Het Belfort. Jaargang 5

[p. 385]

M^gr Rutten bij het Davidsfonds.

DEN maandag, 10 November 1890, had in de groote feestzaal van het St.-Jozefsgenootschap de uitreiking plaats der prijzen, door de leerlingen der Katholieke Middelbare en Lagere Scholen van Gent en omtrek in den wedstrijd van Vlaamsche taal bij het Davidsfonds behaald. Daar men aangekondigd had dat Mgr Stillemans, bisschop van Gent, de plechtigheid zou voorzitten, en Mgr Rutten, vicaris-generaal des bisdoms van Luik, het woord zou voeren, was het publiek talrijker dan ooit opgekomen, zoodat niet alleen gezegde zaal proppensvol was, maar ook op de bovenzaal een groot getal belangstellenden plaats hadden genomen. Al de standen der maatschappij waren daar vertegenwoordigd.

Onder de personen van rang en onderscheid noemen wij de heeren senators Lammens en Casier-de Hemptinne, de heeren volksvertegenwoordigers Begerem en Eeman (waarom ook de andere niet?), hoogleeraren der Gentsche hoogeschool, magistraten der rechterlijke orde, leden der Koninkl. Vlaamsche Academie, het bestuur der Gentsche afdeeling van het Davidsfonds en een aantal vrouwen van rang. De geestelijkheid der stad was ook talrijk opgekomen.

Na het klein muziekfeest, dat de plechtigheid voorafging, betrad Mgr Rutten het verhoog. Hij zou spreken over het groote maatschappelijke vraagstuk van den dag: het Socialismus, zijn voortgang, en de middelen om het te bestrijden,

‘Bestaat er gevaar?’ Somtijds hoort men deze vraag stellen van lieden, die het in de wereld wèl hebben, kommerloos het leven doorbrengen, de oogen sluitende voor hetgeen rondom hen gebeurt in strijd met hun belang of met hunne begeerte. Ja, bevestigde Mgr Rutten - er is gevaar; het vergroot met den dag, het bedreigt de samenleving. Het ongeloof, de zedeloosheid, armoede of onredelijke zucht naar genot voeden de groote kwaal. Wie geen geloof heeft in Gods Voorzienigheid, wie zijne lusten niet weet te beteugelen en het middel niet bezit om deze te voldoen, is rijp voor het Socialismus, en zal weldra uit al zijne krachten medewerken om het te doen zegevieren.

[p. 386]

Slechts één hulpmiddel is aan te wijzen - de hervorming van de Maatschappij, in den geest, welke haar vroeger bezielde.

Wie zal dit groote werk verrichten? De Staat kan, wel is waar, zijne macht daartoe leenen, maar het niet volbrengen. De Godsdienst alleen bezit de zedelijke, de bovennatuurlijke kracht, die bij elk gevaar, dat vroeger tijds de menschheid dreigde, hare uitwerkselen deed gevoelen, eerst in het midden van het heidensche bederf, later tegen den vloed der Barbaren; in de nieuwere tijden, niet lang geleden, in de stormen der Omwentelingen.

Dat kan de Roomsche Kerk, steunende op God 's woord; maar om der redding waardig te zijn is het noodig, dat elke christen, tot welken stand hij behoore, medewerke, getrouw blijvende aan de hem opgelegde wetten en plichten.

Mgr Rutten sprak tot de rijken en de armen. Bij de eersten drong hij aan tot meerdere liefde jegens het volk, tot rechtzinnige toenadering. En daartoe, zegde de Redenaar, is het beste middel - de taal des volks. Deze snaar roerde de Redenaar aan met de meeste kieschheid, zonder het inzicht van iemand te kwetsen of te laken, maar ook met eene krachtdadigheid en met eenen gloed, die de duizend toehoorders in verrukking en in geestdrift brachten. Om den klassenstrijd, de afgunst en den wrok der kleinen opzichtens de grooten te verminderen, kunnen de rijke standen veel, maar het is noodig dat zij de taal spreken van het volk. De Redenaar stelde met leedwezen en spijt vast, dat in Vlaanderen de richtende stand gescheiden is van de arbeiders, door de taal; deze toestand, ten hoogste betreurenswaardig, heeft in geen land der wereld zijn gelijke; vooral elders spreekt de aanzienlijke man de taal des minderen, overal elders zijn beide, broeders van taal, van ziel gebleven. Het is dringend noodig, dat hier verandering in kome! grooten zoowel als kleinen moeten de taal van het land eerbiedigen, den eenigen band, die allen in het werkelijk leven samenbindt.

Wij geven slechts de groote lijnen der prachtige rede van Mgr Rutten, zeker de schoonst gedachte en de best gesprokene, die ooit in Gent van eens Vlaamschen redenaars lippen is gevloeid. Mogelijk - wij hopen het - zal Mgr Rutten er toe besluiten deze leerrijke toespraak aan het Belfort, ter uitgave, af te staan; in elk geval, wij nemen zijne zoo gegronde woorden te baat om andermaal de Geestelijke Overheden te bidden, het onderwijs van de moedertaal, in elke onder haar gezag schuilende school, meer dan ooit, aan te moedigen, ja, overal, waar zij kunnen, te ontwikkelen en te versterken.

De woorden van Mgr Rutten, nopens dit punt, zijn onweersprekelijk; nu, wil men, in de hoogere klas, rechtzinnig verbetering van het lot des geringen, men reike dezen niet alleen de hand, maar men spreke zijne taal! Om daartoe te geraken is het noodig, dat de leerprogrammas worden gewijzigd, dat het Vlaamsch de plaats in

[p. 387]

de school bekome, welke rechtmatig, redelijker wijze hem toekomt.

In Gods name, heeren Schoolbestuurders, begint het werk ernstig! Doet de minachting ophouden, waar onze taal, eilaas! nog te veel, door lijdt en verachterd wordt. Leert niet alleen het Hoogduitsch en het Engelsch, maar ook het Grieksch en het Latijn aan Vlaamschsprekende kinderen door middel hunner volop gekende moedertaal, en vernedert deze niet langer, op het naamfeest des Bestuurders en ten dage der prijsuitreiking, door ze enkel te laten dienen voor eene grove boerenklucht, in lied of tooneel, terwijl de ernstige letterkundige oefeningen in de taal van Parijs geschieden

De geestelijke overheid kan nog meer: zij bevele de Vlaamsche lezing aan, en ruime eene betere plaats aan de Vlaamsche boeken in de bibliotheken, waar de hoogere stand zijn tijdverdrijf of nuttige lessen komt zoeken; zij bevele, eindelijk, in den kring der bemiddelden, het lidmaatschap aan van het Davidsfonds, dat door zijne boeken en boekerijen de socialistische propagande tegenwerkt; eindelijk zij wakkere het volk aan om, bij voorkeur, dáar zijn voedsel voor hart en geest te zoeken.

Wij mogen ons beknopt verslag over het feest van het Davidsfonds niet eindigen, zonder te zeggen dat de bijval van Mgr Rutten volkomen is geweest. Nooit werd hier een redenaar met meer eerbied en aandacht aanhoord - gedurende ongeveer vijf kwartuurs - en ook nooit met meer hartelijkheid en bewondering toegejuicht.

Het was dus, ja, in aller naam, dat Mgr Stillemans na hem op het verhoog verscheen om, in zeer gepaste bewoordingen, den Redenaar dank te zeggen voor het genot, dat zijne heerlijke voordracht aan al de toehoorders had verschaft. Meteenen dankte zijne Hoogw. de bestuurders van het Davidsfonds voor hunne aanhoudende pogingen tot uitbreiding en aanmoediging van het onderwijs der Vlaamsche taal; de bekwame meesters en meesteressen voor hunne gewetensvolle plichtsvervulling. De hoogw. Kerkvoogd eindigde zijne toespraak met een gelukwensch aan de prijswinnaren, en drukte de hoop uit, dat de taal, die hen thans lauweren liet plukken, te allen tijde op hunne lippen en in hunne pen de getrouwe weergalm moge blijven van Godsdienst, Vaderlandsliefde en Burgerdeugd.

Deze woorden van den hoogw. bisschop werden door de gansche vergadering met uitbundige toejuichingen beaamd.

P.S. Wij vergaten iets.

Nagenoeg al de katholieke scholen der stad Gent hadden medegedongen in den prijskamp van het Davidsfonds. Onder de weinige achterblijvers waren de leerlingen der St.-Amandschool en die van 't S^te-Barbara-college. - Is er hope, dat ook deze, toekomend jaar, als mededingers zullen opdagen?

D.

[p. 388]

Abdij van Affligem.