Het Belfort. Jaargang 5

[p. 389]

Abdij van Affligem.

DIT benedictijner klooster, waarvan hiernevens de bouw vóór de verwoesting onder den Franschen tijd en de heropbouw in 1870 weergegeven zijn, nevens oude zegels en wapenschilden van abten, het portret van proost Haftenus en eenen brief in fac-simile van kardinaal van Frankenbergh aartsbisschop van Mechelen, was eene der merkwaardigste, rijkste, machtigste en meest vermaarde abdijen van geheel België.

Gesticht in 1036 door 5 of 6 ridders, waaronder Geeraard de Zwarte, welke getroffen door het woord van den monnik Wiederik der St.-Pietersabdij te Gent, boete wilden doen over hunne onrechtvaardigheden en losbandigheid, telde zij in den loop der eeuwen vele abten en paters van adelijken bloede, zooals leden van het grafelijk huis van Brabant, van de Croij's, van de heeren van Assche, enz. enz.

In haar campo santo rusten de gemalin van Hertog Hendrik I van Brabant, Godfried met den Baard van Leuven, Aleidis gewezen koningin van Engeland, ridder Heribrand, Engelbrecht Calfstert, Boudewijn van Aalst, Jan graaf van Aarschot, Segher van Crainhem, Raas van Gaver, Bisschop Gwijde van Frankrijk, Mathias Hovius Aartsbisschop van Mechelen, en meer andere.

Zij voerde gezag over de priorijen van Frasnes in Henegouw, Sint-Andries bij Brugge, Vlierbeke bij Leuven, Bornhem en Waver; zij was gemengd in menige geschiedkundige gebeurtenissen; haar heiligdom bewaarde in vredestijd den standaard van het hertogdom Brabant; in oorlogstijden werd zij menigmaal geteisterd, geplunderd en afgebrand; met mijter en staf bekleedden hare abten den voorrang op al de andere kerkvoogden van het hertogdom, zij doopten de kinderen der graven en hertogen en zegenden de vorstelijke huwelijken in; de grondbezittingen dezer feodale heerlijkheid waren zoo groot dat zij, op eene breedte van 20 voet, den weg konden bedekken van Affligem tot Rome.

Zij was een heilig oord door uitstekende deugden bebalsemd, en waar boetelingen het ridderlijk kuras tegen de grove monnikspij kwamen verwisselen; het was een harer kloosterlingen die, volgens de legende door a lapide aangehaald, 300 jaar op het gezang van een vogeltje luisterde en zoo een voorsmaak genoot der eeuwige zaligheid; het was in hare kloosterkerk dat de woeste Willem van Grimbergen op witten donderdag van 1235 naar Canossa kwam, en in het aanzijn der gemeente en van het volk, slechts gekleed met hemd en broek en

[p. 390]

[p. 391]

de geeselroede in de hand, boet kwam doen voor zijne vermetelheid de rechten van het klooster gekrenkt te hebben; het is daar dat de H. Bernardus uitriep Ubique inveni homines, hic vero angelos, en daar dat hij van het Mariabeeld welk hij gegroet had Ave Maria, den wedergroet ontving Salve Bernarde. Een Mariabeeld uit het oorspronkelijke vervaardigd wordt nog vereerd in het benedictijner klooster van Dendermoude, en de staf van den abt van Clarevallis hier gelaten als aandenken van dezes bezoek, bewaart men daar ook met eene godvruchtige zorg.

Affligem was steeds een middenpunt van kunst en geleerdheid, een brandpunt van beschaving. Men stichtte scholen, men schreef kostelijke handschriften uit, men vervaardigde werken over Godsdienst, letterkunde en geschiedenis, en tevens herschiep men door ploegen en ontginnen dezen dorren en boschrijken heuvel in vruchtbare landerijen. De abdij was de leermeesteres en de weldoenster van allen die kwamen leven onder haren staf.

Fulgentius, eerste abt; Hugo; Franco, tweede abt en vir scientia mirabilis; Geeraard van Affligem; Simon; Willem van Mechelen; Willem van Affligem; Hendrik van Brussel; Proost Haftenus, animata bibliotheca en dichter van Lusthof der Christelyke leeringhe; Odo Cambier, waarvan een belangrijk handschrift nog in de koninklijke bibliotheek te Brussel berust, en eindelijk de laatste prelaat der oude abdij Beda Regaus, die 14 boekdeelen achterliet over de annalen van zijn klooster, zijn zoovele mannen van wetenschap waarvan de naam met eer in de jaarboeken van het vaderland geboekt staat.

Het was ook te Affligem dat de vermaarde kanunnik van Yper, de geleerde schrijver van Flandria Illustrata en Chorographia sacra Brabantiae, zijne talrijke en kostelijke werken opstelde; hij overleed er in 1664. Sanderus genoot er de gulste gastvrijheid, vond er oorkonden in de rijke bibliotheek en medewerking bij de geleerde paters.

_* * _*

Al die bijzonderheden naast duizend andere omstandig en breedvoerig



verhaald, vindt men in het merkwaardig werk van Dom Bernard

[p. 392]

[p. 393]

PROOST HAFTENUS.

[p. 394]

O.S.B., dat de toekomende week bij onzen uitgever in het licht gaat komen onder den titel van Geschiedenis der benediktijnér abdij van Affligem, een boekdeel van 384 bladz. in-8^o, net op schoon papier gedrukt. Prijs fi. 3,00, franco per post fr. 3,25.

Het boek bevat een bijvoegsel met oorkonden en de volgende platen buiten het geillustreerd titelblad: de oude abdij, de nieuwe abdij, het mirakuleus beeld Salve Bernarde, de portretten van Haftenus en Beda Regaus, 12 nog bijzonder primitieve zegels van de eerste abten, 47 wapenschilden van abten en monniken der abdij en 4 brieven in facsimile. Deze brieven zijn 1^o een schrijven van kardinaal Van Franckenbergh, 2^o een ander van een pauzelijken nuntius, 3^o een bevel namens Jozef II geschreven om de novicen naar het schismatiek seminarie van Leuven te doen zenden, en 4^o het antwoord hierop van den proost Beda Regaus.

A.