De Beiaard. Jaargang 1

[p. 82]

Verscheidenheden

De schilder van de Spaansche kapel-fresko's te Florence -

In mijn studie over deze bekende XIV^de Eeuwsche schilderingen (Van onzen Tijd 1912) moest ik me bij de lastige kwestie van 't auteurschap aansluiten bij de voorloopige uitkomst der kritiek, die 't heele werk toeschreef aan Andrea di Firenze, en niet, zooals van Vasari tot lang na hem was gedaan, aan Simone Martini en Taddeo Gaddi. De definitieve oplossing heette bij de meest bevoegden hopeloos, zoowel om de versmelting der werkmethoden, in de kapel gevolgd, als om 't ontbreken van ophelderende authentieke dokumenten.

De Italiaansche Dominikaan p. Innocenzo Taurisano heeft onlangs door een gelukkige vondst in de archieven van Santa Maria Novella allen twijfel opgeheven. Hij ontdekte de kopie van een onderhandsche akte, den 30 December 1365 opgemaakt door Fra Zenobi de Guasconi, prior van 't Florentijnsche klooster, waarin aan Andrea di Bonaiuto en zijn vrouw een woning naast 't konvent wordt afgestaan als loon voor de beschildering van de kapittelzaal (die later ‘Spaansche Kapel’ genoemd werd), welke beschildering twee jaar na dato voltooid moest zijn.

Op de echtheid van 't gevonden stuk valt niets af te dingen en bovendien komen de gegevens daarvan volkomen met de bekende feiten overeen. Pater Taurisano konstateert, dat nu drie betwijfelde feiten voor goed vaststaan: 1^o de naam van den schilder der fresko's; 2^o het tijdstip van hun uitvoering; 3^o de hand van één kunstenaar.

Verder toont de schrijver aan, dat Andrea di Bonaiuto dezelfde is als Andrea di Firenze, aan wien de geschilderde legende van San Ranieri in 't Campo Santo te Pisa wordt toegeschreven en brengt helderheid in 't vaag bekende leven van den valentissimo e misterioso artista. De mengeling van stijlen, die we in de fresko's der Spaansche Kapel waarnemen, wordt aannemelijk verklaard door Andrea's eklekticisme, dat zoowel met 't werk van Giotto en Lorenzetti als van Orcagna en Traini z'n voordeel deed.

De inspiratie van den schilder door Fra Jacopo Passavanti (die in 1357 stierf) laat p. Taurisano intakt door te wijzen op 't feit, dat prior Zenobi de Guasconi een leerling en geestverwant van Passavanti was, die er dus over gewaakt moet hebben, dat de schilderingen, aan Passavanti toegezegd, geheel volgens den geest van den beroemden schrijver van den Specchio della Vera Penitenza werden uitgevoerd.

In een volgend no. van de Memorie Domenicane van Florence, waarin de belangwekkende meedeelingen van p. Taurisano te

[p. 83]

vinden zijn, stelt p. Alb. Zucchi een verklaring voor van Vasari's bewering, dat de fresko's van Martini en Gaddi waren. Hij neemt nl. aan, dat het klooster van Santa Maria Novella vóór de prachtige kapittelzaal, door Guidalotti aan prior Passavanti geschonken, een kleinere bezat, waarvan zelfs de plaats nog valt aan te wijzen. Die oude kapittelzaal moet, zooals belangrijke gedeelten der kerk, door de genoemde meesters beschilderd geweest zijn. Vasari, die alleen de nieuwe kapittelzaal kende en bij traditie van 't werk van Martini en Gaddi wist, heeft dus blijkbaar de oude schilders met de nieuwe zaal in verband gebracht. Zijn meedeeling was alzoo maar een halve dwaling.

B.H.M.

Kath. Wetensch. Ver. -

Hoe ondoelmatig de omslachtige naam van deze vereniging is, blijkt afdoende uit de gewoonte om hem prakties te vervangen door de aanduiding ‘Katholiek Wetenschappelike Vereniging’, weinig in de geest van de statuten, die met juridiese nauwkeurigheid schijnen samengeperst in de titel ‘Vereeniging tot het bevorderen van de beoefening der wetenschap onder de Katholieken in Nederland’ Dient deze officiële benaming behouden te blijven, zou 't dan niet kunnen als verklarende ondertitel bij 'n andere, die direkter aanspreekt? Waar nu de lange naam, uiteraard beperkt tot ambtelike toepassing, zakelik het streven volledig weergeeft, lijkt de naam van een persoon, die 't doel van de organisatie belichaamt, wel voor dageliks gebruik aangewezen. Dan dringt zich dadelik Alberdingk Thijm als leek en veelzijdige geest van algemeen erkende betekenis op, om zijn naam aan 't studiegezelschap te geven. Wat hoogstens tegen zijn keus mocht pleiten, dat de grote autodidact eigenlik geen academies vakgeleerde is geweest, valt af te wijzen met een beroep op Görres, eer minder methodies en krities dan meer en toch om zijn baanbrekende invloed zelfs bij de strenge Duitsers als peter van de ‘Görresgesellschaft zur Pflege der Wissenschaft im katholischen Deutschland’ aanvaard. Met hoeveel voller recht dan Teylers Genootschap naar een maecenas zal onze vereniging naar een meester Alberdingk Thijmgenootschap heten! Een biezondere aanleiding tot deze verdoping geeft het aanstaande eeuwfeest van Thijms geboorte in 1820, dat alleen door een intellectuele daad als de standaarduitgaaf van zijn voornaamste werken, de beschouwing van zijn wezen of de beschrijving van zijn kring van Broere tot Schaepman waardig wordt gevierd, waarvoor het genootschap de aangewezen leiding zou nemen.

G.B.