Het Belfort. Jaargang 3

[p. 235]

Franciscus.

DE talrijke muziekliefhebbers en kunstenaars die den 22ⁿ Augusti naar Mechelen waren getogen om de eerste uitvoering te hooren van Tinel's Oratorium, zullen niet gauw dien heugellijken dag vergeten. Iedereen was nieuwsgierig om de muzikale vertolking te vernemen van ‘Franciscus’ de schilderende, gemoedelijke cantate van den grooten dichter, Lodewijk De Koninck. Het Belfort heeft nu eerst de gelegenheid om zijne stem te voegen bij al de stemmen die reeds den laf hebben verkondigd van den Vlaamschen maëstro, en 't is met vollen zwier dat het triomf luidt voor 't nieuw meesterstuk van den auteur der onvergetelijke Klokke Roelandt.

Al is de geestdrift heden wat gekoeld en zwijgen de dagbladen, de geheugenis alléen, aan den 22ⁿ Augusti, doet vandaag nog onze ziel van eene zoete ontroering beven. Alles herleeft, verschijnt opnieuw, en herklinkt in onze ooren! Wat plechtige en breede inleiding! Wat ingrijpende voorstelling van 't leidmotief hetwelk, onophoudend herhaald en op duizend manieren ingelascht en ontwikkeld geheel het gewrocht door, met volle kracht en pracht wordt uiteengezet in dat wonderbaar slotkoor in hetwelk 224 uitvoerders al te zamen het Glorie aan God! aanheffen en den Triomf! zingen van Franciscus ‘die is in 't land der zaligheid getreden’. En tusschen zúlk een begin en zúlk een einde, wat schatten van melodij en harmonij, wat kostbare perelkens die immer zullen schitteren aan de kunstenaarskroon van Tinel! Het dunkt mij den begeesterden componist zijn reuzenwerk te zien aanvangen: vereenzelvigd met de uitboezeming des dichters, wiens ziel zoo getrouw de zijne weerspiegelt, brandend van het goddelijk vuur dat Franciscus zelven verteerde, luistert hij naar de inwendige stemmen die zingen van armoede, liefde, vrede, zon, maan, haat, oorlog en dood, en die stemmen, zij zingen niet alléen in zijn hert, maar ze worden begeleid, gesteund, gesterkt, omkransd met een bonte schaar van beurtelings kwelende, doffe, scherpe, donderende, piepende en zoetluidende speeltuigen, en géen klank, hoe zacht hij kome uit mond of instrument, géen toon, hoe verdoofd ook in dien ruischenden stroom van harmo-

[p. 236]

nij. géen accoord hoe rijk en hoe volledig het ook weze, of ze hebben geklonken in zijn scheppend genie voor zij door zijn sidderend hand werden gegriefd om nimmer te vergaan, voor zij zoo verrukkelijk schoon in levend wezen werden vertolkt door koor, soli en orkest! Eere en dank aan de begaafde uitvoerders van ‘Franciscus’. Hunne lastige taak hebben zij wonderwel vervuld onder de wakkere en medesleepende leiding van den gevierden meester. Gezwind wordt zijn maatstok gehoorzaamd, en als deze vliegt op en neêr in den ‘Dans’ dan vliegen ook de strijkstokken over de snaren en de tongen slaan zoo rap, zoo rap en de ‘zwaaiende en zwierende reien’ ijlen voorbij zoo vlug, ‘bij wendingen snel’ en verschijnen, verdwijnen als een lichtende spoor 't oranjebosch door ‘dat de duizelige aanhoorder den moed opgeeft en er van afziet ‘het lichtende spoor’ der dansers te volgen op de partitie en eerst ademt als de reien... staan. Daarbij vonden enkelen, met recht, het snaarspel wat overheerschend, ten nadeele van koor en soli. Den torenwachter hadden wij ook liever hooren zingen, zonder gemaakte bevende stemme: 't Is alles rustig in den nacht. 't Orgelspel heeft aan onze verwachting niet beantwoord. De heer J. Rogmans, in de rol van Franciscus, legde een buitengewoon talent aan den dag: zijne heldere en zoetvloeiende stem zoo kunstig bespaard voor de effecten, zijne zuivere uitspraak en welpassende ingetogenheid verwekten ieders bewondering. Wat er ook zij van den eeredienst gewijd door den componist aan Beethoven, Braahms en Wagner en van zijne zoogezegde onderneming om christene, ja mystieke denkbeelden en gevoelens met een wagneriaanschen vorm te omkleeden, ‘Franciscus’ draagt Tinel's persoonlijken stempel en verdient den titel van meesterstuk alsook den uitbundigen lof toegezwaaid niet alleen door het publiek maar door zijne grijze meesters, heden overtroffen.

En 't heilig vuur is niet uitgedoofd: het blaakt en gloeit in de ziel van den roemrijken Vlaming en eerlang komt een nog volmaakter en glanzender gewrocht onze bewondering verwekken.

Kerkxken.

E. Pauwels.