Band. Jaargang 13

[p. 390]

Ik en de Boten

BIJ ons thuis zijn het altijd waterratten geweest. Wij woonden niet voor niets in volle Gentse haven, vlak bij het kanaal van Terneuzen. Achter onze woning liep het ‘Liefken’ een vuil goor waterke waarin een fabriek van teerpapier en allerlei andere zwartigheden zijn afvalproducten loosde.

Maar voor jonge gasten een ideaal speelterrein dat jarenlang verboden gebied was en daarom zoveel te meer aantrok.

Daarin lagen gewoonlijk een paar ‘ponten’ of ‘peurbakken’ waarmee de palingvissers optrokken; die waren meestal vastgemeerd aan een ketting, met een hangslot, maar toch gebeurde het dat wij de schuit loskregen en dan boomden wij daarmee het ‘Liefken’ op en af.

Soms geraakten wij daarbij wel eens te water en konden met druipende klederen en vol teervlekken naar huis waar ons een droevig lot wachtte.

Toen wij wat groter werden raakten onze buurjongens aan een kano; het was een blikken gevaarte, aaneengesoldeerd van oude oliebussen. Er was zelfs al iemand mee verdronken in de havenkom ‘Port Arthur’ beter gekend in Gent als ‘poortartuur’.

Het was hen daarom ten strengste verboden om ermee in het kanaal te komen. Maar op het ‘Liefken’ mochten ze paddelen, en... wij kregen ook onze beurt.

Op de vaart zelf mochten wij slechts komen met een of andere grote schippersjongen, die met zijn ‘achterhanger’ eens een kilometer op en neer ‘wrikkelde’.

Het was overigens nogal beklemmend op dat breed kanaal te varen, met acht meters water onder uw voeten en maar half kunnen zwemmen.

Het best herinner ik mij een paar tochtjes naar een of andere ‘viermaster’, grote zeilschepen waarvan er toentertijd nog een paar overbleven. Een er van kwam met guano van Peru; ook het oude schoolschip ‘Avenir’ kwam soms in Gent.

Toen wij langs de romp van zo'n reusachtig schip dobberden leek het wel of die masten en al dat touwwerk torens hoog in de lucht staken. Dat zijn onvergetelijke herinneringen.

Eens gelukte het ons ook om aan boord te sluipen van een in afbraak zijnde passagierschip, en door die eindeloze gangen en zalen te lopen waar alle leven uitgestorven was, maar waar alles nog getuigde van vroegere bedrijvigheid en menselijke tegenwoordigheid.

Voor ons, jongens, gaf zulk bezoek een uitkijk op de wereld der groten waar wij vroeger geen enkel benul van hadden. Het was de eerste wenk voor latere reizen en tochten...

[p. 391]

Die begonnen met een ‘vaartje’ naar Zelzate, waar een motorschip goederen moest gaan leveren voor de zaak waar mijn vader werkzaam was.

Ik was toen groot genoeg geworden om tijdens mijn vrije tijd een ‘handje toe te steken’, op een andere manier dan met ‘schramoelekens rapen’ en moest opletten bij de lossing; de zakken tellen die uit het ruim van het schip aan wal gebracht werden: moet ge maar eens proberen als ge denkt dat het niets is.

Maar op die manier mocht ik mijn eerste scheepsreis doen; met tussenlandingen in Langerbrugge, Terdonk en Ertvelde-Rieme.

Voor de eerste keer in mijn leven mocht ik zelfs een scheepsroer in handen houden! Er is geen haan op een mesthoop ooit ze fier geweest als ik bij die gelegenheid!

Wat een genot dat schip van 250 ton te voelen gehoorzamen aan de minste handbeweging en met de boeg van het schip te kunnen mikken naar eender welk punt aan de wal of op het water...

Het was meestal een rustige vaart op het brede kanaal waar plaats genoeg is, tenminste als men ver van de bruggen is.

Na enkele proeven mocht ik alleen varen, en ging de schipper met de lossers kaart spelen in het vooronder.

De Dieselmotor bromde krachtig onder mijn voeten en deed het hele schip trillen onder zijn geweld. De oevers van het kanaal gleden rustig aan beide zijden voorbij de ramen van de kajuit; soms kruiste er een ander schip waarvan de stuurman een groet riep of de schipperin een gebruinde arm opstak.

En ik, tijdelijk meester van de ‘Solange’ groette vrolijk terug.

Maar zo kalm is het ook niet altijd verlopen. Eens moest ik onder de brug van Terdonk door, en er lag een baggerboot in de weg. Het was dus een moeilijk manoeuver, en ik wilde de motor op ‘slow’ zetten.

Doch dat leek niet zo eenvoudig als ik dacht, want de ‘handle’ bleek hier of daar vastgeklemd. Het ging dus op volle vaart op de brug af; ik was zodanig gespannen op mijn stuurbewegingen dat ik geen tijd vond om er de schipper bij te roepen.

Hoe dan ook, ik ben er in gelukt de baggerboot te ontwijken, evenals de peilers van de brug en het ijzeren geraamte heeft mijn kajuit niet geraakt; maar veel gescheeld heeft het werkelijk niet.

Als alles voorbij was is de schipper ontzet en vloekend af komen gelopen en heeft mij het roer ontnomen... het heeft lang geduurd vooraleer ik nog heb mogen ‘roerganger’ zijn.

Ook op de Leie gingen wij leveringen doen, en dat was werkelijk sport, want de ‘Golden River’ draait en keert door de vlakke weilanden in honderd bochten, waar zelfs een ervaren scheepsmaat aan de grond kan lopen.

Op die moeilijke stroken mocht ik natuurlijk niet sturen, maar als de wendingen wat minder kort werden mocht ik het toch wel eens beproeven.

Maar het was en bleef een zware karwei en wieltje draaien links en rechts, zodat er weinig tijd over bleef om een oog te hebben voor het nochtans zeer stemmige Leie-landschap met zijn kromgewaaide populieren en verre einders.

[p. 392]

Dat was gemakkelijker als men alleen maar als passagier meeging zonder bekommering om de juiste richting, zo kon ik ongestoord genieten van het spel van wolken en lucht, zon en schaduw boven de groene meersen.

Bij ieder dorp werd echter aangelegd en gelost, de boeren stonden gewoonlijk al gereed aan de kade, met paard en kar of wagen; dan werd het weer werken en opletten, want 't was mis bij vader als de lossing niet klopte.

's Avonds ging het dan per fiets naar huis, om 's anderendaags ochtends weer langs dezelfde weg op de zelfde plaats het schip terug te vinden. En dan maar weer verder... Drongen, St-Martens Latem, Deurle, Bachte Maria-Leerne, al die stemmige dorpen in de wijdse Leievallei welke een hele school Vlaamse schilders inspireerde.

Ik ben er dikwijls teruggekomen, want toen ik mijn eerste centen verdiend had heb ik mij een kano aangeschaft, een echte fijne houten kano met een ras-profiel, die ik ‘Merel’ doopte en die zijn ligplaats gehad heeft, nu hier, dan daar op de Leie. Des winters stak hij op een hooischelf bij een bereidwillige boer, en 's zomers onder een afdak dicht bij het water.

Op alle vrije dagen, als het weder het toeliet was ik er meer weg, met eten en drinken voor heel de dag, alleen of in gezelschap... dat heeft natuurlijk geduurd tot ik in een ander bootje geraakt ben... met een bepaalde jongedame...

Van boot tot boot zijn wij dan samen op een Kongovaarder verzeild voor de eerste reis die een échte reis was, zoals ik gedroomd had als kleine jongen op de sloopwerf.

En sedertdien hebben mijn waterreizen hier in Kongo plaats gehad of tussen Kongo en het moederland, want nog steeds houd ik veel van reizen te water als er mogelijkheid toe is.

Zo vaarde ik eens de Luapula af en het Moero-meer over. Vóór ons laatste verlof kwamen wij naar ‘beneden’ langs de Kasai; ik kreeg zelfs de gelegenheid om met een kano op het Kivumeer te paddelen en laatstleden toerden wij in Frans Afrika met een motorboot op de Djoué-rivier.

Met een inlandse wagenia-prauw ging ik de watervallen van de Tshopo te gemoet, om van onze tochtjes hier op de Stanleypool niet te spreken.

Wij vaarden, varen en hoop ik, zullen nog varen. Een motorboot of zeilboot met hulpmotor heb ik nog te kort: sparen jongen zegt mijn vrouw, en ik kan haar geen ongelijk geven.

En als ik later op pensioen ga wil ik een woonboot, iets zoals de Hartog heeft, maar daarmede gaat mijn ‘schipperin’ niet akkoord.

Zij vindt dat allemaal goed en wel als het schoon weder en zomer is, maar wat begint ge dan als 't koud is en regent vindt ze, en wat moet er met de was gebeuren, en 't is maar goed om rheumatiek te krijgen.

Als ik haar dan antwoord dat ze een vreselijke bourgeoise geworden is en dat ze ‘destijds’ bereid was om de wereld rond te trekken met een foorwagentje en liedjes te zingen om aan de kost te komen, dan is het ruzie.

Wat bewijst dat ze nog zó geen burgeres is, en dat ik nog alle hoop niet moet laten varen, maar eerst op pensioen geraken, en lang genoeg leven.

Ernie Pyler