Het Belfort. Jaargang 4

[p. 324]

Karel-Lodewijk Torfs.

DEN 3 Februari 1889 werd door de Academie van oudheidkunde, met stille plecht, op het Kielkerkhof, te Antwerpen, een prachtig gedenkteeken aan dezen verdienstelijken man ingehuldigd.

Dit huldebewijs aan den voornaamsten opsteller van de Geschiedenis van Antwerpen, gewis de beste en volledigste monographie welke in Belgie het licht zag, bleef twintig jaren lang achterwege.

De niet genoeg gewaardeerde geschiedschrijver Lodewijk Torfs, overleed te Antwerpen, zijne geboortestad, den 14 September 1868, in zestigjarigen ouderdom.

Terecht, mocht bij zijne begrafenis een redenaar van dezen man zeggen: ‘Hij had gezaaid, maar anderen hebben gemaaid. Ver van het gewoel der wereld, in zijne studiecel opgesloten, zwoegde hij dag en nacht en schreef met de hulp van zijnen boezemvriend, wijlen den bibliothecaris Mertens, die prachtige Geschiedenis van Antwerpen, welke door het nageslacht nog even gretig zal gelezen worden, als vele meer gedruischmakende werken, na een kortstondig geflonker, in den kolk der vergetelheid zullen verzonken zijn.’

Deze woorden werden in zoo verre bewaarheid, dat heden nog de Geschiedenis van Antwerpen, eene eereplaats in onze nationale letterkunde bekleedt.

Welk was nu het aandeel van Mertens en Torfs in het opstel van dit merkwaardig gewrocht?

Een onbezonnen spreker dorst vroeger Torfs vergelijken aan eenen metsersknaap, die den bouwmeester den mortelbak aanbrengt.

Het tegenovergestelde was waarheid. Plan, opstel, bewerking van de hoogervermelde geschiedenis zijn van Torfs; Mertens bezorgde enkel eenige oorkonden en hielp de drukproeven nalezen. Het gansche werk draagt den stempel van Torfs denken, streven en schrijven. Overigens het handschrift is nog dáar, om desnoods te bewijzen, wie wezenlijk de schrijver der groote Geschiedenis van Antwerpen was.

Nochtans gedurende zijn leven pronkte Mertens

[p. 325]

met de pauwveeren, genoot al het voordeel, al de eer van het werk en werd de zedige Torfs nauwelijks herdacht.

Doch nu is de tijd aangebroken, dat aan ieder der beide mannen hun wettig aandeel moet worden toegekend.

Zeker kan men de Geschiedenis van Antwerpen niet onvoorwaardelijk goedkeuren; wij prijzen volmondig den waarheidlievenden geschiedschrijver, wij bewonderen den keurigen letterkundige, wij vereeren den zedigen man, den overtuigden vaderlander, doch met zijne zienswijze in politieke en godsdienstige zaken kunnen wij altoos niet instemmen. Van eenige historische onnauwkeurigheden, onvermijdelijk toen de toegang tot het stedelijk archief nog zoo bemoeilijkt was, zijn die zes lijvige boekdeelen insgelijks niet vrij te pleiten; maar toch zooals zij is aarzelen wij geenszins deze geschiedenis een meesterstuk te noemen.

Behalve deze uitgebreide geschiedenis, vervaardigde Torfs eene Beknopte Geschiedenis van Antwerpen, in twee boekdeelen, die veel verspreid en gelezen werd, en doorgaans nauwkeuriger is, dan het vroeger verschenen werk.

Deze verdienstelijke man was een onvermoeid werker, van groot vernuft en veel omvattende belezenheid. Daarvan getuigen een groot getal van verhandelingen en aanteekeningen in verscheidene tijdschriften: Het Belgisch Museum, Het Musen-album, Het Taalverbond, De Vlaamsche School, de jaarboeken der Académie d'Archéologie, enz.

Het was dus rechtvaardig de gedachtenis van den geleerden man te huldigen, en onze Koninklijke Academie van Vlaamsche taal- en letterkunde, was de tolk van alle minnaars van vaderlandsche geschiedenis en letterkunde, als zij, in hare laatste zitting, een openbaren dank uitsprak aan degenen die iets hadden bijgedragen ter oprichting van het gedenkteeken aan den befaamden geschiedschrijver.

Antwerpen.

L. Mathot.