisschop van Armagh toegeschreven worden en die eene zekere nieuwsgierigheid kunnen verwekken. Hier volgen de spreuken over de aanstaande pausen en het einde der voorzegging:

Ignis Ardens	Flos florum
Religio depopulata	De medietate lunoe
Fides intrepida	De labore solis
Pastor angelicus	De gloria olivoe.
Pastor et nauta

In persecutione extrema sacrae Romanae Ecclesiae, sedebit Petrus Romanus qui pascet oves in multis tribulationibus; quibus transactis, civitas septicolis diruetur; et judex tremendus judicabit populum.

Amerika. - Door de overleveringen der Skandinaafsche volkeren, vernemen wij, dat de Ierlanders tot in IJsland gedrongen zijn. Door uitleveringen over Mexico en Midden-Amerika leeren wij dat de Ierlanders van IJsland, naar Amerika zijn overgestoken en daar in de negende eeuw het christendom hebben gepredikt. Dat wordt door E. Beauvois bestudeerd en uitgelegd in het Muséon van April laatstleden.

Zorobabel. - In n^r 2 van het Muséon bewijst D^r Van Hoonacker dat Zorobabel en Scheschbassar een en dezelfde persoon is.

Het Heilig Bloed. - Te Weingarten in Wurtemberg berust

[p. 130]

er eene reliquie van het H. Bloed. De kostbare pand wierd te Mantua bewaard. Keizer Hendrik III verkreeg er een deel van, dat hij op zijn sterfbed beschikte ten voordeele van Boudewijn van Rijsel. De graaf van Vlaanderen, die waarschijnlijk de reliquie op den burg te Brugge bewaarde, liet ze aan zijne dochter Judith over, die ze aan de Benedictijnen der abdij van Weingarten geschonken heeft. Die belangwekkende geschiedenis wordt in 't lang en 't breed beschreven en bewezen door eerw. heer H. Rommel in Biekorf (II. n^r 8) en in de jaarboeken der Société de l'Emulation (5^e Série, t. 4, 1^e livr.)

Aristoteles. - Over eenige weken was het groot nieuws in de philologische wereld de ontdekking in het Britisch museum, en de uitgaaf eener beschrijving door Aristoteles van den Atheenschen staat.

Vele geleerden werden echter in hunne verwachting bedrogen.

‘Hoe vindt ge Aristoteles' geschrift? vraagt de Nederlandsche philoloog Hartmann. Laat ik het maar ronduit zeggen: akelig, zielen geesteloos, droog en dor; van het begin tot het einde teleurstelling. Wat we zoo graag van Aristoteles hadden gehoord, staat er niet in; wat we heelemaal niet weten willen wordt ons met eene benauwende volledigheid opgesomd; wat we al wisten, wordt ons nog eens oververteld, soms precies zooals we het al vroeger hadden gehoord, soms anders, maar dan meestal zóo, dat we onmiddelijk verklaren: néen, zoo is het zeker niet geweest.’ (Ned. spect. 14 Maart' 91).

De Negers. - In de R. des Quest. Scientif. van April laatstleden ontleedt pater Van den Gheyn al de werken der geleerden over de negers, en hij bewijst dat de negers van Oceanië en Afrika uit Azia herkomstig zijn.

Taalkunde.

Germaansche Taalwetenschap. - De Beiträge van Paul en Braune zullen voortaan door Sievers opgesteld worden. - Bij Manz te Weenen verscheen een werk over de stadstaal van Weenen. - Het naamredenkundig woordenboek van Kluge wierd in het Engelsch vertaald. - Het Zwitsersch Idiotikon is tot aan woorden hin-hup gekomen. - Skeat gaf in de Clarendon Press de 2^de reeks uit zijner Principles of Englisch Etymology. - Onze medewerker J. Winkler, schreef in den Globus (56, 10) eene bijdrage over de Nederduitsche sprake in Fransch-Vlaanderen, en de taalgrenzen in Belgenland. - M. Bréal schreef in de Jaarboeken der Societé de Linguistique van Parijs eene bijdrage over den allereersten invloed van Rome over 't Germaansch: het Gotisch achtervoegsel -duths stamt uit het latijn -dudo. - De laatste afleveringen der Germania en der Beiträge van Paul en Braune bevatten geene merkweerdige artikels op het gebied der spraakwetenschap. - D^r Stoett gaf weerom een zeer verdienstelijk werk uit: Beknopte Middelnederlandsche Spraakleer. Etymologie.

[p. 131]

De Germaansche tweeklank ai. - Onze Vlaamsche taalgeleerden beginnen te wandelen op het spoor door Duitschland en Noordnederland aangewezen. Leest in Biekorf (II, n^o 8 en volg.) de navorschingen van A. Dassonville over den tweeklank ai in de Germaansche talen. Weldra zullen hier ook de wetten der klankleer, volgens de laatste Duitsche ontledingen onderzocht en op onze geschreven en gesproken taal toegepast worden.

Babylonië en China. - M. Terrien de Lacouperie zoekt een verband tusschen de oudste inwoners van Babylonië en China. Hij bespeurt een en denzelfden naam in een god van Susiana, Nakhunte geheeten, en een Chineeschen god, nu Nai Hwang-ti, vroeger Ku-Nakkhun-te genoemd. (R. des Q. Scientif.)

Heliand. - Hoogleeraar Jostes van Freiburg in Zwitserland, poogt in het Historische Jahrbuch van het Görresgesellschaft, 1891, Jellinghaus te wederleggen, die meent dat de Heliand in het begin der 9^e eeuw aan den zuidelijken oever der Zuidzee gedicht wierd. Jostes tracht te bewijzen dat de dichter uit Werden in Westphalen stamt en de Heliand rond 880 geschreven is. (D. Warande.)

Samengestelde woorden. - A. Joos veroordeelt in het Kath. Onderwijs van 1 April de samengestelde woorden, wier eerste lid een werkwoordelijk zelfstandig naamwoord op ing is, lijk voedingsstof, aanschouwingsles, aanhalingsteeken, enz.

‘De samenstellingen met ing miskennen eene bijzondere eigenschap onzer taal, zij gaan in tegen het dagelijksch gebruik en verlammen den stijl. Men vermijde ze zoolang mogelijk en vervange ze door de samenstelling met den stam des werkwoords of door eene uitdrukking waarvan het eerste woord een tegenwoordig deelwoord is.’

Assyrische Taal. - Pater Delattre maakt in de R. des Questions Scientif. van April '91 de Assyrische spraakkunsten van Hincks en Oppert, de Assyrische woordenboeken van Delitzsch en pater Strassmaier, den uitleg van Halevy wegens de Accadische taal bekend.

Romaansche Taalgeleerdheid. - C. de Lollis gat een Trattato provenzale di penitenza uit, een handschrift van de 14^e eeuw te Todi bewaard, met een woordenboek dat verschillige woorden bevat, die bij Raynouard niet geboekt staan. - Wegens Dante, lees de geleerde Prolegomena della Divina Comedia van Scartazinni, bij Brockhaus te Leipzig, ten prijze van 10 M. uitgegeven. - Bij Maisonneuve te Parijs, zal een oudfransch handwoordenboek van A. Bos verschijnen. - Tobler gaf een geleerde en fijne ontleding uit over het gebruik van het Imperfectum Futuri in de Romaansche Spraken. - Eene bijdrage die voor ons ook kan nuttig zijn, is de volgende van Ricouart: Etudes sur les noms de lieux du Pas-de-Calais. Zij verscheen in de Jaarboeken der Maatschappij voor Kunst en Kunde te Atrecht (18, 133). - Het nieuw Italiaansch woordenboek van Petrocchi, te Turijn bij Loescher uitgegeven, kost 42 fr.

S.P.