Beatrijs

[p. 5]

Voorbericht

Is het geen afkeurenswaardige poging, een eeuwenoude berijmde legende in modern proza over te zetten?

Samenstellers van dit werkje, met zovele anderen, menen dat de overleving van dit dóór en dóór menselijk verhaal uit de dertiende eeuw tot op onze dagen, en dat in haast alle streken, toch wel een bewijs van innerlijke waarde moet zijn. Bovendien is de Middelnederlandse tekst doorgaans ontoegankelijk voor Franstalige studenten, ja, zelfs voor Vlamingen. Wij achten het meer dan noodzakelijk dat onze leerlingen niet langer zouden verstoken blijven van het genot dat de lezing van dit en andere Middeleeuwse werken verschaft. Daarom schijnt ons een transpositie in hedendaags Nederlands proza gewenst, willen wij niet rechtstreeks naar een Franse vertaling grijpen.

Misschien zal de legende aan vormschoonheid (ritme en rijmen) moeten inboeten; doch de inhoud blijft ongeschonden; ons proza volgt het middeleeuwse vers op de voet; steeds hebben wij getracht, de eenvoudige en naïeve schoonheid van het Middelnederlandse gedicht bewaard te houden. ‘Traductor traditor’ lijkt hier wel een grove overdrijving te zijn.

[p. 6]

Als kinderen van de wetenschappelijke twintigste eeuw voelen wij ons nog steeds door de ‘Sproke van Beatrijs’ aangetrokken; ze geeft inderdaad blijk en in de hoogste mate van objectiviteit en speurzin in humanistische problematiek.

Rutebeuf (Le miracle de Théophile) en de schrijver van ‘Beatrijs’, zowel als Goethe (Faust) van Eeden (De kleine Johannes) en Vermeylen (De wandelende Jood) raken de grond van het menselijk hart: de eeuwige en voortdurende tweestrijd tussen ideaal en werkelijkheid, geloof en zonde, genade en natuur, willen en kunnen, tragische illustratie van 's Meesters woorden: ‘De geest is vlug, maar het vlees is zwak.’ Onze tegenwoordige kuituur laat de tijdgenoten die zielestrijd nog scherper aanvoelen.

Het hoeft niet gezegd, dat vooroordelen tegenover middeleeuwse meesterwerken het bewijs leveren van gebrek aan fijngevoeligheid en van antiwetenschappelijk modern ‘obscurantisme ’.

Mocht onze arbeid er toe bijdragen, liefde te doen ontwaken voor de Middelnederlandse letteren, waarvan menig werk voor de grote meerderheid van ons ontoegankelijk dus ongenietbaar is gebleven.

J.H. - F.V.H.