|
| |
| |
| |
Vonnis Grootaert 23 Juli 1954
Verschenen in ‘Band’ 1954 Nr 9
RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG DER PROVINCIE KATANGA, ZETELEND TE ELISABETHSTAD
Zitting houdend in Burgerlijke en Handelszaken;
Openbare zitting van Vrijdag 23 Juli 1954;
Zetelden de heren: J. GROOTAERT, Rechter,
G. HALLOY, Openbaar -Ministerie,
J. GOFFIN, Adjunkt-Griffier.
In zake: C...
Tegen: S...
| |
Over het gebruik der Nederlandse taal in Burgerlijke Rechtszaken in Kongo
Overwegende dat verweerder zijn verdediging in het Nederlands heeft voorgedragen en de rechtbank verzocht heeft het vonnis in dezelfde taal uit te spreken;
Overwegende dat aanlegster dat verzoek heeft ingestemd;
Overwegende dat het gebruik der talen in rechtszaken, ook in burgerlijke zaken, de openbare orde aanbelangt;
Overwegende dat het gebruik der talen in rechtszaken tot verscheidene opvattingen aanleiding heeft gegeven, zowel in de rechtsleer als in de rechtspraak;
Overwegende dat de rechtbank echter alleen gehouden is door de wil van de wetgever;
Overwegende dat in geval van betwisting over de betekenis van een tekst, de rechtbank de plicht heeft de wil van de wetgever dienaangaande aan de hand van de voorbereidende werken op te zoeken; (Annales Parlementaires-Session extraordinaire 1908 - Kamer blz. 333 e.v. - Senaat blz. 171 e.v.)
Overwegende dat de studie daarvan uitmaakt dat de tekst van artikel 3 van de Koloniale Keure, het besluit is van een lange gedachtenwisseling in de Kamers gedurende dewelke vijf verschillende teksten werden voorgedragen;
Overwegende dat de tekst van artikel 3, hetzij de vijfde voorgedragen tekst, de samensmelting is van de verscheidene voorgaande;
Overwegende dat om de wil van de wetgever aangaande deze samensmelting te begrijpen, het nodig is de discussies te volgen aan de hand van de achtereenvolgende voorstellen;
Overwegende dat het eerste voorstel daarin bestond in de Koloniale Keure helemaal geen gewag van het gebruik der talen te maken (het oorspronkelijke voorstel luidde: alle inwoners der Kolonie genieten de rechten erkend bij de artikelen... 22 en 24 van de Belgische grondwet; artikel 23 betreffende het gebruik der talen werd aldus eenvoudig weggelaten zodat zelfs de vrijheid in de privésector niet gewaarborgd was);
Overwegende dat tengevolge van sommige tussenkomsten de Regering een eerste amendement heeft voorgedragen;
Overwegende dat dit eerste amendement van de Regering er toe strekte eenvoudig artikel 23 van de Belgische grondwet in de opsomming van artikel | |
| |
2 van de Koloniale Keure op te nemen: alle inwoners der Kolonie genieten de rechten erkend bij de artikelen 21 tot 24 van de Belgische Grondwet (het partikel en werd vervangen door het partikel tot);
Overwegende dat sommigen hebben doen opmerken dat artikel 23 van de Belgische Grondwet alleen de vrijheid voor de in België gesproken talen waarborgt zodat deze niet uitdrukkelijk zou verleend worden ten gunste van de inlandse talen;
Overwegende dat tengevolge van deze opmerking de Regering een tweede amendement heeft voorgedragen; dat dit daarin bestond niet meer eenvoudig te verwijzen naar artikel 23 van de Belgische Grondwet doch deze tekst mits de nodige wijzigingen voluit over te nemen, namelijk, als volgt:
Het gebruik der talen is vrij. Het kan enkel worden geregeld bij een bijzondere wet of bij dekreet, en dat alleen voor de akten der openbare overheid en voor de rechterlijke zaken (de enige aangebrachte wijzigingen waren: 1) weglaten van de woorden in België gesproken in de eerste zin en 2) vervanging van het woord wet door de woorden bijzondere wet of bij dekreet in de tweede zin);
Overwegende dat het feit dat het gebruik der talen in Kongo niet eenvoudig het voorwerp van een verwijzing in artikel 2 is, doch het voorwerp van een afzonderlijke tekst uitmaakt, in de eerste plaats voortvloeit uit de wil van de wetgever de grondwettelijke vrijheid in de privésector, zowel aan de inlandse als aan alle andere talen te verlenen;
Overwegende dat vanzelfsprekend de ongewijzigde uit artikel 23 van de Belgische Grondwet overgenomen gedeelten, evengoed als de teksten die eenvoudig het voorwerp van een verwijzing in artikel 2 uitmaken, in dezelfde zin als hun tekst van oorsprong d.i. als in de Belgische Grondwet, moesten verklaard worden;
Overwegende dat de Regering, bij monde van de Minister van Justitie RENKIN, over deze eerste twee amendementen, het volgende verklaard heeft; Messieurs, certains concitoyens se sont émus de ce que la charte coloniale ne reproduit pas les dispositions législatives belges, sur l usage de la langue flamande. La charte coloniale est, en définitive, la Constitution de la Colonie. Nous y insérons au sujet des langues, et par conséquent de la langue flamande, une disposition analogue à celle qui se trouve dans la Constitution belge. Il est évident que l'application suivra dans la mesure où elle sera non semement nécessaire, mais utile. Je considérerais vraiment comme un enfantillage de déclarer immédiatement applicable dans la Colonie, les lois qui regien[t] en Belgique l'usage de la langue flamande dans les administrations publiques et en matière judiciaire: une telle mesure ne correspondrait en rien aux besoins de l'heure actuelle. On ne peut douter des sentiments du Gouvernement à l égard de la langue flamande. Nous désirons naturellement que les droits des Flamands soient garantis au Congo comme en Belgique, mais nous ne pouvons pas appliquer au Congo une législation qui ne correspondrait pas aux besoins de la Colonie ni de nos concitoyens qui s'y trouvent. Il suffit de proclamer le principe de la liberté des langues et, pour le reste, de laisser au Législateur le soin de prendre par décret les mesures utiles;
Overwegende dat een groep tot de Regeringsmeerderheid behorende parlementairen daarbij de opmerking gemaakt heeft dat het voor Kongo niet voldoende is alleen de grondwettelijke vrijheid uit te roepen; dat daarenboven 1⁰ de Koloniale Keure zelf in rechte aan de Belgen in Kongo dezelfde taalbescherming moet verlenen als die hun in België verzekerd is, en 2⁰ dat de Koloniale Keure de Regering moet verplichten door middel van dekreten de uitvoeringsmaatregelen uit te vaardigen om de uitoefening in feite van die bescherming te verzekeren;
| |
| |
Overwegende dat ze met dat doel het volgend amendement hebben voorgedragen:
In Kongo genieten de Belgische burgers dezelfde waarborgen als in België wat betreft het gebruik der talen bij bestuurs- en strafzaken en inzonderheid de warrborgen hun verzekerd door de wetten van 22 mei 1878, 3 mei 1889 en 22 februari 1908. De dekreten tot regeling van dat vraagstuk worden uiterlijk binnen vijf jaren na de afkondiging van deze wet uitgevaardigd. Alle dekreten en verordeningen van algemene aard worden in de beide talen opgesteld en afgekondigd;
Overwegende dat de wetten die dat amendement inzonderheid vernoemt uitvoeringsmaatregelen uitvaardigen om in België de taalrechten der Belgen in feite te beschermen, rekening houdend met de aldaar bestaande toestanden;
Overwegende dat deze parlementairen nooit bedoeld hebben dat de Koloniale Keure deze zelfde uitvoeringsmaatregelen in Kongo van kracht zou moeten maken;
Overwegende dat zij het onderscheid maakten tussen enerzijds de waarborgen die deze wetten voor doel hebben te verzekeren, en anderzijds de maatregelen die ze nemen om de uitoefening ervan in feite, te verwezenlijken; (de eerste zin van hun amendement slaat op de waarborgen waarvan de burgers genieten, terwijl de tweede zin ervan op de uitvoeringsmaatregelen slaat); hun woordvoerder, de heer HENDERICKX heeft dit als volgt uitgedrukt: La loi de 1878 porte que les Communications et les correspondances adressées par les fonctionnaires de l'Administration centrale à des citoyens flamands seront rédigées en flamand. Voilà le principe. Pourquoi ne pourrait-il pas être appliqué au Congo? Et quant à la loi concernant l'emploi du flamand en matière répressive, elle exige que les Flamands soient jugés dans leur langue. Encore une fois, quel inconvénient y a-t-il à appliquer ce principe si juste à nos compatriotes flamands établis au Congo? Certes, les circonstances de lieu sont autres, mais c'est précisément pourquoi nous disons dans notre amendement que les décrets règleront l'application de ces lois endéans les cinq ans. On tiendra compte dans l'application des principes proclamés de la situation spéciale dans laquelle se trouve la Colonie.
Overwegende dat andere parlementairen en de Regering gedacht hebben dat zij bedoelden dat de Koloniale Keure niet alleen in rechte m.a.w. in beginsel onmiddellijk de gelijke taalbescherming zou verlenen doch ook de moederlandse uitvoeringsmaatregelen in Kongo onmiddellijk zou van kracht maken:
De heer Renkin, Minister van Justitie:
Le moyen de garantir de la manière la plus efficace les droits des Belges de langue flamande et de langue française et les droits des indigènes congolais doit faire l'objet d'une étude approfondie. Evidemment, en principe, le gouvernement ne fait pas d'objections à ce que l'on (lees: de Koloniale Keure) assure aux citoyens belges qui se trouvent au Congo... des garanties similaires à celles dont les citoyens belges jouissent en Belgique. Nous ne contestons pas le principe (lees: de eerste eis van deze groep parlementairen, dat de Koloniale Keure in rechte de gelijke bescherming verleent, zie hoger) mais nous disons qu'il ne peut être question d'en préciser l'application dans la Charte Coloniale. A l'amendement des honorables membres dont je viens de parler (zie hierboven), le gouvernement, désireux de concilier toutes les opinions, propose le sous-amendement que voici (nota: het derde amendement van de Regering waarvan de tekst artikel 3 geworden is. Zie hierna);
Overwegende dat de Regering, als tot het onmiddellijk van kracht maken in Kongo van de moederlandse uitvoeringsmaatregelen strekkende, in het bizonder de vermelding in het amendement van de toenbestaande taalwetten verstond (ondergeschikte zin van de eerste volzin: en inzonderheid de waarborgen
| |
| |
hun verzekerd door de wetten van 22 mei 1878, 3 mei 1889 en 22 februari 1908);
Overwegende dat de vermelding van deze wetten alleen een aanwijzing was van de teksten waarin de waarborgen moesten opgezocht worden zodanig dat het amendement zijn volle betekenis bewaart zelfs indien deze ondergeschikte zin weggelaten wordt;
Overwegende dat deze verwarring tussen de waarborgen waarvan de personen genieten en de uitvoeringsmaatregelen die de uitoefening in feite ervan moet verzekeren, tot een lange discussie in de Kamer heeft geleid;
Overwegende dat gedurende deze phase van de wordingsgeschiedenis van artikel 3 van de Koloniale Keure de Regering van haar boven aangegeven eerste standpunt, dat het voldoende was de vrijheid uit te roepen, uitdrukkelijk heeft afgezien en de twee boven aangegeven eisen van gezegde groep parlementairen heeft aanvaard;
Overwegende dat ze met dat doel 1⁰ haar tekst, die het eerste lid van artikel 3 geworden is, heeft aangevuld met de woorden zodanig dat de rechten der Belgen en der Kongolezen zijn gewaarborgd en 2⁰ het amendement van deze parlementairen, als tweede lid, bij het hare heeft gevoegd;
Overwegende dat ze om duidelijk te maken dat de uitvoeringsmaatregelen die de moederlandse wetten uitvaardigen niet toepasselijk zijn in Kongo, de ondergeschikte zin van de eerste volzin van het amendement der parlementairen heeft weggelaten;
Overwegende dat dit derde amendement van de Regering dat de samensmelting van haar tweede amendement met dat van de parlementairen is, artikel 3 van de Keure geworden is;
Overwegende dat de gezegde groep parlementairen haar eigen amendement heeft ingetrokken en voor de tekst van de Regering heeft gestemd nadat deze uitdrukkelijk verklaard had dat deze tekst, d.i. artikel 3 van de Koloniale Keure, hun twee bovengezegde eisen inwilligt;
Overwegende dat het voldoende is de volgende aanhalingen te doen: Hun woordvoerder heeft zijn hoger aangehaalde uiteenzetting als volgt gesloten: j'ajoute qu'après les déclarations concernant le principe de l'égalité des langues, faites par Monsieur le Ministre de la Justice en réponse à la question que vient de lui poser l'honorable Monsieur FRANCK (lees: dat de Koloniale Keure in rechte de gelijke bescherming verleent) je crois pouvoir me rallier à l'amendement du Gouvernement; de heer Broqueville heeft daarover het volgende gezegd: Après les discours de nos cosignataires (nota: de heren Henderickx, Franck, Delbeke, Van Cauwenberghe en Daens) je renonce volontiers à la parole et je me rallie au texte du gouvernement, tel que vient de le commenter l'honorable Monsieur RENKIN;
Deze tussenkomsten van de heren FRANCK en RENKIN zijn de volgende: de heer FRANCK: La vérité est que le projet de loi tel qu'il était conçu ne comprend pas l'article 23 de la Constitution, qui règle l'usage des langues; cet article avait été omis et le projet ne tenait aucun compte de la langue flamande. Il semblait donc consacrer le statu-quo, existant sous le régime de l'Etat Indépendant: le flamand est pratiquement ignoré par l'Etat. Ce régime ne peut être maintenu. La Belgique est un pays bilingue et les deux populations qui la composent, doivent avoir les mêmes droits, et nous entendrons, par conséquent, que dans toute l'administration coloniale, la langue flamande soit traitée sur un même pied de parfaite égalité avec la langue française (lees: de Koloniale Keure moet de gelijke taalbescherming van het Nederlands met het Frans van af de naasting in rechte uitroepen). Il s'agit de savoir si les Belges ne connaissant que le flamand trouveront à cet égard moins de facilités que les Belges neconnaissent que le français. Je désirerais à ce point de vue, obtenir de l'honorable Ministre de la Justice, des explications claires. Son texte
| |
| |
parle des garanties qui seront assurées dans la Colonie aux Flamands au point de vue des langues. Il doit bien être entendu que la première de toutes les garanties est celle qui sert de base à notre législation en matière de langue, c'est-à-dire, la parfaite égalité de la langue flamande et de la langue française aux colonies dans tout ce qui relève de l'administration publique et de la justice. C'est sur ce point que nous désirons avoir des explications parce que les commentaires que l'honorable Ministre de la Justice a attachés à son amendement semblent précisément être en opposition avec cette idée.
DE HEER RENKIN, Minister van Justitie: pas du tout (lees: artikel 3 verleent vanaf de naasting in rechte de gelijke taalbescherming aan het Nederlands zoals aan het Frans).
DE HEER FRANCK: Si vous êtes d'accord avec nous, nous pourrons accepter votre texte. Nous demandons qu'il y ait à cet égard aucune équivoque. Il doit donc bien être entendu que les décrets qui seront pris s'inspireront du même esprit d'entière égalité que la législation existante en Belgique et que tous les progrès que réalisera notre législation dans ce domaine seront également et automatiquement réalisés dans la législation de la colonie en vertu du texte de la loi coloniale...
DE HEER RENKIN: Messieurs, aucun doute ne peut exister; je suis d'accord en principe avec Monsieur FRANCK...;
Na de stemming over het artikel, heeft de heer HENDERICKX het zonder enige tegenwerping van de Regering als volgt samengevat: De kamer heeft voor enkele dagen een beslissing genomen volgens welke de Vlaamse burgers in Kongo op 't gebied van bestuur en gerecht, wat betreft hun taalrecht, dezelfde waarborgen zullen genieten als in het moederland.
| |
Over de betekenis van de verscheidene bepalingen van artikel 3, overeenkomstig de wil van de wetgever
Overwegende dat het eerste lid in hoofdzaak overgenomen is uit de Belgische Grondwet en derhalve dezelfde betekenis heeft;
Overwegende dat het een onderscheid maakt tussen de privésector en de publieke sector;
Overwegende dat de eerste zin alleen de privésector betreft; dat het voor deze een grondwettelijke absolute vrijheid uitroept zodat de wet in het gebruik der talen in deze soort sector geenszins mag tussenkomen;
Overwegende dat de tweede zin de publieke sector betreft; dat het de tussenkomst van de wet in deze sector in beginsel uitroept; dat het daarbij het doel van deze tussenkomst voorschrijft namelijk, de rechten der Belgen en Kongolezen te waarborgen;
Overwegende dat het echter niet vaststelt waarin deze rechten bestaan;
Overwegende dat de tekst geen taalrechten aan de vreemdelingen verzekert; dat deze zich moeten schikken naar de taalrechten van de Belgen en Kongolezen;
Overwegende dat het tweede lid uitsluitend de Belgen betreft; dat de eerste zin ervan voor hen het eerste lid aanvult door hun taalrechten in Kongo in rechte vast te leggen; dat krachtens deze zin, in rechte, sinds de naasting, voor de Belgen herkomstig uit de Vlaamse streek van België, in bestuurs- en rechtszaken, het Nederlands op gelijke voet staat als het Frans voor de Belgen herkomstig uit de Waalse streek van België (zie hierna);
Overwegende dat de tweede zin uitsluitend de uitvoeringsmaatregelen betreft die genomen moeten worden om de uitoefening in feite van deze in rechte verleende taalbescherming, te verzekeren.
| |
| |
| |
Over de gelijkheid in Kongo in bestuurs- en rechtszaken van het Nederlands voor Belgen herkomstig uit de Vlaamse streek van België als van het Frans voor deze herkomstig uit de Waalse streek van België
Overwegende dat de Belgen in België verschillende taalrechten genieten naargelang van de streken, namelijk in de Vlaamse streek ambtshalve in het Nederlands door de openbare diensten en het gerecht bediend te worden, in de Waalse streek ambtshalve in het Frans en in de gemengde gemeenten in de taal die zij zelf aanduiden;
Overwegende dat deze verschillende rechten malkander uitsluiten (men kan niet tegelijk het recht hebben ambtshalve in het Nederlands, ambtshalve in het Frans en volgens de taal die men zelf aanduidt bediend te worden);
Overwegende dat bij gevolg de gelijke taalbescherming als die hen in België verzekerd is slechts kan betekenen dat elke Belg in Kongo de taalbescherming geniet die hij in zijn streek van herkomst in België geniet, hetzij de Belgen herkomstig uit de eentalig Vlaamse streek ambtshalve in het Nederlands bediend te worden; deze herkomstig uit de eentalig Waalse streek ambsthalve in het Frans en deze herkomstig uit de gemengde gemeenten in de taal die zij zelf aanduiden;
Overwegende dat in feite het doel van de parlementaire discussies en van de tekst van artikel 3 is, voor de Belgen herkomstig uit de Vlaamse streek van België, het Nederlands in Kongo in rechte op dezelfde voet van het Frans voor de Belgen herkomstig uit de Waalse streek van België te plaatsen; dat de door artikel drie uitgevaardigde bescherming voor het Frans alleen een theoretisch belang heeft aangezien de Onafhankelijke Kongostaat alreeds deze taal als officiële taal gebruikte;
Overwegende dat het in verband met zekere kritieken nuttig kan zijn er op te wijzen dat er geen spraak van kan zijn vonnissen in een vreemde taal op te stellen; dat inderdaad de Koloniale Keure geen taalrechten aan de vreemdelingen verzekert; dat zoals de rechtbanken alleen tot sommen in nationale munten mogen veroordelen, ze hun vonnissen alleen in nationale talen mogen uitspreken;
| |
Over de verplichting van de rechtbank de gelijke taalbescherming als in zijn streek van herkomst in België waarvan elke Belg in Kongo geniet, te eerbiedigen
Overwegende dat de ambtenaar van het openbaar ministerie als volgt zijn advies besluit:
Le tribunal n'est pas obligé, pas plus que le soussigné dans le présent avis, de faire usage de la langue néerlandaise. Les parties étant d'accord, s'il le désire, il peut prononcer son jugement en néerlandais;
Overwegende dat, in tegenstelling met dat advies, een onderscheid moet gemaakt worden tussen de verplichting van de rechtbank enerzijds en deze van de magistraten die ze samenstellen anderzijds;
Overwegende dat in tegenstelling met dit advies van het openbaar ministerie, de eerste zin van het tweede lid van artikel drie, alle openbare instellingen en dus de rechtbanken, verplicht van ieder Belg in Kongo, de taalrechten die hij in zijn streek van herkomst in België geniet, te eerbiedigen;
Overwegende dat bij gevolg, zoals in deze zaak het geval is, indien een Belg herkomstig uit de Vlaamse streek of uit een gemengde gemeente een Nederlandstalig vonnis vraagt de rechtbank niet vrij is aan dat verzoek te voldoen of niet te voldoen doch verplicht is er aan te voldoen;
| |
| |
Overwegende dat inderdaad de Koloniale Keure, namelijk de eerste zin van het tweede lid van artikel 3, aan iedere Belg in Kongo, het genieten in rechte van gezegde taalbescherming van de naasting af verzekert;
Overwegende dat dit beginsel door niemand, noch door de Regering noch door enige Parlementaire groep betwist is geworden;
Overwegende dat de enige betwisting die bestond ging over de uitvoeringsmaatregelen die genomen moesten worden om de uitoefening in feite van deze in rechte verleende bescherming te verzekeren;
Overwegende dat sommige Parlementairen namelijk staande hielden dat indien de Koloniale Keure zelf geen uitvoeringsmaatregelen uitvaardigde het uitroepen van de gelijke taalbescherming door de Koloniale Keure een platonisch beginsel zou blijven: Ondervinding heeft de Vlaming geleerd dat een platonische bevestiging van de taalvrijheid door de grondwet niet volstaat om in dat opzicht waarlijk vrij te zijn. Drie vierden van een eeuw moesten zij strijden om de gedeeltelijke toepassing van dat grondbeginsel te bekomen en die strijd is niet ten einde. Daarom moeten de bestaande wetten betreffende het gebruik van het Nederlands in bestuur, gerecht en wetgeving, toepasselijk worden gemaakt op de Kolonie (lees: de keure moet de Regering verplichten uitvoeringsmaatregelen uit te vaardigen)... De Kamer heeft vóór enkele dagen een beslissing genomen (lees: artikel 3 van de keure) volgens welke de Vlaamse burgers in Kongo op gebied van bestuur en gerecht, wat betreft hun taalrecht, dezelfde waarborgen zullen genieten als in het moederland. Ik heb dan doen aanmerken en andere leden der Kamer met mij, dat het aan de Regering onmogelijk zou zijn die bepaling toe te passen en dat deze dus een eenvoudige platonische verklaring zou blijven, indien geen middelen gevonden werden om de Regering in staat te stellen ze na te leven.
Overwegende dat de eerste zin van het tweede lid van artikel 3 de gelijke bescherming in rechte aan het Nederlands voor de Belgen herkomstig uit de Vlaamse streek van België als het Frans voor deze herkomstig uit de Waalse streek, van de naasting af verleent zonder dat de door de volgende zin voorziene uitvoeringsdekreten uitgevaardigd zijn;
Overwegende dat inderdaad deze dekreten niet het beginsel dat deze taalbescherming van bij de naasting in rechte verleend is betreffen (eerste zin) doch alleen de uitvoeringsmaatregelen die de uitoefening in feite van die bescherming moeten verzekeren;
Overwegende dat het voldoende is, dienaangaande de volgende verklaring van de Minister van Justitie, de heer RENKIN aan te halen:
Evidemment, en principe, le gouvernement ne fait pas d'objections à ce que l'on (lees: la charte coloniale) assure aux citoyens Belges qui se trouvent au Congo ou aux sujets de la Belgique, les Congolais, des garanties similaires à celles dont les citoyens belges jouissent en Belgique. Nous ne contestons pas le principe, mais nous disons qu'il ne peut être question d'en préciser l'application dans la charte coloniale (lees: de Koloniale Keure verleent in rechte de bescherming maar kan de uitvoeringsmaatregelen van dat beginsel niet uitvaardigen);
Overwegende dat zulks ook blijkt uit de volgende verklaringen dienaangaande: de heer VAN CAUWENBERGHE:
Plusieurs pétitions ont été adressées aux Chambres pour faire régler, jusque dans les menus détails, l'emploi des langues dans la Colonie. Nous avons pensé qu'il était impossible d'entrer dans tous ces détails, qu'il fallait se borner à poser quelques principes généraux, c'est-à-dire d'affirmer des principes sauvegardant les droits de ceux qui parlent la langue flamande (nota: dat is de eerste volzin van hun amendement die de eerste zin van het tweede | |
| |
lid van artikel 3 der Koloniale Keure geworden is) et qu'il fallait un temps normal nécessaire au Gouvernement pour régler, par décrets, les détails d'organisation (nota: lees: uitvoeringsmaatregelen) de l'emploi des langues en matière administrative et judiciaire (nota: dat is de tweede volzin van hun amendement die de tweede zin van het tweede lid van artikel 3 geworden is);
De heer DELBEKE heeft zonder tegenspraak verklaard:
Monsieur le Ministre de la Justice tout d'abord trouvait qu'il suffisait, pour le moment, que le principe de la liberté des langues fût inscrit dans la charte coloniale (nota: de eerste twee amendementen van de Regering, zie hoger), heureusement il est revenu de cette opinion et du principe, il a passé à l'application même de lois spéciales (lees: de inschrijving in de Keure van de verplichting voor de Regering uitvoeringsmaatregelen uit te vaardigen om de uitoefening in feite van de in rechte verleende bescherming te verzekeren). C'est tout ce que nous demandions, parce que nous voulions des garanties sérieuses et que nous savons ce que vaut le provisoire qui en fin de compte devient très souvent du définitif. Il faut que les Flamands qui se rendent au Congo se retrouvent chez eux aussi bien que les Wallons et sentent autour d'eux l'atmosphère de la mère patrie... Au Congo, il faut que les Flamands soient... assurés de rencontrer le fonctionnaire de l'Etat avec qui ils puissent communiquer dans sa langue et le juge avec lequel ils puissent s'expliquer en cas de différend,... et c'est pourquoi nous avons tout intérêt, en vue de la prospérité future de notre Colonie, de répandre dès maintenant l'opinion et d'acter dans la Charte Coloniale que les Flamands seront accueillis, administrés et jugés au Congo comme dans la mère-patrie... Je me résume donc dans ces quelques mots: Il ne suffit pas d'inscrire dans la Charte Coloniale le principe seul de la liberté des langues, comme le voulait d'abord le Gouvernement (nota: eerste twee amendementen van de Regering, zie hoger) parce qu'une expérience de trois quarts de siècle nous a appris ce que a valu, pour les Flamands, l'inscription de ce principe dans la Constitution belge. Nous voulons des lois d'application (lees: de inschrijving in de Keure van de verplichting van de Regering de nodige uitvoeringsmaatregelen te nemen; het beginsel van het verlenen in rechte van de gelijke taalbescherming niet meer betwist zijnde) les mêmes au moyen desquelles les Flamands sont parvenus à s'affranchir de la servitude ou, tout au moins, de la tutelle française. Ce que vous ne pouvez laisser croire et ce que vous tendiez hier encore par vos déclarations à accréditer, c'est que les Flamands qui se rendent au Congo doivent connîatre le français... Il faut que les Flamands qui se rendent au Congo sachent qu'ils ne seront jamais dupes d'une loi qui les exclut des bénéfices dont ils jouissent dans leur patrie. C'est toute la portée de l'amendement que j'ai eu l'honneur de signer et nous sommes heureux encore une fois de constater que le Gouvernement s'y est rallié aujourd'hui (nota: door het voordragen van het amendement dat artikel 3 geworden is);
Overwegende dat bij gebreke van deze uitvoeringsmaatregelen ieder bestuurlijke en rechterlijke overheid eenvoudig de plicht heeft in de mate van zijn beste vermogen de toepassing van het door de Koloniale Keure uitgeroepen beginsel te verzekeren (zie in dezelfde zin de omzendbrief van de Gouverneur-Generaal nr 91/14 van 23 maart 1951);
Il importe dès lors que toutes les autorités administratives du Congo, ainsi que les Officiers du Ministère-Public, s'abstiennent soigneusement de tout acte ou de toute directive de nature à restreindre, tant à l'égard des agents sous leurs ordres que des particuliers, la liberté linguistique garantie par la loi fondamentale du Congo. Sans doute l'usage de la liberté complète en matière linguistique peut il donner lieu à certaines difficultés d'application. Ce n'est
| |
| |
pas une raison suffisante pour enfreindre une prescription légale formelle. Il ne faut d'ailleurs pas exagérer la gravité de ces difficultés.
Overwegende dat deze overwegingen van deze omzendbrief evengoed voor de rechtbanken als voor de administratie en de parketten gelden vermits de tekst hen evengoed betreft; dat de rechtbanken deze overwegingen bijgevolg tot de hunne moeten maken.
| |
Over de rechten van de magistraten persoonlijk
Overwegende dat het terecht is dat de ambtenaar van het openbaar ministerie, herkomstig uit de Waalse streek van België zijnde, staande houdt dat hij persoonlijk niet verplicht is het Nederlands te gebruiken;
Overwegende inderdaad dat de verplichting van de rechtbanken de taalrechten der Belgen herkomstig uit de Vlaamse streek te eerbiedigen zoals boven gezegd onderscheiden moet worden van de verplichting van de magistraten persoonlijk;
Overwegende dat in het moederland alle Belgen in overheidsdienst het recht hebben hun functies in hun taal uit te oefenen en tot de hoogste functies op te klimmen zonder verplicht te zijn de andere taal te kennen (zie de voorbereidende werken van de moederlandse taalwetten);
Overwegende dat krachtens hetzelfde beginsel dat de eerste zin van het tweede lid van artikel drie uitroept, de Belgen in overheidsdienst in Kongo hetzelfde recht hebben;
Overwegende dat het dienaangaande voldoende is de volgende verklaringen aan te halen:
DE HEER VAN CAUWENBERGHE: Il faut, en effet, que les magistrats au Congo connaissent le flamand pour pouvoir, en connaissance de cause, rendre la justice aux Flamands;
DE HEER RENKIN, Minister van Justitie: Messieurs, je suis stupéfait d'entendre l'honorable membre défendre une idée qui ne se trouve pas exprimée dans son amendement. Cet amendement, en effet n'exige pas qu'on ne nomme au Congo que des employés et magistrats comprenant le flamand.
DE HEER VAN CAUWENBERGHE: Cela ne s'y trouve pas.
DE HEER RENKIN, Minister van Justitie: Dès lors je ne comprends pas le but de votre discours. Ce que demande votre amendement, c'est que les Belges aient au Congo, en matière judiciaire, les garanties qu'ils possèdent en Belgique. (nota: het is het amendement dat het tweede lid van artikel 3 geworden is en waarvan het beginsel door niemand betwist werd. Alleen de uitvoeringsmaatregelen en namelijk de verplichte tweetaligheid van de magistraten hebben aanleiding tot discussie gegeven). De heer Renkin, Minister van Justitie vervolgt dienaangaande als volgt: Comme je l'ai fait remarquer, il est impossible de rendre applicables au Congo les lois qui règlent l'emploi des langues en Belgique, parce que les situations sont différentes. Il faut donc s'efforcer de garantir (lees: de uitoefening in feite van hun taalbescherming) - par des dispositions spéciales les droits de tous les sujets belges de la Colonie, de l'administration et du pouvoir judiciaire quant à l'emploi des langues. Ces mesures (lees: uitvoeringsmaatregelen) ne peuvent pas être prises immédiatement (lees: door de Koloniale Keure zelf, in tegenstelling met het beginsel van de bescherming in rechte dat ze wel zelf kan uitroepen); elles le seront dans un délai de cinq ans et par voie de décret. Quant à exiger que quiconque
| |
| |
occupera une fonction officielle au Congo connaisse la langue flamande, c'est impossible, non seulement parce que cela rendrait le recrutement de fonctionnaires beaucoup plus difficile, mais encore parce que ce serait créer une situation peu équitable à l'égard des Belges d'expression française. Comment, Messieurs vous iriez imposer aux fonctionnaires de la Colonie une condition qui n'est pas imposée à tous les fonctionnaires en Belgique? C'est impossible! Au nom des citoyens belges qui ne connaissent pas le flamand, je m'oppose à pareille proposition.
DE HEER DESTREE: Très bien, Monsieur RENKIN.
DE HEER RENKIN: J'ai dit que je croyais impossible d'imposer dans la Colonie, au point de vue des langues, des conditions qui ne sont pas imposées dans la métropole.
Overwegende dat om tegelijk de taalrechten van de Belgische burgers en deze in overheidsdienst herkomstig uit de Vlaamse en uit de Waalse streken te eerbiedigen, en namelijk geen enkele te verplichten de andere nationale taal te kennen, zoals de wet het hun waarborgt, zoals alle openbare instellingen, de rechtbanken, personeel, magistraten en gerechtspersoneel, herkomstig uit de ene en uit de andere moederlandse streek moeten hebben;
Overwegende dat in afwachting dat de nodige maatregelen daartoe genomen worden, even goed als iedere openbare instelling, zoals de bovengehaalde omzendbrief het zegt, en krachtens het algemeen beginsel dat ze de wil van de wetgever naar best vermogen moeten uitvoeren, ieder Belg in overheidsdienst de plicht heeft naar zijn best vermogen de taalrechten van de Belgen uit de andere moederlandse taalstreek dan de zijne te eerbiedigen;
Overwegende dat de omstandigheden dat verweerder de Franse taal machtig is niet in aanmerking moet genomen worden om over de inwilliging van zijn verzoek te beslissen; dat inderdaad, zoals de heer Henderickx het tijdens de bespreking van artikel 3 in de Kamer gezegd heeft: Door het aanleren der Franse taal verliezen de Vlamingen het recht niet bestuurd, gevonnist, onderwezen enz. te worden in hun eigen Vlaams dat zij steeds beter zullen verstaan en gemakkelijker zullen spreken dan een aangeleerde vreemde taal;
Overwegende dat er een moeilijkheid kan bestaan wanneer de twee partijen Belg zijn doch herkomstig zijn elk uit een andere moederlandse streek;
Overwegende dat in dat geval, volgens de algemene beginselen van het recht, het recht van de verdediger de voorrang heeft;
Overwegende dat de aanlegger zich in zijn taal mag uitdrukken doch, wat het vonnis betreft, zich tevreden moet stellen met een vertaling;
Overwegende dat in deze zaak de aanlegster een burgerlijke persoon is; dat voor deze de taalbescherming geldt van de physische persoon die voor haar optreedt;
Overwegende dat de rechtbank niet ingelicht werd over de streek van herkomst van deze persoon; dat naar zijn naam, de heer P., kan verondersteld worden dat hij herkomstig is hetzij uit de Vlaamse streek van België hetzij uit een gemengde gemeente;
Overwegende dat bij gevolg geen betwisting mogelijk is over het recht van de verdediger een vonnis in de Moederlandse taal te bekomen;
Overwegende dat aanlegster ten andere daartoe haar instemming heeft gegeven;
Om deze redenen,
De Rechtbank,
Verklaart voor echt dat de Rechtbank verplicht is het verzoek van verdediger dit vonnis in het Nederlands uit te spreken, in te willigen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd