Het Belfort. Jaargang 4

[p. 160]

De Rechtstaal in België.

BIJ de belangrijke bespreking over de rechtstaal in Noord- en Zuid-Nederland, die in het Amsterdamsch taal- en letterkundig Congres in September 1887 ontstond, naar aanleiding van de voordracht gehouden door Mr. Julius Obrie, rechter te Dendermonde, aarzelde Mr. S. Katz, advocaat te Amsterdam, niet de rechtstaal in België eene caricatuur te noemen. Het woord was zeker hard, maar toch juist. Om zich hiervan te overtuigen behoeft men slechts eenen blik te werpen op de rechterlijke beslissingen, in onze taal opgesteld, die nu en dan in Belgische rechtstijdschriften, o.a. in de Flandre Judiciaire worden opgenomen. Niet alleen wemelen zij bijna alle van fouten tegen de spraakleer en tegen het taalgebruik, maar de Fransche rechtstermen worden er doorgaans zeer slecht of ten minste al te letterlijk vertaald.

Nu konden de magistraten en de advocaten - want ook die spreken en schrijven op enkele uitzonderingen na, eene ellendige taal - zich verontschuldigen door te zeggen: ‘Ja, wij weten dat wij de taal niet behoorlijk machtig zijn, maar is dat wel onze schuld? In de hoogeschool leerde men ons alles in het Fransch en Vlaamsche werken over het recht bestaan er niet.’ De eerste reden tot verontschuldiging duurt nog altijd voort; nog altijd bestaat er geen enkele leergang in onze taal voor de rechtswetenschap aan de hoogeschool, ofschoon honderden vertoogschriften aan Ministers en Kamers de inrichting van een

[p. 161]

Vlaamschen leergang van strafrecht vroegen. Maar de tweede verontschuldiging is nu verdwenen door het hervormen van het sinds 18 jaren bestaande en gunstig bekende Hollandsche tijdschrift voor rechtsgeleerdheid, Het Paleis van Justitie, tot een gemeenschappelijk rechtsblad voor Noord- en Zuid-Nederland. Sedert 1 Juli treedt de heer Obrie als medehoofdopsteller voor België op. Op treffende wijze zette hij in het nummer van 27 Juni jl. de redenen uiteen, waarom de redactie tot die verandering besloot. Willen nu onze magistraten en advocaten toonen dat zij werkelijk eene goede, zuivere taal wenschen te spreken en te schrijven, dan hebben zij zich maar de moeite te getroosten met Het Paleis van Justitie kennis te maken en wij zijn overtuigd dat spoedig eene groote verbetering in onze Vlaamsche rechtstaal zal tot stand komen. Wij denken onzen lezers in het algemeen en de Vlaamsche rechtsgeleerden in het bijzonder eenen dienst te bewijzen met het opstel van den heer Obrie hier in zijn geheel over te drukken.

B.

Hoe gebrekkig en hoe onvolledig de onlangs uitgevaardigde wet tot regeling van het gebruik der Nederlandsche taal bij de strafrechtspleging in Vlaamsch-België ook zijn moge, toch kunnen wij reeds nu een aanzienlijken vooruitgang in het gebruik van het Nederlandsch als pleittaal waarnemen. De onbillijke aanvallen, waaraan de wetsvoorstellen Coremans en De Vigne binnen en buiten de Kamer van Volksvertegenwoordigers bloot stonden, hebben een gansch onverwacht uitwerksel gehad. Tal van rechtsgeleerden, die totdusver, zooal niet ongunstig, dan toch onverschillig gestemd waren tegenover het gebruik der landtaal bij de rechtspleging, werden door de ongemeene heftigheid dier aanvallen tot nadenken gebracht. Spoedig kwamen zij nu ook tot een helderder inzicht in den toestand, en beseften zij hoe grievend het moet zijn voor iemand, wiens eer op het spel staat, geen enkel woord te begrijpen van de behandeling eener zaak, waarvan de uitslag hem en de zijnen reddeloos ten ondergang kan brengen.

Velen echter, die door ambt of beroep bestemd zijn tot de eerlijke en stipte uitvoering der nieuwe wet mede te werken, ligt een groot struikelblok in den weg: hunne onbekendheid met de benamingen en uitdrukkingen van het recht in onze taal. De

[p. 162]

Nederlandsche rechtstaal verkeert dáár als het ware nog in een staat van wording. Rechtsgeleerde werken in onze taal bestaan er niet en de geheele opleiding van den aanstaanden advocaat geschied uitsluitend in het Fransch. Slechts zeer weinigen in den lande hoorden ooit over de uitstekende voortbrengselen der Noord-Nederlandsche rechtsliteratuur spreken.

Zelden of nooit komt men er iets te weten van al het merkwaardige, dat op het gebied van wetgeving of rechtsgeleerdheid zich in het Noorden voordoet. Zijn, vooral in de laatste jaren, de betrekkingen op letterkundig gebied tusschen Noord en Zuid veel nauwer en inniger geworden, op dat der rechtswetenschap blijft men als het ware door een Chineeschen muur gescheiden.

Het verschil in de wetgeving van beide landen is zeker niet gering te achten: maar is dit niet hetzelfde geval met de Fransche wetgeving en houdt men zich echter in Zuid-Nederland niet steeds op de hoogte der Fransche rechtspraak? De Nederlandsche wetgever moge op vele plaatsen in het Napoleontisch Burgerlijk Wetboek veranderingen - bijna altijd verbeteringen - hebben gebracht, toch werden sommige leerstukken onveranderd in het Nederlandsche Wetboek opgenomen, zoodat het zeker een gelukkige gedachte was van de redactie van een Belgisch rechtskundig tijdschrift, dat het tot vóor weinige jaren dikwijls eene plaats aan rechterlijke beslissingen van Noord-Nederlandsche gerechtshoven inruimde.

Voor de wetenschappelijke beoefening van het recht is het mede zeer te betreuren, dat tusschen volkeren, die door afkomst, taal en zeden zooveel met elkander gemeens hebben, geen nauwere äansluiting bestaat. Meerdere bekendheid met elkanders rechtstoestanden zou er natuurlijk toe leiden om, inzonderheid in Zuid-Nederland, een meer eigenaardigen, d.i. vaderlandschen stempel op de wetgeving te drukken, iets wat men er thans doorgaans te vergeefs in zoekt.

Door deze denkbeelden was de redactie van dit blad bezield, toen zij besloot voor de Belgische rechtspraak en de Belgische rechtsbelangen een gedeelte harer ruimte beschikbaar te stellen.

Dendermonde, Juni 1889.

Mr. Julius Obrie.