Band. Jaargang 13

[p. t.o. 304]

Bloemen Jack Godderis

[p. t.o. 305]

Zelfportret Jack Godderis

[p. 305]

Picturaal Dynamisme
Kunstschilder Jack Godderis

SAMEN met Luc Peire en Rik Slabbinck vormt Jack Godderis een opvallend trio in onze Vlaamse schilderkunst. Zij behoren thans tot de rijpere groep van jonge kunstenaars, een feit waardoor hun werk in werkelijkheid een representatief beeld van onze hedendaagse kunst brengt. Onmiskenbaar vertonen zij elk zeer persoonlijke karakteristieken, die echter globaal beschouwd typische Vlaamse kwaliteiten bezitten.

Juist door het driemanschap dat wij vernoemden wordt de sterkste stut gevormd tegenover de invloeden der Franse schilderkunst, die zo geredelijk en met voorliefde door de jongere generatie worden binnen gehaald.

In vroegere bijdragen verschenen in Band werden het werk en de figuren van Luc Peire en Rik Slabbinck reeds voorgesteld. Thans willen wij ook het drieluik vervolledigen en een paar woorden wijden aan de kunst van Jack Godderis.

In de loop van dit jaar hield Godderis een vrij uitvoerige tentoonstelling in de zaal van het Comité voor Artistieke Werking te Antwerpen, en niet alleen voor ons lag er in deze expositie voldoende argumentatie om op te merken dat deze schilder uiteindelijk tot een stabilisatie van zijn vrijwel wat te impulsief temperament was gekomen. Deze vaststelling mag evenwel niet doen veronderstellen dat al het vroegere werk van Jack Godderis tot een minderwaardig resultaat moet herleid worden. Maar het kwam ons steeds voor dat het rijke talent van deze artist te onevenwichtig over zijn groeiende productie lag verspreid, dat hij de kern of het doel van zijn opdracht als kunstenaar nimmer geheel wist te benaderen, hoewel er voldoende gaven voorhanden waren om er direct mee in contact te treden. Dit is thans een der kenmerken van Godderis' oeuvre, namelijk dat het intuïtieve en het dynamische elkaar volledig dekken. In de overdadigheid van zijn natuur moest men naar de kwistig verspreide kwaliteiten speuren. Maar sedert enige tijd trad de noodzakelijke loutering van zijn picturale visie in, zodat men nu in het werk van Jack Godderis de eertijds wat tumultueuse weelde in een felle en beheerstgescandeerde orchestratie gaat terugvinden. Een ontplooiing van alle goede elementen die hem steeds als een boeiend schilder hebben gekenmerkt, zodat hij nu tot het stadium is gekomen dat terecht de lof wettigt die hem meermaals wordt toebedeeld.

Als algemeen kenmerk van de Vlaamse schilderkunst wordt aangenomen dat het vooral de gaven van picturale aard en de sensibiliteit van het coloriet

[p. 306]

zijn, die op het voorplan treden. Dit leidt wel eens tot de verkeerde conclusie dat een geestelijke ondergrond in onze kunst ontbreekt, meer nog, dat het bijna uitsluitend kunstenaars zijn die van elke intellectuele standing verschoond blijken, die bij ons voorop worden geplaatst. Een vaststelling die al minder en minder met voorbeelden te bewijzen is.

Trouwens, ons bepalend bij Jack Godderis moet het opvallen dat deze kunstenaar voldoende intellectuele bagage bezit, doch zich nimmer laat verleiden er een cerebrale uitstalling in zijn kunst van te bieden, hij verloochent de traditionele verdiensten van de landaard niet maar voegt er op frisse wijze zijn aandeel bij.

Geboren te Pernath (Engeland) in 1916, kwam deze afstammeling van West-Vlaamse ouders zich te Antwerpen vestigen, waar hij zijn volledige middelbare studies voltooide. Vroeg reeds kreeg hij gelegenheid verschillende landen te bezoeken o.a. in 1934 Zuid-Amerika, in 1936 Egypte, Syrië, Turkije, Noord-Afrika, Spanje, Frankrijk, en het jaar daarop Mexico. Inmiddels had Jack Godderis de kunstenaarsloopbaan gekozen en werd een gunstig opgemerkt leerling aan de Kon. Academie en achteraf aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten der Scheldestad.

Het gebrek aan een uitgebreide lijst van prijzen werd achteraf door officiële toekenning van reisbeurzen vereffend, zodat Godderis in Zuid-Frankrijk en Spanje volop zijn impulsief en fris palet kon laten woelen in landschappen en figuren.

Evenals bij velen van zijn generatiegenoten oefenden de expressionisten een grote aantrekkingskracht op de jonge schilder uit. Deze in-Vlaamse kunststijl vormde trouwens voor de meeste debutanten een ideale kiemplaats, en het getuigt alleen maar voor de waarde van hen, die er de eigen elementen wisten aan toe te voegen of die er hun definitief vertrekpunt konden vinden.

Dat Jack Godderis tot de uitzonderlijken behoort om de Vlaamse eigenschappen voor geen gemakkelijk succes prijs te geven, bleek toen hij - het feit dateert inmiddels reeds van enkele jaren terug - zijn ontslag gaf bij de ‘Jeune Peinture Belge’, omdat de aangesloten schilders tezeer verkleefd bleken aan modernistische strekkingen van het buitenland. Een houding die toen gunstig het driemanschap van Peire, Slabbinck en Godderis aftekende, want het waren zij die eensgezind tot deze stap besloten.

De ware integriteit van Godderis is steeds zijn apart coloriet geweest. Een coloriet dat zich meer en meer zou zuiveren van schelle effecten om in zijn huidig werk tot een puur en gelouterd klimaat te worden opgevoerd. Het is in de kleur dat bij Jack Godderis veelal de magische formule van zijn persoonlijkheid schuilt, terwijl in een geaccentueerde somberheid het instinct van deze schilder geborgen ligt, een somberheid die door een helder vlak, een ophalende contour zijn juiste diepte krijgt. Waar Godderis in verschillende doeken die grauwe en zware gamma's behoudt, treedt ook zijn eigen wijze van werken naar voor door het breken van alle eentonigheid met deze forse contrasten, die toch geen openingen in het schilderij verwekken.

[p. 307]

In deze productie moet men echter een scheiding maken tussen de werkelijke schilderijen en het zo graag toegepaste procédé van spontane en rake schetsen met olieverf op papier. Nu was het een typisch verschijnsel bij Godderis dat hij in zijn zg. schetsen, de spontaneïteit op de meest gezuiverde wijze wist te bestendigen, terwijl in zijn overig schilderwerk, ons inziens, dikwijls een onmacht op te merken viel, omdat het doek hem niet toeliet op een even directe en doorvoelde wijze uitdrukking te geven aan het gestelde schilderkundig opzet. In het kleine sprankelende werk bleek Godderis van in de aanvang een talentvol schilder, terwijl hij volgens ons zijn gaafste talent slechts onlangs volledig heeft kunnen openbaren in de grotere tableaux.

Waar de emotie hem dreef naar een schets van landschap, interieur, figuur of stilleven, wist hij op bliksemsnelle wijze de natuurlijke reacties onmiddellijk vast te leggen, iets dat hem bij langer werken tot amechtigheid dreef. Het is inmiddels gebleken dat Jack Godderis de twee facetten van zijn kunst op een gelijke hoogte heeft weten te brengen, in zijn schetsen die briljante spontaneïteit nog demonstrerend, in zijn schilderijen deze impulsieve drang indijkend in een krachtige constructie en een evenwichtiger coloriet - dit laatste in de betekenis van zijn persoonlijkheid dan.

Bij de schilderkunst van Jack Godderis is men afwisselend geneigd te denken aan analogische karakteristieken met Vincent Van Gogh, een Constant Permeke of ook wel een Maurice De Vlaminck. Stellig zijn het geen stijlovereenkomsten die deze namen naar voor brengen, meer is het de essentiële diepte van deze toch afgescheiden persoonlijkheden, terwijl Godderis slechts een andere wezenheid openbaart.

In zijn productie behoudt het natuurlijke gevoel voor het object een zeer ruime betekenis, omdat deze schilder nergens naar een synthese buiten de echte schilderkunst gaat zoeken. Er is in dit werk bijzonder ‘la joie de peindre’ aan te voelen, een temperament dat elk experiment buiten de eigen geaardheid schuwt. Wat eertijds als concrete rusteloosheid viel aan te stippen, bezit nu karakteristieken die de substantie van het nerveuse behouden hebben doch waarin de beheersing logische waarden heeft ontdekt.

Deze schilder leeft zich uit in diverse onderwerpen zoals het landschap, de figuur, het portret, het stilleven en het interieur. Hij weet het specifieke wezen van elk object in zijn eigen wereld binnen te leiden zonder destructie en het wordt door zijn visie overgeheveld naar het eigen van zijn talent.

Waar Godderis een stadsbeeld onder het grauwe licht observeert, of landschappen bv. uit Spanje waarin hij de kleuren tot een hoger tempo kan opvoeren, steeds zal het doek of de schets in de factuur zelf het signatuur van de schilder aangeven. Het procédé is vervallen door de volledigheid van iets persoonlijks.

Zo is de kunst van Jack Godderis door talent en volhardend zuiveren tot een oprechte betekenis gegroeid. Een betekenis die met de jaren vooral sterk en alomvattend zal worden, tenminste zo heeft het verleden van de schilder bewezen, zo staat het klaar afgetekend voor de toekomst.

Remi De Cnodder