Band. Jaargang 13

[p. 331]

Hoop op de lente

DENISE stond voor het raam. Het was een van die zeldzame momenten dat zij haar ziekbed nog eens verliet, om met heimwee en vertwijfeling naar de verrukelijkheid van de zomer te kijken.

De zon ging onder. In het park aan de overzijde was nog gespeel van licht in de hoge takken, maar lager over het struweel lag reeds de verstilling van de avond in het lommer, dat naar de diepten toe donkerder en geheimzinniger werd, met het gedruis van vogels die er voor de nacht kwamen schuilgaan, en met het schichtige wild in de holen onder de varens.

In een open plek tussen het groen, verscheen in de verte een gekanteelde vleugel van het kasteel van de graaf. Rode glanzen van de zon lagen in de ramen weerkaatst. En terwijl Denise even de ogen sloot wegens de vurige schittering, zag zij in haar verbeelding de vijver met de schuit en de waterbloemen die er midden in de voortuin lag, en waarrond rozen en anjelieren nu zwaar geurden in de beslotenheid van de rhododendra, die er nu hoog en donker langs de paden stonden.

Dikwijls had zij daar als kind gespeeld, terwijl haar vader arbeidde in de tuin. In de groene schuit had zij op de vijver gedreven, en zich gespiegeld in het water dat rond haar stilliggend bootje rimpelloos was boven vissen die zij had zien wegduiken naar de koele schemer van groen in de diepten. In het park had zij hazelnoten geplukt, en de donkere bessen aan de bramen die er voortkropen tussen varens en klimop, en later, toen het najaar iedere morgen zijn zilveren draden spon in het hout, boven paddestoelen die tijdens de nacht in het weke mos waren opgesprongen, had zij met welbehagen verwijld langs de paden waar de bladeren zich opeentasten met weemoedige geur, terwijl het licht steeds ijler werd tussen de rilde stammen en in de hoge kruinen, waarin de nesten van zomervogels verlaten stonden tegen de lucht. Al jaren was dat geleden. De graaf was toen nog in leven, en sommige morgenden heerste rond het kasteel nog het heerlijk schouwspel van ruiters in bonte klederdracht die zich op het voorplein verzamelden bij hun blinkende paarden, waarvan het gehinnik vol verlangen en heimwee was. Zij wachtten er op een teken van de graaf om in het zadel te stijgen, en reden dan, gestreeld door de wind, de omgeving af met blijde kreten die opstegen boven het gedreun van de hoefslagen in dreven en bossen.

's Avonds was er dan dikwijls feest onder de helverlichte luchters, en bleven de ramen van het kasteel vol klaarte tot diep in de nacht, toen lakeien de koetsen voorreden en de edellieden terugbrachten naar hun woningen in

[p. 332]

de stad. Het klabetteren van gerij op de stenen bij het begin van de oprijlaan, bracht Denise dan soms uit haar slaap, en toen zij achteraf er in teruggleed volgden haar dromen aan vrouwen en ridders, zoals die leefden in sprookjes met wonderbare feeën die de diepste verlangens deden werkelijkheid worden en alle schaduwen in het leven herschiepen tot glanzen van geluk.

Maar was toen iemand gelukkiger dan Denise? Haar ouders waren weliswaar dienstbaren van het kasteel, en nergens in haar huis was iets van de pralerigheid van zalen waarin de edelen leefden met eenzelvigheid en trots, maar zij kende de verrukking om de vlucht van vogelen, om het gebaar waarmede bloemen 's morgens opengaan, om de helderheid van nachten vol sterren, en om duizend andere dingen die niemand haar had geleerd, maar die zij overal ontdekte, tot in de ziel van de wind, als hij de bloesems der boomgaarden had gestreeld, of de walmende hooioppers, of in de herfst de rijpende appelen in de tuin met de rode lijsterbessen tussen het gouden lover. Zorgen kende zij niet, want zij was nog kind, en pijn en verdriet die haar soms bezochten verstilden zo vlug bij een zoet verhaal op de schoot van haar moeder, die haar iedere avond ter ruste legde, en met vader over haar waakte als tijdens de nacht de storm akelig huilde, of gloed van koortsen haar in klamme benauwdheid, onrustig deed ijlen. Bovendien was Denise mooi, als hadden adel en Zuiders bloed zich in haar gekruist, maar zijzelf bemerkte het niet. Rondom haar werd echter gefluisterd dat zij met de jaren de blik van vele mannen zou aanlokken en voorwerp zijn van verering en hartstocht onder haars gelijken, maar ook van vurige liefdes van minnaars met stand en fortuin, die zich niet zouden schamen haar op te heffen uit de kring van dienstbaren waartoe zij behoorde. Maar ook van zulke woorden ving Denise niets op, en nu zij daar in de bloei der jaren die intussen gekomen was vóór het raam stond en naar de zomer keek, was rond haar al lang zo'n eenzaamheid gegroeid, en zo'n vervreemding van de wereld en van de mensen, alsof buiten de ruimte waarin zij leefde niets meer wezenlijks was, en haar verbeelding faalde wanneer zij achter de kring van bomen die haar omsloot soms poogde iets te ontdekken van het leven dat er bestendig voortging. Een slepende ziekte van het bloed had haar al jaren méér en méér ondermijnd, en zij wist met zekerheid dat geen ontkomen meer was aan haar lot, en dat weldra, - misschien als het herfstlover vlamde boven de nevels, of als de winter kwam met de tover van sneeuw, nog groter eenzaamheid zich voorgoed rond haar sluiten zou in de donkere schoot van de aarde.

Toen de zon was ondergegaan deed Denise het raam half dicht, en ging weer te bed. Tranen waren uit haar ogen gesprongen, en zij liet ze nog immer vloeien. Zij hield het aangezicht naar de muur gekeerd en schreide lang. Toen haar blik weer de ruimte zocht van haar kamer, waren de hoeken verschemerd, en zag zij van daaruit, zoals iedere avond de kring der dingen langzaam rond haar verkleinen, terwijl buiten de vleermuis aan 't fladderen ging en de verre schreeuw van een pauw of een parelhoen af en toe nog door de steeds zwaarder

[p. 333]

wordende rust van het lover klonk. Straks zou haar moeder naar boven komen, en dan werd het andermaal nacht. Een van die korte zomernachten, vol geurende koelte, met de glanzende streep van de melkweg en veel vallende sterren, waarnaar verliefden schielijk hun wensen fluisterden terwijl zij in dichte omarming huiverend voorttraden langs paden waar onder donkere bomen de verlokking van de eenzaamheid hing.

In de nachten dat zij niet sliep, en naar alle geluiden luisterde, had zij ook onder haar raam dikwijls hun stap gehoord, en zich met ingehouden adem, vol hunkering opgericht, terwijl haar vingeren spanden over haar jonge borsten die verraadden dat zij lang het kind was ontgroeid, en deelachtig had kunnen zijn aan eenzelfde geluk als zij aan haar zag voorbijgaan. ‘Misschien komt het nog’, had zij dan soms gedacht; ‘misschien word ik eenmaal nog gezond!’, maar na zulke schaarse opwellingen van hoop, had dieper neerslachtigheid haar immer omvat in momenten van twijfel, waarvan zij nu al lang wist dat vrees voor zelfbedrog die haar pijnlijk bekroop, niet ongegrond was geweest. Niets wachtte haar nog. Geen zoetheid van liefde, geen vreugde van de man zou haar ooit doen sidderen, noch het opperste geluk van de vrouw als zij moeder wordt en vol koestering mag zijn voor het kind dat zij in haar schoot voelen leven heeft. Bergen met glanzende sneeuw en diepblauwe meren daartussen, waarover zij in verhalen uit vreemde landen gelezen had, zou zij nimmer aanschouwen, noch de grootsheid van de zee met heuvelende duinen ernaast, noch dichterbij, de steden met hun praal uit tijden van stoeten en ridders, en daarrond de wijde vlakten met vee en knotwilgen, en het wit en rood van eenzame huizen.

Het was donker geworden, en Denise zuchtte diep. Morgen zouden de leeuweriken weer opstijgen, de spechten op de bomen hameren, de fazanten door de bossen wandelen en in de weiden de veulens huppelen rond het bezadigde moederdier. Nog honderd andere vreugden ook zouden rond haar weer ontwaken, en jubeling brengen in het hart van de mensen die nog vol overmoed en verwachting waren, maar voor haar was niets meer bestemd dan de troosteloze eentonigheid van haar kamer, en de pijn van al wat zij derven moest. Hoe lang nog? Weldra zou de oogst in schoven worden gezet, en dan kwam weer het najaar met morgenmist en weemoedige avonden. Wind en regen zouden het park ontbladeren, en na de eerste vorst stonden de bomen helemaal naakt, wachtend op de sneeuw die zij zouden dragen en die voorgoed de winter bracht. Zou zij er dan nog zijn? Denise's ogen werden groot, maar zonder vrees dacht zij aan de donkere ruimte van de dood, waarin reeds zoveel anderen haar waren voorgegaan die nu rustten in de volstrektste onbewustheid van wat eens op aarde hun lot was geweest of het kunnen worden had. En opeens wist zij dan, dat het uur van afscheid nabij was, en dat nog dezelfde nacht haar lichaam zou wegglijden in het koele, erbarmende water van de vijver, dat nauwelijks rimpelen zou als het zich over haar sloot, en dan weer strak en effen zou worden, met bewegingloze lelies, en gouden glanzen van de zon als de morgen kwam.

[p. 334]

Denise ontstak de lamp op haar nachtcommode. Dan stapte zij uit haar bed, stak haar pantoffels aan, en dekte het weer toe met een rust van gebaren alsof zij in werkelijkheid een sluier wierp over een droef verleden van jaren.

Voor de spiegel schikte zij lichtjes heur haren, keek zichzelf een ogenblik roerloos aan en knikte dan stil, als tot een wezen dat haar gezelschap hield. ‘Adieu!’ fluisterde zij, ‘adieu’, en zich daarna omkerend naar de dingen in haar kamer, herhaalde zij dit nogmaals, maar onhoorbaar, met lippen die nauwelijks bewogen. Dan opende zij voorzichtig de deur, en ging geruisloos naar beneden, haar lang slaapkleed met duim en wijsvinger over de treden heffend.

Buiten aarzelde zij. Maar haar ogen gewendden vlug aan het duister dat steeds lichter werd naarmate zij voorttrad, en waarin zij de dichte nabijheid van bomen en heesters onderging met een gevoelen van vertrouwdheid, alsof een ver verleden plots teruggekeerd was en op de grond nog haar voetsporen stonden van daags voordien. Maar langs de oprijlaan bemerkte zij dan opeens de accasia, waarvan zij als kind nog de geveerde blaadjes in de wind had gestrooid, nadat zij er eerst dromen en verlangens met angst op geteld had, en die nu hoog en breed stond gegroeid boven haar reikende armen die zij als jong meisje naar hem uitstrekken kon. En aan wat haar in de ruimte ontglipt was, mat zij dan de tijd die sindsdien was heengegaan, met al wat hij ook in haar leven intussen ongenaakbaar doen worden had, en dat haar nu naar hier had gedreven in het rustig bewustzijn dat zij naar de verlossing trad en binnen enkele ogenblikken zou ophouden onder de mensen de schim te zijn die zij in werkelijkheid ook in de nacht nu geworden was.

En zie, daar bemerkte zij reeds het vlak van de vijver als een donkere spiegel tussen de zacht-hellende boorden, en aan de overzijde het grafelijk kasteel met de silhouetten der torentjes die oprezen naar de sterren. En of het de frisheid was van de nacht die haar plots deed huiveren, dan wel de gedachte aan de koelheid van het water dat haar seffens zou opvangen, of een licht gevoelen van vrees, wist zijzelf niet. Haar tred bleef echter alleszins vast, en geen aarzeling viel aan haar te bespeuren, tot zij was doorgedrongen binnen de verschansing der rhododendra waar zij plotseling stilhield en diep ademde in de geur der rozen en anjelieren die zij daarstraks in haar verbeelding nog had gezien zoals zij daar, door haar vader geteeld, nu langs de verzorgde paden stonden. En schier zonder dat zij het wilde trad zij tussen de bloemen. Met de hand die haar kleed niet behoedde voor de prikkels der doornen, plukte zij enkele witte rozen van de struiken en hield ze behoedzaam tussen haar vingeren, terwijl zij haar laatste schreden zette op het gazon, en afdaalde naar de vijver vol duister geheim en slapende vissen die zij verstoren zou.

Naast het lis deed zij haar pantoffels uit. Dan strooide zij het water vol rozenblaadjes binnen de kleine kring waarin zij verdwijnen zou, maar nog eer zij hiermee had opgehouden, groeide in haar geest het beeld van de Lente over de vijver, als de fruitbomen uitgebloeid staan en het wit van duizenden bloesems over de wegen van de hovingen ligt verspreid.

[p. 335]

En terwijl Denise daar als in droom naar keek, nadat haar hand was stilgevallen, rees de gehechtheid aan het leven weer in haar op, in die laatste hoop die nog opdaagt als reeds alle hoop voorbij is. Een wijl verroerde zij niet. Dan liet zij opnieuw haar voeten in haar pantoffels glijden, keek bedaard om zich heen en ging terug de helling op. Haar hoofd hing lichtjes voorover, maar zelfs toen zij het weer opgericht had toonde zij met haar gedachten nog immer afwezig. Zij staarde ver. Voorbij de Herfst en de Winter blikte zij naar de komst van de Lente, die zij altoos had liefgehad, en waarvan op de rand van de dood één helder ogenblik haar besef had gebracht dat nog éénmaal het verrukkelijk wonder daarvan te mogen aanschouwen, haar leven niet uitzichtloos maakte. Naast de lamp die zij laten branden had, ging zij terug neerliggen. Dan doofde zij het licht.

Staf Weyts