Het Belfort. Jaargang 4

[p. 331]

Boekennieuws en kronijk.

Opgaande taal- en letterkundige lessen, op stukken der ‘Nederduitsche Bloemlezing’, van J. Bols en J. Muyldermans. S. Leliaert, A. Siffer & C^e, Gent. Prijs fr. 0,75.

De titel van dit boekje is te zedig, het geeft meer dan het belooft, en onder de ootmoedige benaming van lessen op de bedoelde bloemlezing schuilt een prachtige leergang van stijloefening. Een handboek van letterkunde, in den zin van Guide du Jeune littérateur ontbreekt aan onze letteren, het is eene leemte die diende aangevuld te worden. Het verschijnen van M. Joos zijn werkje is de eerste spade grond tot het vullen van die groef; wilde hij voortgaan, zijne studie algemeener maken en volledigen hij bewees een waren dienst aan de letterkunde. Dat M. Joos beslagen is voor zulke reis en opgewassen tot zulken arbeid weet iedereen die de talrijke studiën van dien onvermoeibaren en schranderen werker gelezen heeft, want hij is niet enkel een taalnavorscher, hij is tevens stijlist en letterkundige vol dichterlijkheid en gloed. Welke frissche, bloemrijke, eenvoudige en tevens gekuischte en verzorgde schrijftrant, even verwijderd van de platheid als van het bombast! Dat is de gezonde en levende volkstaal, klaar en duidelijk, los, zwierig en ongekunsteld; men gevoelt dat alles natuurlijk vloeit en spruit uit de altijdkwelmende bron van het volkswezen. Niets gezochts als bij eenige voorstanders van de volkstaal die ze enkel doen bestaan in het lastig te pas brengen, waar het past of niet en past, van eenige zoogezegde geijkte woorden of zinswendingen.

Dit boekje in de handen van onze leerlingen van het middelbaar onderwijs is geroepen het beste nut te stichten, ook zien wij reikhalzend het tweede deel te gemoet.

De H. Joannes Berchmans te Diest verheerlijkt, jubelfeesten van 13 tot 20 Oogst 1888 en Diest-beêvaartsplaats. Boekdeel ter vereeuwiging dier plechtigheden bij F. Ulens te Diest gedrukt en ten koop gesteld aan fr. 0,50.

Inhoud: Voorwoord. In 1865. Eerste omzendbrief. De heiligverklaring, 15 Januari te Diest. De Diestenaren in verhoor bij

[p. 332]

Leo XIII. Dankadres. Onze geldinzamelaarsters. Namen der geldinzamelaarsters. Inrichtingskomiteit der feesten. De wijk-commissies. Namen der wijkkommissarissen. Alles werkt. Dichter De Koninck te Diest. Onze gazetten. Een bezoek uit Brussel. De Calvarie van Sint-Sulpitius. Familieboom van Berchmans. Diest en de H. Joannes Berchmans, van De Koninck. Andere uitgaven. Het feestprogram. De week vóór de feesten. Pater Bloete. Zondag 12 Augustus. De nieuwe geschilderde glasraam. Toewijding der kinderen. Het kinderlied. Versiering van St-Sulpitiuskerk. Lofzang van den H. Joannes Berchmans. Zondag avond. De groote feestviering. 13 Oogst. Pontificale mis. Lofrede door Mgr. Cartuyvels. Feestcantate. De zangersschaar. Namen der begeleidende muzikanten. De praalstoet. Bijzonderheden over den praalstoet, deelnemers, kleedij, enz. Nog eenige namen. De verlichting. O.-L.-V. Half-Oogst. De processies van 't Decanaat. De twee laatste dagen van de Octave. Huldekrans over Diest. Dank wegens het feestkomiteit. De aartsbisschoppelijke dankbrief. Het pauselijk geschenk. De hulde van den preêkstoel. De sermonen van Pater Gravez. Jaar- en opschriften. Diest beêvaartsplaats. Berchmans beêvaartganger. Een wonderbaar hoekje van Brabant. De eerste beêvaarten. Beêvaartsweg in Diest. Nawoord.

Kerstnummer. Vlaamsche Illustratie. In onze vorige nummers hebben wij deze uitgave niet kunnen bespreken, daar zij ons te laat was toegezonden.

Het Kerstnummer is voorzeker eene zeer nuttige aflevering van de goed verzorgde Illustratie. De houtsneden op gekleurden grond winnen veel in zachtheid, in sierlijkheid. Wij hadden nogtans liever meer nieuwe gravuren gezien. Het is wel waar dat de clichés goed gekozen zijn en zeer wel in zulk nummer voorkomen, maar eenigen zijn toch wat overbekend.

Het letterkundig gehalte is zeer wel. Wij treffen novellen, dichtstukken, anecdoten aan; goede afwisseling en keurig tevens. Wenschelijk ware 't dat de Vlaamsche Illustratie meer en meer ingang vond bij ons volk, de prijs is immers niet hoog en dan zouden wij misschien met meer recht eenige eigen gravuren, vooral voor een kerstnummer kunnen vragen.

H.S.

Koninklijke Vlaamsche Academie. Letterkundige Wedstrijden voor 1890. - Eerste vraag. - Oudgermaansche Taalkunde. - Welke vormen of wendingen des werkwoords gebruiken de oudgermaansche talen om den toekomenden tijd uit te drukken.

Tweede vraag. - Middelnederlandsche Taalkunde. - De klanken vormleer van het Middelnederlandsch dialect der St.-Servatius-Legende van Heinrijk van Veldeken, uitgegeven door Bormans. (Maestricht, 1858).

Derde vraag. - Nieuwe Taalkunde. - Eene verhandeling over de verschillende beteekenissen der onregelmatige werkwoorden.

[p. 333]

Men neme als voorbeeld van bewerking het woord gaan in het Woordenboek der Nederlandsche Taal.

Vierde vraag. - Eene Nederlandsch-Fransche en Fransch-Nederlandsche woordenlijst van rechtstermen en uitdrukkingen.

Vijfde vraag. - Letterkunde. - Welke waren de letterkundige betrekkingen tusschen de Nederlanden en Noord-Duitschland gedurende de Middeleeuwen.

Zesde vraag. - Geschiedenis der taal- en letterkundige betrekkingen tusschen de Nederlanden en Noord-Duitschland op het algemeen Dietsche of Nederduitsche spraakgebied.

Zevende vraag. - De invloed der Fransche taal en letteren op onze taal en zeden in de 18^e eeuw.

Vereeringen. - Tot blijvende gedachtenis drukken wij met genoegen dat aan drie onzer ieverigste en verdienstelijkste medewerkers eene welverdiende onderscheiding te beurt gevallen is. De eerw. heer D^r Guido Gezelle is ridder geslagen van de Leopoldsorde en begiftigd met het pauzelijk eereteeken ‘Pro Ecclesia et Pontifice’. Te dier gelegenheid heeft Kortrijk hem schoone feesten aangeboden. M. Bultynck, hoofdopsteller van Het Fondsenblad, de dichter van ‘Stemmen des gevoels’ en de schrijver van menige gewaardeerde novellen, liederen en gelegenheidsdichten is op zijne beurt vereerd geworden met het laatstgenoemde Roomsche lint. Mgr Rutten, groot vicaris van den bisschop van Luik, is huisprelaat genoemd van zijne Heiligheid den Paus. Onze beste gelukwenschen!

Intusschen - waarom het niet gezegd? - heeft het in geheel het Vlaamsche kamp eenen pijnlijken indruk gemaakt, dat het Staatsbestuur gemeend heeft vier, bitter weinig gekende Fransche schrijvers met de Leopoldsorde te vereeren, tegen éenen Vlaamschen letterkundige, terwijl, wij durven het zonder omwegen verklaren, er tal van hooger verdienstelijke Vlaamsche dichters en prozaschrijvers te noemen zijn, die te vergeefs wachten, op hetgeen hun, meer dan een Lepas of Spoelbergh enz., toekomt.

Vlaamsche belangen. - Het congres van maatschappelijke werken dat den 21 en 22 Juli te Gent gaat plaats hebben zal, verheugend verschijnsel, uitsluitelijk in het Vlaamsch gevoerd worden. Op de voorbereidende vergadering den 22 laatst door zijne Hoogwaardigheid Mgr Lambrecht in het bisdom bijeengeroepen, en waar vertegenwoordigers van al de standen der maatschappij deel aan namen, is er geen enkel woord Fransch gesproken, en de verklaring van zijne Doorluchtigheid slechts de moedertaal te gebruiken is vurig toegejuicht geweest.

Op die manier zal dat congres geen wedstrijd zijn van uiterlijke welsprekendheid, en ongetwijfeld zal het practischer vruchten dragen dan vele andere, vermits alles zal geregeld en besproken worden met en in bijzijn van het volk.

[p. 334]

De kinderen der duisternis zijn dikwijls werkzamer en ijveriger dan de kinderen des lichts. Zie de Socialisten hoe zij ijveren en werken: met niets begonnen zijn zij reeds aan het hoofd van belangrijke werkhuizen en kapitalen, en nu zij de macht van het geld bezitten, wordt hun invloed grooter en grooter. Helsche ijver! in Gent hebben zij thans de zielomkooping en de lijkopkooping ingericht, aan ieder huisgezien dat een zijner leden laat sterven zonder priester en begraven zonder de zegeningen der kerk, bieden zij eene premie aan van fr. 100,00, benevens zij zich met alle kosten van begraving belasten.

IJver tegen ijver, werkzaamheid tegen werkzaamheid moet er gesteld worden. De verschillige standen moeten verbroederen en zonder de taal van het volk te gebruiken is er geene verbroedering mogelijk.

De volgende heeren zijn tot leden van het inrichtingskomiteit gekozen: Arthur Verhaegen, graaf P. de Hemptinne, H. De Baets, Eug. Dugniolle, G. Cooreman, F. de Smet de Naeyer, A. Goddyn, V. Casier, J. Casier, L. Nève, E. Solvyns, E. Vermeulen de Mianoye, Baron A. de 't Serclaes, Baron A. della Faille, D. Kervyn de Meerendree, A. Claeys, Fr. De Potter, E. Goethals, Th. Léger, A. Siffer, A. Solvyns, W. Verspeyen, J. Delfosse, P. De Buck, G. Brielman, J. Peynaert, R. Rooms, L. Pardoen, de senators Casier en Lammens, de volksvertegenwoordigers Baron van der Bruggen en A. Vercruyssen, de hoogleeraars Nossent, Boucqué en Van den Heuvel, de Kanunnikken Verschueren, Boddaert, Janssens en Stillemans, de priesters Du Song, Van de Fonteyne en Van Wesemael.

Davidsfonds. - Op Donderdag 7 Maart, heeft M. Naert, provinciale Bouwmeester van West-Vlaanderen eene merkwaardige voordracht gehouden in het Brugsche Davidsfonds over hetgeen de Fransche omwentelaars met onze Vlaamsche kunstschatten gedaan hebben. Op de lijst der voordrachten vonden wij nog voor 21 Maart M. Witteryck, 28 Maart M. Verhoef, 11 April M. Bouchout en 25 April M. Standaert. - Rond den Heerd schrijft in nummer van 26 Maart dat Het Belfort nooit iets van de belangrijke feesten van het Brugsche Davidsfonds wil drukken... dat is verkeerd beschuldigd, want ons tijdschrift begeert niets liever dan omstandige verslagen te mogen geven van de feesten der afdeelingen en inzonderheid van die van Brugge, omdat wij weten dat die afdeeling werkzaam en bloeiend is en dat hetgeen daar geschiedt altijd puik en wetenswaardig is. Doch, pour faire un civet.... en om een verslag te kunnen drukken moet men er toch een ontvangen. Dat Het Belfort de programmas en prospectussen en uitnoodigingen telkens zou ontvangen, dat is insgelijks benevens de waarheid, wij verklaren rechtzinnig en in gemoede nooit iets van dien aard uit Brugge ontvangen te hebben. Na dezen échange de vues

[p. 335]

hopen wij menigmaal iets te mogen mededeelen omtrent de werkingen en spreekbeurten van bedoelde afdeeling, en ook van al de afdeelingen, want behalve het leerzame dier mededeelingen is het een middel om de redenaars en zangers te doen kennen daar waar er schaarscheid van is, en het zal tevens ook een spoorslag zijn tot wederzijdsche medediging om de kroon van ijver en van werk. Dat Rond den Heerd zijne dwaling inzie, de luider van Het Belfort is met geenen esprit de clocher bezield en hij bemint Brugge en al de gouwen van het katholiek bondgenootschap dat het Davidsfonds heeft. Zijn grootste genoegen is de feestakkoorden na te mogen luiden van al die broeder- en zusterbonden.

† Antoine Clesse werd in Den Haag geboren, den 30 Maart 1816, van eene Belgische moeder en eenen Franschen vader, die 5 maanden na de geboorte van hunnen zoon Bergen kwamen bewonen.

Wapenmaker zooals zijn vader, legde hij zich na ‘L'art poétique’ van Boileau gelezen te hebben, op de letteren toe. In 1839 behaalde hij het gouden eermetaal in eenen wedstrijd met ‘Godefroid de Bouillon’: het was zijn eerste stap op den weg der vermaardheid.

In 1866 verscheen, versierd met zijn portret, de volledige uitgaaf zijner Liederen op muziek gesteld.

Dat de dichter ook gewaardeerd werd in den vreemde bewijzen een schrijven in 1848 van Béranger waarin hij Clesse begroette met dezen lof: Vous voilà, selon moi, parvenu au premier rang des chansonniers de notre époque’, en een hoog vleiend artikel van Grenville Murray in 1879 in het Daily News verschenen.

In 1861 stuurde hij aan Zijne Majesteit den koning een smeekschrift ten voordeele van werklieden ter gelegenheid van werkstakingen veroordeeld. Zijne Majesteit gaf gehoor aan: Faites grâce aux pauvres charbonniers, en de in vrijheid gestelde mijnwerkers kwamen met de tranen in de oogen den dichter bedanken.

Iedereen kent het stuk La Bière, en Flamand et Wallon est notre prénom, Belge est notre nom de famille.

Clesse was ridder van de Leopoldsorde, en alhoewel vroeger vrijmetselaar, zegt men, is hij als goede Katholieke gestorven.

† Max Waller (Maurice Warlomont) stichter van La Jeune Belgique en een der schitterenste schrijvers van die jonge school. Alhoewel slechts 29 jaar laat hij talrijke werken achter die alhoewel onder veel opzichten niet onberispelijk, toch ruimschoots bewijs leveren van echt dichterlijken gloed en van een prachtig talent.

La vie bête, Greta Friesman, Lysiane de Lysias, L'amour fantasque, novellen en verhalen, Airs de flûte, een bundel poezie uitgegeven onder den leennaam van Siebel en vol oorspronke-

[p. 336]

lijkheid en kennis van den verzenbouw, Jeanne Bijou en Poison, twee tooneelstukken met goed gelukken opgevoerd, La jeune fille dans la littérature en L'enfant dans la littérature, twee voordrachten te Brussel, Gent, Luik, Antwerpen, Namen en Marchiennes uitbundig toegejuicht, zijn zijne bijzonderste gewrochten.

Hij was de broeder van den luitenant Charles Warlomont, verleden jaar gestorven in den Congoleeschen Vrijstaat. Zijn einde is christelijk geweest.

† Edmond Schèrer, protestantsche Godgeleerde, wijsgeer, critiek en dagbladschrijver. In La Revue des Deux-Mondes zette hij zijne Hegeliaansche grondbeginselen vooruit, en naar het voorbeeld van Sainte-Beuve schreef hij wekelijks letterkundige studiën in Le Temps. Verre van ontbloot te zijn van talent, maakte nochtans zijn koud Calvinisme hem onontvankelijk voor waar en warm kunstgevoel.

† K. De Vos, pastoor van Zevekote, is in 62 jarigen ouderdom overleden. Deze geleerde priester schreef twee verdienstelijke dorpsmonographiën: Beschrijving van Zevecote (Brugge, 1879, 380 bl. in-24⁰) en Geschiedkundige schets van Leffinghe (Ibid. 1884, 368 bl. in-24⁰). Hij was voornemens nog eenige boekjes van hetzelfde slag te schrijven, en moet een aantal historische aanteekeningen omtrent verschillige West-Vlaamsche dorpen verzameld hebben.

† Pater Carbonelle S.J., de schrijver van Confins de la science et de la philosöphie en bestuurder van La Société scientifique en La Revue des questions scientifiques. Hij was een diep geleerde en een beslagen schrijver waarvan de werken echte bakens zijn op de donkere en duistere zee der natuurkundige wetenschap. Hij was een ontginner en zijne stoute stelsels verbaasden soms de meer oningewijden, doch zijne leus, welke hij schitterend weten te verrechtvaardigen heeft, luidde: geen strijd is er mogelijk tusschen de wetenschap en de veropenbaring. Geboren te Doornik stierf hij te Brussel rond de 60 jaar oud.

† Hichez, bestuurder van Catholic Review en Catholic America te New-York. Goed besneden pen die de grootste diensten bewezen heeft aan den Godsdienst in Amerika. Hij was te Dublyn geboren en had de lessen gevolgd van Mgr Walsh tegenwoordig aartsbisschop van die stad. Hij telde slechts 43 jaar.