Beatrijs
(1986)–anoniem Beatrijs[p. 21] | |
[p. 22] | |
aant.VAn dichten comt mi
cleine bate. Die liede
raden mi dat ict late
Ende minen sin niet
en vertare.
Maer om die doghet van hare,
5
Die moeder ende maghet es bleuen,
Hebbic een scone mieracle op heuen,
Die god sonder twiuel toghede
Marien teren, diene soghede.
Jc wille beghinnen van ere nonnen
10
Een ghedichte. God moet mi onnen
Dat ic die poente moet wel geraken
Ende een goet ende daer af maken,
Volcomelijc na der waerheide
Als mi broeder ghijsbrecht seide,
15
Een begheuen willemijn.
Hi vant in die boeke sijn;
Hi was een out ghedaghet man.
Die nonne daer ic af began
Was houesche ende subtijl van zeden.
20
Men vint ghene, noch heden,
Die haer ghelijct, ic wane,
Van zeden ende van ghedane.
Dat ic prisede hare lede,
Sonderlinghe haer scoenhede,
25
Dats een dinc dat niet en dochte.
Jc wille v segghen van wat ambochte
Si plach te wesen langhen tijt
Jnt cloester daer si droech abijt:
Costersse was si daer,
30
Dat seggic v al ouer waer.
Sine was lat no traghe
No bi nachte no bi daghe;
Si was snel te haren werke:
Si plach te ludene in die kerke,
35
Si ghereide tlicht ende ornament
aant.Ende dede op staen alt couent.
Dese ioffrouwe en was niet sonder
Der minnen, die groet wonder
Pleecht te werken achter lande.
40
Bi wilen comter af scande,
Quale, toren, wedermoet;
Bi wilen bliscap ende goet.
Den wisen maect si oec soe ries
Dat hi moet bliuen int verlies
45
Eest hem lief[t] ofte leet.
Si dwingt sulken, dat hine weet
Weder spreken ofte swighen
Daer hi loen af waent ghecrighen.
Meneghe worpt si onder voet,
50
Die op staet alst haer dunct goet.
Minne maect sulken milde
Die lieuer sine ghiften hilde
Dade hijt niet bider minnen rade.
Noch vintmen liede soe ghestade:
55
Wat si hebben groet oft clene,
Dat hen die minne gheeft ghemene:
Welde, bliscap ende rouwe;
Selke minne hetic ghetrouwe.
Jn constu niet gheseggen als
60
Hoe uele gheluux ende ongheuals
Vter minnen beken ronnen.
Hier omme en darfmen niet veronnen
Der nonnen, dat si niet en conste ontgaen
Der minnen diese hilt gheuaen;
65
Want die duuel altoes begheert
Den mensche te becorne ende niet en cesseert
Dach ende nacht, spade ende vroe,
Hi doeter sine macht toe.
Met quaden listen als hi wel conde
70
Becordise met vleescheliker sonde,
Die nonne, dat si steruen waende.
Gode bat si ende vermaende,
| |
[p. 23] | |
aant.Dat hise troeste dore sine ghenaden.
Si sprac: ‘Jc ben soe verladen
75
Met starker minnen ende ghewont,
- Dat weet hi dient al es cont,
Die niet en es verholen -
Dat mi die crancheit sal doen dolen.
Jc moet leiden een ander leuen:
80
Dit abijt moetic begheuen.’
Nv hoert hoeter na verghinc.
Si sende om den ionghelinc,
Daer si toe hadde grote lieue,
Oetmoedelijc met enen brieue,
85
Dat hi saen te hare quame;
Daer laghe ane sine vrame.
Die bode ghinc daer de ionghelinc was;
Hi nam den brief ende las,
Die hem sende sijn vriendinne;
90
Doe was hi blide in sinen sinne;
Hi haestem te comen daer.
Sint dat si out waren .xij. iaer
Dwanc die minne dese twee,
Dat si dogheden menech wee.
95
Hi reet soe hi ierst mochte
Ten cloester, daer hise sochte.
Hi ghinc sitten voer tfensterkijn
Ende soude gheerne, mocht sijn,
Sijn lief spreken ende sien.
100
Niet langhe en merde si na dien.
Si quam ende woudene vanden
Vor tfensterkijn, dat met yseren banden
Dwers ende lanx was beulochten.
Menech weruen si versochten,
105
Daer hi sat buten ende si binnen,
Beuaen met alsoe starker minnen.
Si saten soe een langhe stonde,
Dat ict ghesegghen niet en conde
Hoe dicke verwandelde hare blye.
110
aant.‘Ay mi’, seitsi, ‘aymie,
Vercoren lief, mi es soe wee;
Sprect ieghen mi een wort oft twee
Dat mi therte conforteert.
Jc ben, die troest ane v begheert.
115
Der minnen strael stect mi int herte,
Dat ic doghe grote smerte.
Jn mach nemmermeer verhoghen,
Lief, ghi en hebbet wt ghetoghen.’
Hi antworde met sinne:
120
‘Ghi wet wel, lieue vriendinne,
Dat wi langhe hebben ghedragen
Minne al onsen daghen;
Wi en hadden nye soe uele rusten,
Dat wi ons eens ondercusten.
125
Vrouwe venus, die godinne,
Die dit brachte in onsen sinne,
Moete god, onse here, verdoemen,
Dat si twee soe scone bloemen
Doet verualuen ende bederuen.
130
Constic wel ane v verweruen,
Ende ghi dabijt wout neder leggen,
Ende mi enen sekeren tijt seggen,
Hoe ic v vte mochte leiden,
Jc woude riden ende ghereiden
135
Goede cleder, diere van wullen,
Ende die met bonten doen vullen:
Mantel, roc ende sercoet.
Jn begheue v te ghere noet.
Met v willic mi auentueren:
140
Lief, leet, tsuete metten sueren.
Nemt te pande mijn trouwe.’
‘Vercorne vrient’, sprac die ioncfrouwe,
‘Die willic gherne van v ontfaen,
Ende met v soe verre gaen,
145
Dat niemen en sal weten in dit couent
Werwaert dat wi sijn bewent.
| |
[p. 24] | |
aant.Van tauont, ouer .viij. nachte,
Comt ende nemt mijns wachte
Daer buten inden vergier,
150
Onder enen eglentier:
Wacht daer mijns, ic come wt,
Ende wille wesen uwe bruut,
Te varen daer ghi begheert,
En si dat mi siecheit deert
155
Ocht saken die mi sijn te swaer,
Jc come sekerlike daer;
Ende ic begheert van v sere,
Dat ghi daer comt, lieue ionchere.’
Dit gheloefde elc anderen.
160
Hi nam orlof ende ghinc wanderen
Daer sijn rosside ghesadelt stoet.
Hi satter op metter spoet
Ende reet wech sinen telt
Ter stat waert ouer een velt.
165
Sijns lieues hi niet en vergat.
Sanders daghes ghinc hi in die stat;
Hi cochte blau ende scaerlaken,
Daer hi af dede maken
Mantele ende caproen groet
170
Ende roc ende sorcoet,
Ende na recht gheuoedert wel.
Niemen en sach beter vel
Onder vrouwen cledere draghen;
Si prijsdent alle, diet saghen.
175
Messe, gordele ende almoniere
Cochti haer goet ende diere,
Huuen, vingherline van goude
Ende chierheit menechfoude.
Om al die chierheit dede hi proeuen,
180
Die eneger bruut soude behoeuen.
Met hem nam hi .v.C pont
Ende voer in ere auonstont
Heymelike buten der stede;
aant.Al dat scoenheide voerdi mede
185
Wel ghetorst op sijn paert,
Ende voer alsoe ten cloestere waert,
Daer si seide inden vergier
Onder enen eglentier.
Hi ghinc sitten neder int cruut,
190
Tote sijn lief soude comen wt.
Van hem latic nv die tale
Ende segghe v vander scoender smale.
Vore middernacht lude si mettine.
Die minne dede haer grote pine.
195
Als mettenen waren ghesongen
Beide van ouden ende van iongen,
Die daer waren int couent,
Ende si weder waren ghewent
Opten dormter al ghemene,
200
Bleef si inden coer allene
Ende si sprac haer ghebede,
Alsi te voren dicke dede.
Si knielde voerden outaer
Ende sprac met groten vaer:
205
‘Maria, moeder, soete name,
Nv en mach minen lichame
Niet langher in dabijt gheduren.
Ghi kint wel in allen vren
Smenschen herte ende sijn wesen.
210
Jc hebbe gheuast ende ghelesen
Ende ghenomen discipline;
Hets al om niet dat ic pine.
Minne worpt mi onder voet
Dat ic der werelt dienen moet.
215
Alsoe waerlike als ghi, here lieue,
Wort ghehanghen tusschen .ij. dieue,
Ende aent cruce wort gherecket,
Ende ghi lazaruse verwecket,
Daer hi lach inden graue doet,
220
Soe moetti kinnen minen noet
| |
[p. 25] | |
aant.Ende mine mesdaet mi vergheuen;
Jc moet in swaren sonden sneuen.’
Na desen ghinc si vten core
Teenen beelde, daer si vore
225
Knielde ende sprac hare ghebede,
Daer maria stont ter stede.
Si riep: ‘Maria, onuersaghet,
Jc hebbe v nach ende dach geclaghet
Ontfermelike mijn vernoy,
230
Ende mi en es niet te bat een hoy.
Jc werde mijns sins te male quijt,
Bliuic langher in dit abijt.’
Die couel toech si vte al daer
Ende leidse op onser vrouwen outaer.
235
Doen dede si vte hare scoen.
Nv hoert, watsi sal doen!
Die slotele vander sacristien
Hinc si voer dat beelde marien;
Ende ict segt v ouer waer,
240
Waer omme dat sise hinc al daer:
Ofmense te priemtide sochte,
Datmense best daer vinden mochte.
Hets wel recht in alder tijt,
Wie vore marien beelde lijt,
245
Dat hi sijn oghen derwaert sla
Ende segge ‘Aue’ eer hi ga,
‘Aue maria’; daer omme si ghedinct,
Waer omme dat si die slotel daer hinc.
Nv ghinc si danen dorden noet
250
Met enen pels al bloet,
Daer si een dore wiste,
Die si ontsloet met liste,
Ende ghincker heymelijc vut,
Stillekine sonder gheluut.
255
Jnden vergier quam si met vare.
Die iongelinc wert haers gheware.
Hi seide: ‘Lief, en verueert v niet,
aant.Hets v vrient, dat ghi hier siet.’
Doen si beide te samen quamen,
260
Si begonste hare te scamen,
Om dat si in enen pels stoet,
Bloets hoeft ende baruoet.
Doen seidi: ‘Wel scone lichame,
V soe waren bat bequame
265
Scone ghewaden ende goede cleder.
Hebter mi om niet te leder,
Jc salse v gheuen sciere.’
Doen ghinghen si onder den eglentiere,
Ende alles, dies si behoeft,
270
Des gaf hi hare ghenoech.
Hi gaf haer cleder twee paer;
Blau waest, dat si aen dede daer,
Wel ghescepen int gheuoech.
Vriendelike hi op haer loech.
275
Hi seide: ‘Lief, dit hemelblau
Staet v bat dan dede dat grau.’
Twee cousen toech si ane
Ende twee scoen cordewane,
Die hare uele bat stonden
280
Dan scoen die waren ghebonden.
Hoet cleder van witter ziden
Gaf hi hare te dien tiden,
Die si op haer hoeft hinc.
Doen cussese die ionghelinc
285
Vriendelike aen haren mont.
Hem dochte, daer si voer hem stont,
Dat die dach verclaerde.
Haestelike ghinc hi tsinen paerde;
Hi settese voer hem int ghereide.
290
Dus voren si henen beide
Soe verre, dat began te daghen,
Dat si hen nyemen volghen en saghen.
Doen begant te lichtene int oest.
Si seide: ‘God, alder werelt troest,
| |
[p. 26] | |
295
aant.Nv moeti ons bewaren!
Jc sie den dach verclaren.
Waric met v niet comen wt,
Jc soude prime hebben gheluut,
Als ic wilen was ghewone
300
Inden cloester van religione.
Jc ducht, mi die vaert sal rouwen:
Die werelt hout soe cleine trouwe,
Al hebbic mi ghekeert daer an;
Si slacht den losen coman
305
Die vingherline van formine
Vercoept voer guldine.’
‘Ay, wat segdi, suuerlike?
Ocht ic v emmermeer beswike
Soe moete mi god scinden!
310
Waer dat wi ons bewinden
Jn scede van v te ghere noet,
Ons en scede die bitter doet!
Hoe mach v aen mi twien?
Ghi en hebt aen mi niet versien
315
Dat ic v fel was ofte loes.
Sint dat ic v ierst vercoes
En haddic niet in minen sinne
Ghedaen een keyserinne;
Op dat ic haers werdech ware,
320
Lief, en liete v niet om hare!
Des moghedi seker wesen!
Jc vore met ons vte ghelesen
.V.C pont wit seluerijn;
Daer seldi, lief, vrouwe af sijn.
325
Al varen wi in vremde lande,
Wine deruen verteren ghene pande
Binnen desen seuen iaren.’
Dus quamen si den telt gheuaren
Smorgens aen een foreest,
330
Daer die voghele hadden feest.
Si maecten soe groet ghescal,
aant.Datment hoerde ouer al;
Elc sanc na der naturen sine.
Daer stonden scone bloemkine
335
Op dat groene velt ontploken,
Die scone waren ende suete roken.
Die locht was claer ende scone.
Daer stonden vele rechte bome,
Die ghelouert waren rike.
340
Die ionghelinc sach op die suuerlike
Daer hi ghestade minne toe droech.
Hi seide: ‘Lief, waert v gheuoech,
Wi souden beeten ende bloemen lesen;
Het dunct mi hier scone wesen.
345
Laet ons spelen der minnen spel.’
‘Wat segdi’, sprac si, ‘dorper fel!
Soudic beeten op tfelt
Ghelijc enen wiue, die wint ghelt
Dorperlijc met haren lichame?
350
Seker soe haddic cleine scame!
Dit en ware v niet ghesciet,
Waerdi van dorpers aerde niet!
Jc mach mi bedinken onsochte.
Godsat hebdi diet sochte!
355
Swighet meer deser talen
Ende hoert die voghele inden dalen,
Hoe si singhen ende hem vervroyen.
Die tijt sal v te min vernoyen.
Alsic bi v ben, al naect,
360
Op een bedde wel ghemaect,
Soe doet al dat v ghenoecht
Ende dat uwer herten voeght.
Jc hebs in mijn herte toren
Dat ghijt mi heden leit te voren.’
365
Hi seide: ‘Lief, en belghet v niet,
Het dede venus, diet mi riet.
God gheue mi scande ende plaghe
Ochtic v emmermeer ghewaghe!’
| |
[p. 27] | |
aant.Si seide: ‘Jc vergheeft v dan.
370
Ghi sijt mijn troest voer alle man
Die leuen onder den trone.
Al leuede absolon, die scone,
Ende ic des wel seker ware
Met hem te leuene .m. iare
375
Jn weelden ende in rusten,
Jn liets mi niet ghecusten.
Lief, ic hebbe v soe vercoren,
Men mocht mi dat niet legghen voren,
Dat ic uwes soude vergheten.
380
Waric in hemelrike gheseten
Ende ghi hier in ertrike,
Jc quame tot v sekerlike!
Ay god, latet onghewroken
Dat ic dullijc hebbe ghesproken!
385
Die minste bliscap in hemelrike
En es hier ghere vrouden ghelike:
Daer es die minste soe volmaect,
Datter zielen niet en smaect
Dan gode te minnen sonder inde.
390
Al erdsche dinc es ellinde;
Si en doeghet niet een haer
Jeghen die minste die es daer.
Diere om pinen die sijn vroet;
Al eest, dat ic dolen moet
395
Ende mi te groten sonden keren,
Dore v, lieue, scone ionchere.’
Dus hadden si tale ende wedertale.
Si reden berch ende dale.
Jn can v niet ghesegghen wel
400
Wat tusschen hen tween gheuel.
Si voren alsoe voert
Tes si quamen in een poert,
Die scone stont in enen dale.
Daer soe bequaemt hen wale,
405
Dat siere bleuen der iaren seuen
aant.Ende waren in verweenden leuen
Met ghenuechten van lichamen,
Ende wonnen .ij. kinder tsamen.
Daer, na den seuen iaren,
410
Alse die penninghe verteert waren,
Moesten si teren vanden pande,
Die si brachten vten lande.
Cleder, scoenheit ende paerde
Vercochten si te haluer warde
415
Ende brochtent al ouer saen.
Doen en wisten si wat bestaen.
Si en conste ghenen roc spinnen
Daer si met mochte winnen.
Die tijt wert inden lande diere
420
Van spisen, van wine ende van biere
Ende van al datmen eten mochte.
Dies hen wert te moede onsochte.
Si waren hen lieuer uele doet,
Dan si hadden ghebeden broet.
425
Die aermoede maecte een ghesceet
Tusschen hen beiden, al waest hen leet.
Aenden man ghebrac dierste trouwe;
Hi lietse daer in groten rouwe
Ende voer te sinen lande weder.
430
Si en sachem met oghen nye zeder.
Daer bleuen met hare ghinder
Twee vter maten scone kinder.
Sj sprac: ‘Hets mi comen soe,
Dat ic duchte spade ende vroe.
435
Jc ben in uele doghens bleuen.
Die ghene heeft mi begheuen,
Daer ic mi trouwen toe verliet.
Maria, vrouwe, oft ghi ghebiet,
Bidt vore mi ende mine .ij. ionghere
440
Dat wi niet en steruen van honghere.
Wat salic doen, elendech wijf!
Jc moet beide ziele ende lijf
| |
[p. 28] | |
aant.Beulecken met sondeghen daden.
Maria, vrouwe, staet mi in staden!
445
Al constic enen roc spinnen
Jn mochter niet met winnen
Jn tween weken een broet.
Jc moet gaen dorden noet
Buten der stat op tfelt
450
Ende winnen met minen lichame ghelt,
Daer ic met mach copen spise.
Jn mach in ghere wise
Mijn kinder niet begheuen.’
Dus ghinc si in een sondech leuen,
455
Want men seit ons ouerwaer,
Dat si langhe seue iaer,
Ghemene wijf ter werelt ghinc
Ende meneghe sonde ontfinc,
Dat haer was wel onbequame,
460
Die si dede metten lichame,
Daer si cleine ghenuechte hadde in,
Al dede sijt om een cranc ghewin,
Daer si haer kinder met onthelt.
Wat holpt al vertelt,
465
Die scamelike sonden ende die zwaer
Daer si in was .xiiij. iaer!
Maer emmer en lietsi achter niet,
Hadsi rouwe oft verdriet,
Sine las alle daghe met trouwen
470
Die seuen ghetiden van onser vrouwen.
Die las si haer te louen ende teren,
Dat sise moeste bekeren
Vten sondeliken daden,
Daer si was met beladen
475
Bi ghetale .xiiij. iaer.
Dat segghic v ouer waer:
Si was seuen iaer metten man,
Die .ij. kindere an hare wan,
Diese liet in ellinde,
480
aant.Daer si doghede groet meswinde.
Dierste .vij. iaer hebdi gehoert.
Verstaet hoe si leuede voert.
Als die .xiiij. iaer waren ghedaen,
Sinde haer god int herte saen
485
Berouwennesse, alsoe groet,
Dat si met enen swerde al bloet
Lieuer liete haer hoet af slaen,
Dan si meer sonden hadde ghedaen
Met haren lichame, alsi plach.
490
Si weende nacht ende dach,
Dat haer oghen selden drogheden.
Si seide: ‘Maria, die gode soghede,
Fonteyne bouen alle wiuen,
Laet mi inder noet niet bliuen!
495
Vrouwe, ic neme v torconden,
Dat mi rouwen mine sonden
Ende sijn mi herde leet.
Der es soe uele, dat ic en weet
Waer icse dede ocht met wien.
500
Ay lacen! Wat sal mijns ghescien?
Jc mach wel ieghen dordeel sorgen,
Doghen gods sijn mi verborgen,
Daer alle sonden selen bliken,
Beide van armen ende van riken,
505
Ende alle mesdaet sal sijn ghewroken,
Daer en si vore biechte af ghesproken
Ende penitencie ghedaen;
Dat wetic wel sonder waen.
Des benic in groten vare.
510
Al droghic alle daghe een hare
Ende croeper met van lande te lande
Ouer voete ende ouer hande
Wullen, baruoet, sonder scoen,
Nochtan en constic niet ghedoen,
515
Dat ic van sonden worde vri,
Maria, vrouwe, ghi en troest mi.
| |
[p. 29] | |
aant.Fonteyne bouen alle doghet,
Ghi hebt den meneghen verhoghet,
Alse wel teophuluse sceen;
520
Hi was der quaetster sonderen een
Ende haddem den duuel op ghegeuen,
Beide ziele ende leuen,
Ende was worden sijn man;
Vrouwe, ghi verloesseten nochtan.
525
Al benic een besondech wijf
Ende een onghe[s]troest keytijf,
Jn wat leuen ic noy was,
Vrouwe, ghedinct dat ic las
Tuwer eren een ghebede!
530
Toent aen mi v oetmoedechede!
Jc ben ene die es bedroeuet
Ende uwer hulpen wel behoeuet!
Dies maghic mi verbouden:
En bleef hem nye onuergouden
535
Die v gruete, maget vrie,
Alle daghe met ere aue marie.
Die v ghebet gherne lesen,
Si moeghen wel seker wesen
Dat hen daer af sal comen vrame.
540
Vrouwe, hets v soe wel bequame,
Wt vercorne, gods bruut!
V sone sinde v een saluut
Te nazaret, daer hi v sochte,
Die v ene boetscap brochte
545
Die nye van bode was ghehoert.
Daer omme sijn v die selue woert
Soe bequame sonder wanc,
Dat ghijs wet elken danc
Die v gheerne daer mede quet.
550
Al waer hi in sonden belet,
Ghi souten te ghenaden bringhen
Ende voer uwen sone verdinghen.’
Dese bedinghe ende dese claghe
aant.Dreef die sondersse alle daghe.
555
Si nam een kint in elke hant
Ende ghincker met doer tlant,
Jn armoede, van stede te steden,
Ende leuede bider beden.
Soe langhe dolede si achter dlant,
560
Dat si den cloester weder vant,
Daer si hadde gheweest nonne,
Ende quam daer sauons na der sonne
Jn ere weduwen huus spade,
Daer si bat herberghe doer ghenade,
565
Dat si daer snachts mochte bliuen.
‘Jc mocht v qualijc verdriuen,’
Sprac die weduwe, ‘met uwen kinderkinen;
Mi dunct dat si moede scinen.
Ruust v ende sit neder.
570
Jc sal v deilen weder
Dat mi verleent onse here,
Doer siere lieuer moeder ere.’
Dus bleef si met haren kinden
Ende soude gheerne ondervinden
575
Hoet inden cloester stoede.
‘Segt mi,’ seitsi, ‘vrouwe goede,
Es dit couint van ioffrouwen?’
‘Jaet,’ seitsi, ‘bi miere trouwen,
Dat verweent es ende rike;
580
Men weet niewer sijns ghelike.
Die nonnen diere abijt in draghen,
Jn hoerde nye ghewaghen
Van hem gheen gherochten
Dies si blame hebben mochten.’
585
Die daer bi haren kinderen sat,
Si seide: ‘Waer bi segdi dat?
Jc hoerde binnen deser weken
Soe uele van ere nonnen spreken.
Alsic verstoet in minen sinne,
590
Soe was si hier costerinne.
| |
[p. 30] | |
aant.Diet mi seide hine loech niet.
Hets binnen .xiiij. iaren ghesciet,
Dat si vten cloester streec.
Men wiste noyt waer si weec
595
Oft in wat lande si inde nam.’
Doen wert die weduwe gram
Ende seide: ‘Ghi dunct mi reuen!
Derre talen seldi begheuen
Te segghene vander costerinnen,
600
Oft ghi en blijft hier niet binnen!
Si heeft hier costersse ghesijn
.xiiij. iaer den termijn,
Dat men haers noyt ghemessen conde
Jn alden tiden ene metten stonde,
605
Hen si dat si waer onghesont.
Hi ware erger dan een hont
Diere af seide el dan goet.
Si draghet soe reynen moet
Die eneghe nonne draghen mochte.
610
Die alle die cloesters dore sochte
Die staen tusschen elue ende der geronde,
Jc wane men niet vinden en conde
Ne ghene die gheesteliker leeft!’
Die alsoe langhe hadde ghesneeft,
615
Dese tale dochte haer wesen wonder
Ende seide: ‘Vrouwe, maect mi conder:
Hoe hiet haer moeder ende vader?’
Doe noemesise beide gader.
Doen wiste si wel dat si haer meende.
620
Ay, god, hoe si snachs weende
Heymelike voer haer bedde!
Si seide: ‘Jc en hebbe ander wedde
Dan van herten groet berouwe.
Sijt in mijn hulpe, maria, vrouwe!
625
Mijn sonden sijn mi soe leet,
Saghic enen [h]ouen heet,
Die in groten gloyen stonde,
aant.Dat die vlamme ghinghe vten monde,
Jc croper in met vlite,
630
Mochtic mier sonden werden quite.
Here, ghi hebt wan hope verwaten;
Daer op willic mi verlaten.
Jc ben die altoes ghenade hoept,
Al eest dat mi anxt noept
635
Ende mi bringt in groten vare.
En was nye soe groten sondare
Sint dat ghi op ertrike quaemt
Ende menschelike vorme naemt
Ende ghi aen den cruce wout steruen,
640
Sone lieti den sondare niet bederuen,
Die met berouwenesse socht gnade,
Hi vantse, al quam hi spade,
Alst wel openbaer scheen
Den enen sondare vanden tween,
645
Die tuwer rechter siden hinc.
Dats ons een troestelijc dinc,
Dat ghine ontfinc onbescouden.
Goet berou mach als ghewouden.
Dat maghic merken an desen:
650
Ghi seit: “Vrient, du salt wesen
Met mi heden in mijn rike,
Dat segghic v ghewaerlike.”
Noch, here, waest openbare,
Dat gisemast, die mordenare,
655
Ten lesten om ghenade bat.
Hine gaf v weder gout no scat,
Dan hem berouden sine sonden.
V ontfermecheit en es niet te gronden,
Niet meer dan men mach
660
Die zee wt sceppen op enen dach
Ende droghen al toten gronde.
Dus was nye soe grote sonde,
Vrouwe, v ghenaden en gaen bouen.
Hoe soudic dan sijn verscouen
| |
[p. 31] | |
665
aant.Van uwer ontfermecheit,
Ocht mi mijn sonden sijn soe leit!’
Daer si lach in dit ghebede,
Quam een vaec in al haer lede
Ende si wert in slape sochte.
670
Jn enen vysioen haer dochte,
Hoe een stemme aen haer riep,
Daer si lach ende sliep:
‘Mensche, du heues soe langhe gecarmt,
Dat maria dijns ontfarmt,
675
Want si heeft v verbeden.
Gaet inden cloester met haestecheden.
Ghi vint die doren open wide,
Daer ghi vut ginges ten seluen tide
Met uwen lieue, den ionghelinc,
680
Die v inder noet af ghinc.
Al dijn abijt vinstu weder
Ligghen opten outaer neder.
Wile, couele ende scoen
Moeghedi coenlijc ane doen.
685
Des danct hoeghelike marien.
Die slotele vander sacristien,
Die ghi voer tbeelde hinct,
Snachs, doen ghi vut ghinct,
Die heeft si soe doen bewaren,
690
Datmen binnen .xiiij. iaren
Vwes nye en ghemiste,
Soe dat yemen daer af wiste.
Maria es soe wel v vrient,
Si heeft altoes voer v ghedient
695
Min no meer na dijn ghelike.
Dat heeft de vrouwe van hemelrike,
Sonderse, doer v ghedaen.
Si heet v inden cloester gaen.
Ghi en vint nyeman op v bedde.
700
Hets van gode dat ic v quedde.’
Na desen en waest niet lanc,
aant.Dat si vut haren slape ontspranc.
Si seide: ‘God, gheweldechere,
En ghehinct den duuel nemmermere,
705
Dat hi mi bringhe in mere verdriet,
Dan mi nv es ghesciet!
Ochtic nv inden cloester ghinghe
Ende men mi ouer dieueghe vinghe,
Soe waric noch meer ghescent,
710
Dan doen ic ierst rumde couent.
Jc mane v, god, die goede,
Dor uwen pretiosen bloede
Dat vut uwer ziden liep,
Ocht die stemme die aen mi riep,
715
Hier es comen te minen baten,
Dat sijs niet en moete laten,
Si en come anderwerf tot hare
Ende derde weruen openbare,
Soe dat ic mach sonder waen
720
Weder in minen cloester gaen.
Jc wilre om benedien
Ende louen altoes marien.’
Sanders snachs, moghedi horen,
Quam haer een stemme te voren,
725
Die op haer riep ende seide:
‘Mensche, du maecs te langhe beide!
Ganc weder in dinen cloester;
God sal wesen dijn troester.
Doet dat maria v ontbiet!
730
Jc ben haer bode; en twiuels niet.’
Nv heefsise anderwerf vernomen
Die stemme tote haer comen
Ende hietse inden cloester gaen.
Nochtan en dorst sijs niet bestaen.
735
Der derder nacht verbeyt si noch
Ende seide: ‘Eest elfs ghedroch
Dat mi comt te voren,
Soe maghic cortelike scoren
| |
[p. 32] | |
aant.Des duuels ghewelt ende sine cracht;
740
Ende ocht hire comt te nacht,
Here, soe maecten soe confuus,
Dat hi vare vten huus,
Dat hi mi niet en moete scaden.
Maria, nv staet mi in staden,
745
Die ene stemme ane mi sint,
Ende hiet mi gaen int couint.
Jc mane v, vrouwe, bi uwen kinde,
Dat ghise mi derdeweruen wilt sinden.’
Doen waecte si den derden nacht.
750
Een stemme quam van gods cracht
Met enen ouer groten lichte
Ende seide: ‘Hets bi onrechte,
Dat ghi niet en doet dat ic v hiet,
Want v maria bi mi ontbiet.
755
Ghi moecht beiden te lanc!
Gaet inden cloester sonder wanc:
Ghi vint die doren op ende wide ontdaen;
Daer ghi wilt moghedi gaen.
V abijt vindi weder
760
Ligghende opten outaer neder.’
Als die stemme dit hadde gheseit,
En mochte die zondersse die daer leit,
Die claerheit metten oghen wel sien.
Si seide: ‘Nv en darf mi niet twien,
765
Dese stemme comt van gode
Ende es der maghet marien bode;
Dat wetic nv sonder hone.
Si comt met lichte soe scone.
Nv en willics niet laten,
770
Jc wille mi inden cloester maken.
Jc saelt oec doen in goeder trouwen
Opten troest van onser vrouwen
Ende wille mijn kinder beide gader
Beuelen gode, onsen vader.
775
Hi salse wel bewaren.’
aant.Doen toech si vte al sonder sparen
Haer cleder, daer sise met decte,
Heymelike, dat sise niet en wecte.
Si cussese beide aen haren mont.
780
Si seide: ‘Kinder, blijft ghesont.
Op den troest van onser vrouwen
Latic v hier in goeder trouwen.
Ende hadde mi maria niet verbeden,
Jc en hadde v niet begheuen
785
Om al tgoet dat rome heeft binnen.’
Hoert wes si sal beghinnen!
Nv gaet si met groten weene
Ten cloester waert, moeder eene.
Doen si quam inden vergiere,
790
Vant si die dore ontsloten sciere.
Si ghincker in sonder wanc:
‘Maria, hebbes danc,
Jc ben comen binnen mure!
God gheue mi goede auenture.’
795
Waer si quam, vant si die dore
Al wide open ieghen hore.
Jn die kerke si doe trac.
Heymelike si doe sprac:
‘God, here, ic bidde v met vlite,
800
Hulpt mi weder in minen abite
Dat ic ouer .xiiij. iaer
Liet ligghen op onser vrouwen outaer
Snachs, doen ic danen sciet!’
Dit en es gheloghen niet,
805
Jc segt v sonder ghile:
Scone, couele ende wile
Vant si ter seluer stede weder
Daer sijt hadde gheleit neder.
Si traect an haestelike
810
Ende seide: ‘God van hemelrike
Ende maria, maghet fijn,
Ghebenedijt moetti sijn!
| |
[p. 33] | |
aant.Ghi sijt alre doghet bloeme.
Jn uwen reine magedoeme
815
Droeghedi een kint sonder wee,
Dat here sal bliuen emmermee.
Ghi sijt een wt vercoren werde:
V kint maecte hemel ende erde;
Dese ghewelt comt v van gode
820
Ende staet altoes tuwen ghebode;
Den here, die (es) ons broeder,
Moghedi ghebieden als moeder
Ende hi v heten lieue dochter.
Hier omme leuic vele te sochter:
825
Wie aen v soect ghenade,
Hi vintse, al comt hi spade.
V hulpe die es alte groet.
Al hebbic vernoy ende noet,
Hets bi v ghewandelt soe,
830
Dat ic nv mach wesen vroe.
Met rechte maghic v benedien.’
Die slotele vander sacristien
Sach si hanghen in ware dinc
Vor marien daer sise hinc.
835
Die slotele hinc si aen hare
Ende ghinc ten core, daer si clare
Lampten sach berren in allen hoeken.
Daer na ghinc si ten boeken
Ende leide elc op sine stede,
840
Alsi dicke te voren dede;
Ende si bat der maghet marien,
Dat sise van euele moeste vrien
Ende haer kinder, die si liet
Ter weduwen huus in zwaer verdriet.
845
Binnen dien was die nacht ghegaen,
Dat dorloy begonste te slaen,
Daer men middernacht bi kinde.
Si nam (t)cloc zeel biden inde
Ende luude metten so wel te tiden,
850
aant.Dat sijt hoerden in allen ziden.
Die bouen opten dormter laghen,
Die quam alle sonder traghen
Vanden dormter ghemene.
Sine wisten hier af groet no clene.
855
Si bleef inden cloester haren tijt
Sonder lachter ende verwijt:
Maria hadde ghedient voer hare
Ghelijc oft sijt selue ware.
Dus was die sonderse bekeert
860
Maria te loue, die men eert,
Der maghet van hemelrike,
Die altoes ghetrouwelike
Haren vrient staet in staden,
Alsi in node sijn verladen.
865
Dese ioffrouwe, daer ic af las,
Es nonne alsi te voren was.
Nv en willic vergheten niet
Haer twee kindere, die si liet
Ter weduwen huus in groter noet.
870
Si en hadden ghelt noch broet.
Jn can v niet vergronden,
Doen si haer moeder niet en vonden,
Wat groter rouwe datsi dreuen.
Die weduwe ghincker sitten neuen;
875
Si hadder op ontfermenisse.
Si seide: ‘Jc wille toter abdisse
Gaen met desen .ij. kinden.
God sal hare int herte sinden
Dat si hen goet sal doen.’
880
Si deden ane cleder ende scoen;
Si ghincker met in couent;
Si seide: ‘Vrouwe, nv bekent
Den noet van desen tween wesen.
Die moeder heefse met vresen
885
Te nacht in mijn huus gelaten
Ende es ghegaen hare straten,
| |
[p. 34] | |
aant.Jc en weet west noch oest.
Dus sijn die kinder onghetroest.
Jc hulpe hen gheerne, wistic hoe.’
890
Die abdisse spracker toe:
‘Houtse wel, ic saelt v lonen,
Dat ghijs v niet en selt becronen,
Na dat si v sijn ghelaten.
Men gheue hen der caritaten
895
Elcs daghes om gode.
Sint hier daghelijcs enen bode
Die hen drincken hale ende eten.
Gheberst hen yet, laet mi weten.’
Die weduwe was vroe
900
Dat haer comen was alsoe.
Si nam die kinder met hare
Ende hadder toe goede ware.
Die moeder diese hadde ghesoghet
Ende pine daer om ghedoeghet,
905
Haer was wel te moede,
Doen sise wiste in goeder hoede,
Haer kinder, die si begaf
Jn groter noet ende ghinc af.
Sine hadde vaer no hinder
910
Voert meer om hare kinder.
Si leide vort een heylech leuen.
Menech suchten ende beuen
Hadsi nacht ende dach,
Want haer die rouwe int herte lach
915
Van haren quaden sonden,
Die si niet en dorste vermonden
Ghenen mensche, no ontdecken,
Noe in dichten oec vertrecken.
Hier na quam op enen dach
920
Een abt, diese te visenteerne plach
Eenweruen binnen den iare,
Om te vernemen oft daer ware
Enech lachterlike gheruchte,
aant.Daer si blame af hebben mochte(n).
925
Sdaghes als hire comen was,
Lach die sonderse ende las
Jnden coer haer ghebet
Jn groter twiuelingen met.
Die duuel becorese metter scame,
930
Dat si haer sondelike blame
Vore den abt niet en soude bringhen.
Alsi lach inder bedinghen,
Sach si, hoe dat neuen haer leet
Een ionghelinc met witten ghecleet.
935
Hi droech in sinen arm al bloet
Een kint, dat dochte haer doet.
Die ionghelinc warp op ende neder
Enen appel ende vinken weder
Vor tkint, ende maecte spel.
940
Dit versach die nonne wel,
Daer si in haer ghebede lach.
Si seide: ‘Vrient, oft wesen mach
Ende of ghi comen sijt van gode,
Soe manic v bi sine ghebode,
945
Dat ghi mi segt ende niet en heelt,
Waer om ghi voer dat kint speelt
Metten sconen appel roet,
Ende het leet in uwen arm doet?
V spel en helpt hem niet een haer.’
950
‘Seker, nonne, ghi segt waer.
En weet niet van minen spele
Weder luttel no vele;
Hets doet: en hoert no en siet.
Al des ghelike en weet god niet,
955
Dat ghi leest ende vast.
Dat en helpt v niet een bast;
Hets al verloren pine,
Dat ghi neemt discipline.
Ghi sijt in sonden soe versmoert,
960
Dat god v beden niet en hoert
| |
[p. 35] | |
aant.Bouen in sijn rike.
Jc rade v: haestelike
Gaet ten abt, uwen vader,
Ende verteelt hem algader
965
V sonden al sonder lieghen.
Laet v den duuel niet bedrieghen.
Die abt sal v absolueren
Vanden sonden die v deren.
Eest dat ghise niet en wilt spreken,
970
God salse zwaerlike an v wreken!’
Die ionghelinc ghinc vte haer oghen;
Hine wilde haer nemmer vertoghen.
Dat hi seide, heeft si verstaen.
Smorghens ghinc si alsoe saen
975
Ten abt ende bat dat hi hoerde
Haer biechte van worde te worde.
Die abt was vroet van sinne.
Hi seide: ‘Dochter, lieue minne,
Des en willic laten niet.
980
Bepeinst v wel ende besiet
Volcomelijc van uwen sonden.’
Ende si ghinc ten seluen stonden
Den heyleghen abt sitten neuen
Ende ondecte[n] hem al haer leuen
985
Ende haer vite van beghinne:
Hoe si met ere dulre minne
Becort was soe uter maten,
Dat si moeste ligghen laten
Haer abijt met groten vare
990
Eens, snachts, op onser vrouwen outare,
Ende rumede den cloester met enen man,
Die twee kindere aen hare wan.
Al dat haer ye was ghesciet,
Dies ne liet si achter niet;
995
Wat si wiste in haer herte gront,
Maecte si den abt al cont.
Doen si ghebiecht hadde algader,
aant.Sprac dabt, die heyleghe vader:
‘Dochter, ic sal v absolueren
1000
Vanden sonden die v deren,
Die ghi mi nv hebt ghelijt.
Gheloeft ende ghebenedijt
Moet die moeder gods wesen!’
Hi leide haer op thoeft met desen
1005
Die hant ende gaf haer perdoen.
Hi seide: ‘Jc sal in een sermoen
V biechte openbare seggen,
Ende die soe wiselike beleggen,
Dat ghi ende v kinder mede
1010
Nemmermeer te ghere stede
Ghenen lachter en selt ghecrigen.
Het ware onrecht, soudement swigen,
Die scone miracle die ons here
Dede doer siere moeder ere.
1015
Jc saelt orconden ouer al.
Jc hope, datter noch bi sal
Menech sondare bekeren
Ende onser lieuer vrouwen eren.’
Hj deet verstaen den couende,
1020
Eer hi thuus weder wende,
Hoe ere nonnen was ghesciet.
Maer sine wisten niet
Wie si was; het bleef verholen.
Die abt voer gode volen.
1025
Der nonnen kinder nam hi beide
Ende vorese in sijn gheleide.
Grau abijt dedi hen an
Ende si worden twee goede man.
Haer moeder hiet beatrijs.
1030
Loef gode ende prijs
Ende maria, die gode soghede,
Ende dese scone miracle toghede;
Si halp haer wt alre noet.
Nv bidden wi alle, cleine ende groet,
| |
[p. 36] | |
1035
aant.Die dese miracle horen lesen,
Dat maria moet wesen
Ons vorsprake int soete dal
Daer god die werelt doemen sal.
Amen
|
|
