Het Belfort. Jaargang 6

[p. 42]

Het algemeen stemrecht en de herziening der grondwet.

EENIGE bemerkingen op het schrijven van den heer A. Jassens. Zoekende wat vereenigt en niet wat scheidt, stellen wij vooreerst met genoegen vast, dat ons beider praktische besluiten zoover van elkander niet liggen als het den schijn zou kunnen hebben.

De heer Jassens aanziet het stemrecht als een natuurlijk recht, maar hij erkent dat de uitoefening van dit recht mag belet worden, telkens de noodige voorwaarden van verstandsontwikkeling en rechtschapenheid ontbreken.

Wij daartegen aanveerden geenszins het stemrecht als een natuurlijk recht; maar wij zijn het gansch eens met S^t Augustinus, die zegt: ‘Is een volk volkomen bezadigd, ernstig en aan het algemeen welzijn verknocht, zoo zal men wel doen, door eene wet aan dit volk toe te laten, zijne wethouders en de beheerders van het gemeenebest te kiezen. Maar is het volk aan 't bederven, heeft het zijne stemmen veil en stelt het de macht in zedelooze en misdadige handen, dan moet men aan het volk de macht onttrekken van over de eereambten te beschikken en die macht aan een klein getal brave menschen overlaten.’ S^t Thomas ook houdt het voor hoogst wenschelijk dat alle burgers eenig aandeel hebben in het bestuur. Welke reden geeft hij daarvoor? Niet het natuurrecht, maar de waarborgen, welke hij in zulke staatsregeling vindt voor het behoud van vrede en eendracht. ‘Het is het echte middel, zegt hij, om den vrede in de maatschappij te bewaren en het volk zijne instellingen te doen beminnen.’ Het is duidelijk dat de groote Leeraar heel anders zou spreken, moesten de omstandigheden het algemeen stemrecht voor recht en orde gevaarlijk maken.

De heer Jassens en ik, wij zijn het dus eens om de uitbreiding van het stemrecht wenschelijk te heeten, in zoover er geen gevaar in zit voor recht en orde.

Ook voor de toepassing dier grondbeginselen op ons land staan wij zoo ver niet van elkander.

‘Daar zijn, zegt onze tegenspreker, burgers die onweerdig zijn van het stemrecht; maar onbekwame en onweerdige volks-

[p. 43]

klassen, dat geloof ik niet.’ Volgens dit zeggen kan schrijver niet voor het algemeen stemrecht zijn, ten minste niet zonder ruime besnoeiingen; maar hij is tegen de uitsluiting van gansche volksklassen. Hij kan dus goed, dunkt ons, Beernaert's woonstelsel of een soortgelijk ontwerp aanveerden, dat aan de volksklassen zeker een groot aandeel in 's lands vertegenwoordiging schenkt, zonder nochtans alles aan de macht van het getal toe te werpen. Van onzen kant hebben wij het ook als eene betreurlijke leemte in ons kiesstelsel aanzien, dat de belangen van het lagere volk niet vertegenwoordigd zijn; wij hebben daar echter geene genoegzame reden tot veranderen in gevonden, omdat de volksbelangen tot hiertoe door de hoogere standen niet verwaarloosd werden. Zou echter de uitbreiding van 't stemrecht noodig zij voor de bevrediging der gemoederen, dan hebben wij er niets tegen en daarom prezen wij als oplossing aan: de vereeniging der katholieken op het stelsel van Beernaert.

Een grooter verschil ligt tusschen den heer Jassens en mij, waar het op de theoretische afleiding der Staatsmacht aankomt.

Zeker zal ik niet antwoorden op hetgeen mijn tegenspreker mij doet zeggen, ofschoon het honderd uren van mijn gedacht verwijderd is.

Ik zou dan geschreven hebben (waar, op welke bladzijde?): ‘van zoohaast iemand zich als bewindvoerder aanstelt, en tevens de noodzakelijke zending van den Staat, te weten de bescherming van 's menschen recht, wil en kan handhaven, moet men zich aan dezen onderwerpen.’

Wat zegde ik inderdaad? Ik sprak over het ontstaan van 't Staatsgezag; ik stelde dus het geval van eene opkomende of van eene ontredderde maatschappij, waar geen staatsgezag bestaat; en ik zegde: ‘De machtverwerving kon soms in den beginne onrechtveerdig zijn, maar wat hadden diegenen te doen die later het gezag gevestigd vonden? Zij moesten er zich aan onderwerpen, indien ten minste het gezag de taak waarnam, tot dewelke het van God geroepen was de handhaving van het recht.’

Dat is niet juist hetzelfde; maar... het trok er toch bijna op.

De lezer die belang stelt in deze vraagstukken, zou echter niet voldaan zijn, indien wij de leering nopens het Staatswezen niet nader verklaarden; want vele belangrijke punten hebben wij maar ter loops kunnen aanraken.

De heer Jassens zal het ons ook niet misduiden indien wij beleefd van hem afscheid nemen om de zending en den oorsprong der Staatsmacht in eene korte verhandeling beter op te helderen. In het laatste deel der studie zal hij het antwoord op zijne moeilijkheden vinden. Om de studie te laten verschijnen, zullen wij de pauselijke Encycliek afwachten.

Opwijk, 8 April 1891.

F Drijvers