Het Belfort. Jaargang 6

[p. 356]

Een werk over de jongste taalwet.

De wet Coremans betrekkelijk het gebruik der Vlaamsche taal in strafzaken. - 3 Mei 1889, door G. Claeys, belast met den Nederlandschen leergang van strafrecht bij de hoogeschool te Gent. - Biugge, Jan Cuypers. - Prijs 5 frank.

Toen over eenige maanden de heer Claeys aan de Hoogeschool te Gent was benoemd, werd die benoeming in de Vlaamsche pers zeer besproken en algemeen afgekeurd. Liberale en katholieke Vlamingen waren het eens om te zeggen dat hij de rechte man op de rechte plaats niet was. Zij, die tegenover het Vlaamsche land de verantwoordelijkheid dragen dier benaeming, trachtten dien stroom van verontwaardiging tegen te houden met te zeggen: ‘Alles wat ge tegen M. Claeys inbrengt, zijn woorden, niets dan woorden. Maar de man is bekwaam en zal het u spoedig toonen door een werk uit te geven, dat hem tot eenen rechts- en taalgeleerde van den eersten rang zal verheffen.’

Gansch Vlaanderen verwachtte met ongeduld dat werk, waardoor eene nieuwe ster aan den kunsthemel van Vlaanderen zou oprijzen. Wanneer in de Vlaamsche advocatenwereld twee vrienden elkander ontmoetten, dan was altijd hunne eerste vraag: ‘Nog geen nieuws over het werk van Claeys?’

De lang verbeide ure sloeg eindelijk. En zonderling genoeg, eensklaps was die groote nieuwsgierigheid gestild. Niemand vroeg nog naar dat werk, dat volgens de beschermers van den heer C. geroepen was om alles te overtreffen, wat in onze taal ooit over een vak der rechten had het licht gezien.

Toen de uitgever van dit tijdschrift ons eenige weken geleden dit werk ter beoordeeling zond, waren we zeer nieuwsgierig te weten waaraan toch eigenlijk het groot stilzwijgen over dat boek was toe te schrijven. Zonder vooringenomenheid namen wij het lijvige boekdeel in handen om te onderzoeken of zijn gehalte aan zijn gewicht zou beantwoorden. Helaas, welk eene teleurstelling!

Wat wij gehoopt hadden dat het werk zou geweest zijn, namelijk eene grondige, duidelijke uiteenzetting der beginselen van de wet van 3 Mei 1889, konden wij er hoegenaamd niet in vinden. De geschie-

[p. 357]

denis van het tot stand komen der wet, de verschillende wijzigingen en veranderingen welke het oorspronkelijk opstel onderging, de bepalingen der afgeschafte wet van 17 Augustus 1873, dat alles vindt men daarin zoo onordelijk dooreengeklutst met besprekingen over den eindelijk aangenomen tekst, dat het veel hoofdbreking kost om uit dien warboel wijs te worden. Stelsels, welke geheel werden verlaten, worden lang en breed behandeld, wat zeker van aard is niet alleen om het opzoeken te bemoeilijken, maar ook zelfs om den lezer in de war te brengen. Zoovele volkomen nuttelooze opeenstapelingen van bijzondere meeningen komen in het werk voor dat men haast zou gelooven dat zij enkel daar zijn om het boekdeel zwaarder en dikker te maken.

De stijl is in het algemeen duister en verward: hij draagt geenen echt Vlaamschen stempel, zooals men dat zeker mag eischen van iemand die geroepen is om aan de toekomende jonge Vlaamsche rechtsgeleerden eene degelijke, zuivere rechtstaal aan te leeren.

De taal of het woordgebruik laat veel te wenschen. Verscheidene rechtstermen zijn ofwel onjuist als vervolg voor vervolging, ofwel onverstaanbaar als plegingsbescheiden (bl. 112), ofwel slechte woordensmederijen als grondgebiedige heerschappij der taal (bl. 93) Maar wat nog veel erger is, de gewone taal is aan M. Claeys zoo slecht bekend, dat men in zijn werk gedurig fouten ontmoet, welke zeker niet zouden begaan worden door eenen leerling van de hoogste klas eener lagere school. Wij weten niet wie zoo al zijnen leergang aan de hoogeschool van Gent volgt, maar wij zijn overtuigd dat er onder zijne leerlingen moeten zijn, die beter hunne taal schrijven dan hij, dat men in hunne opstellen geene gallicismen en andere taalbulten zou aantreffen als ‘terzelver tijd’ (bl. 152), ‘uitzondering aan’ (bl. 153), ‘voor wat aangaat’ (bl. 233), ‘processen-verbaal, die zich aan het geweten van den rechter als bewijsmiddel opleggen (s'imposent)’ (bl. 72), ‘dat verstaat zich (cela se comprend)’ (bl. 185), enz. enz.

Een allerliefst staaltje van verkeerd gebruik van woorden vinden wij op bl. 109: ‘beschikkingen ...... welke middellijk of onmiddellijk dit begrip laken’. Wij hadden altijd gedacht dat laken zooveel beteekende als misprijzen, afkeuren, in het Fransch blâmer. Het schijnt dat wij ons vergist hadden, dat laken beteekent krenken, benadeelen, in het Fransch léser!!!

Vele uitdrukkingen en zegswijzen zijn klaarblijkelijk met behulp van een woordenboek letterlijk uit het Fransch vertaald. Op bl. 64, n^r 227, vindt men alzoo den volgenden prachtigen volzin: ‘Strijdig met den geest der omwenteling van 1830 zou de stiekking van het wetsvoorstel zijn en, voegt M. d'Andrimont erbij, hare toepassing zou de overmaat (le trop plein?) der Belgische bevolking beletten zijn brood te verdienen in alle streken, waar Fransch gesproken wordt.’ Is dat woordje zijn niet het beste bewijs dat de schrijver niet gewoon is de Vlaamsche taal te hanteeren, dat hij in het Fransch denkt?

Talrijke andere kemels laten wij ter zijde.

[p. 358]

Het spijt ons het te moeten zeggen, maar het werk van den heer Claeys is een mislukt werk. Het is mislukt ten opzichte van den inhoud: wij zijn overtuigd dat het bij de rechtbanken nooit zal worden ingeroepen om eenig duister punt der wet van 1889 op te helderen. Maar wat veel erger is, onder het opzicht van taal en stijl, is het werk ook volkomen mislukt. De schrijver had het eerst aan eenen taal- of letterkundige ter verbetering moeten geven, vooraleer het in de wereld te zenden.

Vermakelijk is het zeker te zien hoe een Vlaamsch leeraar bewijst de Vlaamsche taal niet voldoende machtig te zijn: men kan zich voorstellen hoe die man moet doceeren. Maar er is ook een treurige kant aan die zaak: want treurig is het te moeten zien hoe in ons land door de schuld van een of twee kortzichtige Vlaamsche Kamerleden aan eenen onbekwame eene plaats werd toevertrouwd, wier goede vervulling van het hoogste belang was voor den vooruitgang onzer taal. Ook kunnen wij hier de vraag niet wederhouden: zal die toestand blijven duren? Zal men de Vlamingen blijven bespotten door als Vlaamsche leeraar iemand te behouden die bewijst dat hij onze taal niet grondig kent? Wij laten hier de verdiensten van M. Claeys onder alle andere opzichten onverlet: misschien zon hij zeer goed Fransche leergangen knnnen geven, zooals hij nog in de Normaalschool te Gent heeft gedaan. Maar dàt moeten wij zeggen: als Vlaamsche leeraar van strafrecht is hij op de hoogeschool van Gent niet op zijne plaats.

Wij hebben nog vergeten te zeggen dat het werk van M. Claeys is opgedragen aan den heer Coremans, volksvertegenwoordiger...

V. Juris Doctor.