Het Belfort. Jaargang 3

[p. 409]

Julius Plancquaert.

Weer ondergaat ‘Het Belfort’ een gevoelig verlies door het onverwacht afsterven, op 21 Maart ll., van den heer Julius Plancquaert. Niet alleen is die dood een pijnlijk verlies voor ons tijdschrift, zij is het insgelijks voor de Vlaamsche zaak en de katholieke partij in het algemeen.

De heer J. Plancquaert wierd te Wortegem geboren op 25 Mei 1853 en stierf dus in den bloeiënden ouderdom van bijna 35 jaren. Zijne vroegtijdige dood dompelt in rouw en droefheid zijne echtgenoote en zijn jeugdig huisgezin, zijnen ouden vader, geneesheer en burgemeester van Wortegem, zijne familie wier troost en eer hij was.

Van jongs af gaf hij bewijzen van den besten aanleg voor de studie. Hij begon zijne humaniteiten met groot welslagen in het bisschoppelijk college van Oudenaarde en voltrok ze op de schitterendste wijze in het college der eerw. Paters Jesuiten te Doornijk. - Aan de katholieke Hoogeschool van Leuven legde hij zich met vlijt toe op de rechten, vestigde zich eerst als advokaat te Gent, en later te Oudenaarde, om van daar, in 1887, als vrederechter naar Vloesbergen over te gaan.

Julius, zooals hij algemeen gekend en genoemd werd, was een trouwe vriend, een open en rondborstig karakter. Aan gulheid van hart en opgeruimdheid van geest paarde hij wilskracht en eene onwrikbare katholieke Vlaamsche overtuiging, die geen haarbreed, voor wien of wat ook, uit haren weg zou geweken zijn. Vol geestdrift en goede luim was hij de ziel van vele maatschappijen. Ha! wat herinneren wij ons met weeke aandoening onze studentenvergaderingen en onze Bohemer zwerftochten met hem rond Leuven, om Vlaamsche vertoogschriften te doen teekenen en het Vlaamsch princiep te gaan prediken, tot zelfs in de Waalsche dorpen bezuiden de stad der Alma Mater... Maes ook die naar Zanzibar gaan sterven is stond dan aan onze zijde...!

De heer Plancquaert was een ieverige, een overtuigde Kristen en Katholieke; aan den Godsdienst en de H. Kerk was bij uit den grond zijner ziel verkleefd, en die verkleefdheid heeft gansch zijn leven bezield en al zijne werken doorstraald. Hij was niet oppervlakkig in zake van Godsdienst: hij kende zijnen Godsdienst, hij had de

[p. 410]

ernstigste en verhevenste vraagstukken ervan bestudeerd en bezat ze in volle kennis, gelijk hij in openbare redevoeringen en in bijzondere gesprekken het dikwijls heeft laten blijken. De plichten van den Godsdienst kweet hij op voorbeeldige wijze. Voor het goede, voor God en Godsdienst werken dat was altijd zijn eerste inzicht. Op zijn sterfbed zegde hij tot den priester die hem hulp en bijstand bood: ‘indien de Heer mij gelieft verlenging te geven van mijne levensdagen, zoo zal ik met meer iever werken voor de glorie van zijnen H. Naam. Dat nochtans zijn Heilige wil geschiede.’ Al die met hem geleefd hebben, die hem van nabij gekend hebben zullen getuigen dat dit het waar en innig gevoelen was van zijn hart en zijn richtsnoer in alles wat hij ondernam. Ook heeft hij onder de zijnen vooreerst en bij vele anderen den heilzaamsten invloed uitgeoefend.

Als advocaat pleitte hij op uitstekende wijze verscheidene zaken. Hij kende de wetten, hij wist hunnen geest te begrijpen en eene zaak klaar en duidelijk voor eenieder uiteen te zetten. Gul en goed van hart als hij was, hebben velen hem dank te wijten voor goeden en wijzen raad, belangloos geschonken.

Als redenaar bekleedt hij eene zeer eerlijke plaats.

Nauwelijks had hij zijne studiën voltrokken, als de ongelukswet van 1879 wierd gestemd en afgekondigd. Meetingen op meetingen wierden gehouden en altijd en overal stond hij ten dienste. Dit was een gekozen veld om zijne begaafd- en geneigdheden vrucht te doen dragen. Hij sprak niet alleen te Oudenaarde in den katholieken kring, niet alleen deed hij de aloude gewelven van het gothische stadhuis dier stad beven onder den weergalm van zijn woord, krachtig en overtuigd, maar in menige steden en de nederigste dorpen van het Vlaamsche land kweet hij deftig zijne plicht, en liet hij de ware, de echt kristene gevoelens blijken die hem bezielden. Hij sprak te Oudenaarde, te Gent, te Brugge, te Leuven, te Brussel, te Oostende, te Roeselare en meer andere steden en in vele dorpen, wier lijst te lang ware om op te nemen.

In politieke vergaderingen was het weêral de heer Julius die het woord voerde, bijzonderlijk te Oudenaarde, en dit bij elke gelegenheid, voor plaatselijke en algemeene belangen. Men herinnert zich nog de meeting door ‘De vereeniging der nationale grieven’ in 1884 met advokaat Claeys van Kortrijk gegeven in de lakenzale aldaar, en de prachtige en begeesterde redevoering van den heer Plancquaert!

Hij voerde het woord benevens de grootste redenaars en kweet zich deftig van zijne taak: hij sprak benevens den heer Mabille professor te Leuven, den heer Beernaert, hoofd van het tegenwoordig ministerie, den heer De Volder althans minister van het inwendige en meer andere redenaars, zonder na te laten eenige eer voor zich te behalen.

[p. 411]

Op 2 mei 1881 hield het vermaard college der eerw. Pater Jesuiten te Doornijk een jubelfeest. Onder de oud-leerlingen waren er velen die het licht, de eer en roem zijn der katholieke partij in ons land. Aan den heer Plancquaert viel ten deele de eer van uitgenoodigd te worden om eene verhandeling te geven ‘over de plicht der katholieken op het huidige uur.’

Hij behandelde die stof op verhevene wijze, schetste den strijd tusschen de Kerk en tusschen Satan in ware trekken af, en wist op pratiek terrein de middelen aan te duiden om het kwaad te keer te gaan. Zijne verhandeling wierd warm toegejuicht door al de aanwezigen; zij bekwam de volle goedkeuring zijner oude meesters en zijner oude gezellen en wierd in druk gegeven. - Bemerken wij dat de heer Plancquaert te Doornijk in het Fransch sprak en dit op zeer keurige wijze. Hij was immers beide talen even machtig, gelijk het bij ware vlaamschgezinden meest altijd het geval is. -

Voorbeeldige kristen, was de heer Julius Planquaert ook echte Vlaming. Vlaamsch en katholiek zijn was voor hem ééne en dezelfde zaak gelijk het volgens gebruik en zeden onzer vaderen moet wezen. In zijne eerste studiejaren, vond men hem binnen de speeluren dikwijls over een Vlaamsch boek gebogen bezig met het bestudeeren der schoone moedertaal.

Te Leuven was hij een der ieverigste leden en Secretaris van het Studentengenootschap Met Tijd en Vlijt, die uitmuntende maatschappij welke als eene tweede wieg der Vlaamsche beweging mag aanschouwd worden, en die als kweekschool van Vlaamsche kampers hare leden als zoo vele zendelingen, in alle hoeken van het Vlaamsche land, den goeden strijd ziet strijden; hij was een der getrouwen van de pastorij van Wilsele, dit Vlaamsch cenakel, waar de eerste grondvesten van het machtig Davidsfonds gelegd zijn, en tot welker stichting hij met Pastoor Schuermans zoo veel gewerkt en geijverd heeft; te Gent stond hij de heeren Roels en Siffer krachtig ter zijde tot het oprichten van den Vlaamschen Katholieken Schoolpening, die voorzienigheid in den bangen schoolstrijd, hier geboren en weldra in alle steden en dorpen vertakt, en door de onvermoeide zorgen van Julius te Oudenaarde ook ingevoerd.

Niet alleen streed hij met het woord en met de daad ten voordeele van het Vlaamsch beginsel, hij vergenoegde zich niet het goede zaad te verspreiden door persoonlijk ijveren, en dit zaad te bevruchtigen door den weldoenden dauw van zijne gespierde en begeesterde taal, hij hanteerde ook de pen, stichtte bladen en werkte vlijtig mede in menige tijdschriften. Het is misschien aan hem dat Het Belfort zijn bestaan te danken heeft, want jaren reeds had hij met wijlen Van der Perre, van zaliger gedachtenis en destijds superior van het college van Oudenaarde, het gedacht en het plan opgevat iets dergelijks in het leven te roepen.

[p. 412]

Van zijn koortsig strijden, zijn ijveren en zijns preken in menige letterkundige maatschappijen rustte hij zich uit met historische opzoekingen en belletrische bezigheden, en het is inzonderheid om zijnen lust naar studie te kunnen verzadigen dat hij het meer werkdadig bedrijf van advocaat verliet om het stiller leven van vrederechter te aanvaarden.

Aantal werken hebben wij aan zijne pen te danken: De zonde gestraft, Zinnebeelden en legenden uit het dierendom, Huibrecht de speler, De zegepraal der Vlaamsche gemeenten, Arnold van Gent, AEmilius en De Franschen in Vlaanderen, deze twee laatste door het Davidsfonds uitgegeven. Zijn wij wel ingelicht, thans zelfs is een nieuw handschrift van hem in lezing bij het Davidsfonds, en liggen menige stukken drukvaardig onder zijne nagelaten papieren. Wellicht mogen wij later zijne studie hier voortdrukken over De Koninck's meesterwerk: Het menschdom verlost.

Nu is het de tijd noch de stond een oordeel te vellen op zijn letterkundig nalatenschap, zeggen wij toch, de schoonste getuigenis die men van een verhaal geven kan, dat in zijne Franschen in Vlaänderen, zijn bijzonderste werk, de belangstelling van den lezer zonder verpoozen, tot op het einde der twee lijvige boekdeelen, steeds gaande en staande gehouden wordt.

Op het oogenblik dat hem de vinger der dood raken kwam legde hij de laatste hand aan het verbeteren der proef van het opstel dat boven zijnen naam in deze aflevering van ‘het Belfort’ verschijnt, en dat met de voorgaande bijdragen nu als oeuvre posthume onder den titel van Vlaanderens verlossingskrijg in 1302, in afzonderlijke afdrukken het licht ziet. Ja, hij is om zoo te zeggen al arbeidende gestorven.

Jammer is het voorwaar, dat hij zoo vroeg aan de Dietsche letteren ontrukt werd: zijn heldere en vlugge geest, zijne rijke verbeeldingskracht en zijne taaie werkzaamheid lieten ons nog menig boek van zijne vruchtbare en wel besneden pen verhopen.

De Heer heeft er echter anders over beschikt... dat onze vriend het loon zijner deugden geniete en in vrede ruste!

W. en S