Het Belfort. Jaargang 6

[p. 439]

Johan-Alfried de Laet.
(1815-1891.)

EENE der edelste en krachtigste figuren der Vlaamsche beweging is verdwenen; de koenste harer kampers van het eerste uur is gestorven... de Laet is dood.

Antwerpen, zoo rijk aan mannen van beteekenis en die zijne verdienstelijke burgers naar waarde weet te schatten, heeft den duurbaren overledene vorstelijke eer bewezen. Handel en kunst, adel en werkman, burgerij en leger, kortom al de standen der samenleving waren verleden zaterdag dáár om een opperst vaarwel te zeggen aan het stoffelijk overschot van hem, die zijn leven lang op de bres gestaan heeft voor de belangen zijner geboortestad, en die van het Vlaamsche volk, waarvan de prachtige Scheldestad in den laatsten tijd de zedelijke hoofdplaats is geweest.

Geheel het land had afvaardigingen gezonden naar de teraardebestelling. De Kamer van Volksvertegenwoordigers bracht op kiesche wijze hulde aan het beginsel, waarvoor de aflijvige steeds gestreden had; bij monde van haren Voorzitter begroette zij het lijk in de taal van het volk.

D^r De Laet was mild door de natuur bedeeld: hij was een talentvolle schrijver, een uitstekend redenaar, en bij de gaven van den geest paarde hij een stalen karakter, dat ‘wilde wat het wilde en won wat het begon’.

De eerste Vlaamsche strijdbladen: Vlaamsch Belgie, De Vlaamsche Belgen, De Roskam, Het Vaderland, waarvan hij de stichter en de schrijver was, bevatten mannelijke artikelen van zijne hand; hij schreef verdienstelijke romans en novellen, en aan zijne lier onttokkelde hij dichterlijke gezangen. Zijn begeesterend woord sleepte de onverschilligen mede en voerde de geestdrift zijner geestverwanten ten top; als ijveraar voor het Vlaamsch idée heeft hij er velen in onze rangen gevoerd, en als volksredenaar heeft hij de menigte, die overal elders vrij onverschillig gebleven is, te Antwerpen tot warme voorstanders onzer zaak aangewonnen.

Aan hem - onvergankelijke roem en eeuwige dankbaarheid - aan hem hebben wij Conscience te danken. Hij was het, die den

[p. 440]

toekomstigen dichter van De Leeuw van Vlaanderen, De loteling en Bavo en Lieveken overhaalde in het Vlaamsch te schrijven.

In 1866 droeg hij in de Kamer zijn vermaard verslag voor over ons Vlaamsch taalrecht, verslag dat als een der merkwaardigste pleidooien mag gelden, ooit uitgebracht ten voordeele onzer zaak. Later, met Gerrits en De Baets, en verder met Coremans, die het erfdeel zijner vaderlandsche zending op zich genomen heeft, verdedigde hij in de wetgeving met kracht en klem onze grieven, en wist eindelijk in 1878 de eerste officiëele rechtsherstelling af te persen door de wet op het taalgebruik in de openbare besturen. Deze wet zal in de geschiedenis onzer beweging onder zijnen naam blijven voortleven.

Op het einde zijner loopbaan trad hij nog op als bestuurder der Kon. Vl. Academie, en in de merkwaardige zitting van 27 October 1886, die gekenmerkt zal blijven door het onvaderlandsch gedrag van eenigen wier leus het schijnt te zijn: ‘dood aan alle Vlaamsch, tenzij het antipaapsch’, nam hij op zich, het aanmatigend ultimatum van Van Beers-Rooses af te weren, dat op straf van oorlogsverklaring aan die nationale Vlaamsche instelling jaren en jaren door iedereen gevraagd, eischte dat zij zich op genade overgave. Die onverzadelijke kliek is immers nooit tevreden tenzij wanneer het deel van den leeuw haar aandeel is! de Laet spelde beiden de lesse met waardigheid en vastberadenheid; trouwens was hij, zooals D^r Snieders hem zoo meesterlijk afschetste op de plechtige vergadering der Kon. Vl. Academie in December laatst, een man van karakter, een man uit één stuk, een man geboren voor den strijd.

Werken van Jan-Jacob De Laet, geschreven onder den naam van Johan-Alfried De Laet en Jozef Colveniers: Het huis van Wezembeke (1842), historische roman. herhaalde malen in het Duitsch vertaald; De Schildburgers (1845), De Vlaamnsche beweging (1845); Tooververhalen (1847); Gedichten (1848 en 1883); Vlaamsche zaak, Verslag namens de commissiën van vertoogen (1866); Catalogue du musée d'Anvers, volgens een nieuw plan (1847); L'annexion des faubourgs à Bruxelles (1855); Palamedes (1861); Aanspraak bij de inhuldiging van Conscience's praalgraf (1886); Redevoering in de Kon. Vl. Academie bij zijn aftreden als bestuurder (1889).

Verder schreef hij De doodschuld, een strijdschrift, stichtte en stelde op Vlaamsch Belgie, het eerste Vlaamsche strijdblad (1844); was een tijd lang hoofdopsteller van het Journal d'Anvers en L'Émancipation, correspondent van de Augsburger Zeitung, de Bremer Zeitung en de Deutsche Zeitung. Hij leverde ook bijdragen in De Noordstar, Het Taalverbond, De Vlaamsche school enz.

A.

[p. 441]

Dat de Laet, die zulke forsche slagen aan het Franquillonisme toegebracht heeft, bestreden en vervolgd werd door de Franschgezinden, niets is zoo natuurlijk, doch dat eenige pseudo-Flaminganten van den liberalen kant mede huilen tot over den rand van zijn open graf, dat gaat ons verstand te boven. Vlak over den verbonden vijand nog op zijne eigene mannen schieten, lijkt veel op desertie en verraad, en de salvoschoten gebruiken tot de verminking van een lijk, is niet alleen het tegenovergestelde van kieschheid, het is de daad van wildemannen met hyenaharten.

In eene zaak van persoonlijke aangelegenheid bekwam de Laet eene veroordeeling wegens laster tegen Jan van Ryswyck; gewapend met den toen nog in zwang zijnden lijfsdwang, het hij zijnen tegenstrever in hechtenis zetten, en ongelukkiglijk stierf van Ryswyck in de gevangenis tengevolge eener toevallige ziekte. De erfgenamen van den overledene bekwamen an de rechtbank schadevergoeding; hoe dit overeen te brengen was met het eerste vonnis weet ik niet, evenmin wat er hier te beknibbelen viel, vergalde de partijhaat de pennen niet. de Laet maakte gebruik van zijn recht hem door de rechtbank gegeven, en indien er iemand aansprakelijk moest gemaakt worden voor de dood van den gevangene, het moesten eerder de eerste rechters geweest zijn...

Het was ten tijde van den Mexicaanschen veldtocht. Minister Chazal had aan de kolonels der regimenten last gegeven het aanwerven van vrijwilligers aan te moedigen, waartegen de Laet in de Kamer opkwam, als zijnde eene zaak van geen nationaal belang. Chazal verweet aan den spreker zijn zoogenaamd gemis aan vaderlandsliefde, doch kreeg tot antwoord dat hij, Chazal, ongetwijfeld het monopolium der vaderlandshefde niet bezat, hij meester-kleermaker te Parijs en die met een generaalsuniform int zijne uitstalling genomen, zich hier als veldoverste opgedrongen had.

Vandaar tweegevecht, met het gevolg dat een minister van oorlog, een sabeldrager van beroep, dwars door de zijde geschoten werd door eenen antimihtaristischen pékin! De generaal, beschaamd over zijn ongeval, deed de mare verspreiden dat hij eenige weken bedlegerig was uit hoofde eener beet van den baviaanaap, welken hij in zijn huis voor schoothondje georuikte.

Op Conscience's graf wilde een redenaar den grooten schrijver doen doorgaan als pantnerst. Onvoorbereid springt de Laet toe, teekent protest aan tegen die bewering en wreekt op meesterlijke wijze de christelijke gevoelens van hem, wiens werken op alle bladzijden den zuiversten godsdienstzin ademen.

De Laet had eene goedkoope broodbakkerij ingericht en scheen een tijd lang de letterkunde in het dak gestoken te hebben. Op aanvraag naar een exemplaar zijner volledige werken kreeg de Duitsche barones Ida von Duringsfeld een.... nieuwbakken krentenbrood!

De Laet was de eerste die in het palets der natie den eed van getrouwheid in het Vlaamsch aflegde.