Band. Jaargang 13

Broeder Marcolinus
Dorpje

[p. 71]

In memoriam Broeder Marcolinus Meylemans

OP 15 November overleed te Leuven Broeder Marcolinus Meylemans van de Orde van de Dominikanen.

Deze zachtzinnige man had een ruime plaats veroverd in het hart van al de kunstminnende mensen, die verblijven in de Kolonie. Sinds 1930 was hij werkzaam op de zeer gekende Missie van Rungu midden in het land der Mangbetu. Op deze begenadigde plaats, op zichzelf reeds een aantrekkingspunt voor de blanken, had Broeder Marcolinus de gelegenheid zijn talent te ontplooien in dienst van zijn schoonheidsidealen.

In al wat men tegenwoordig aan gebeeldhouwde figuurtjes nog kan vinden in de Uele, zowel in ivoor als in ebbenhout, herkent men het prototype van Mangbetukop, gelijk deze raskunstenaar hem zo knap gebeiteld had tijdens zijn eerste jaren verblijf te Rungu. Niet alleen als beeldhouwer, maar ook als schilder zou hij zich een goede naam vestigen. Bij nagenoeg al de blanken in de Uele vindt men schilderijen van zijn hand en bij zijn dood stonden er nog tientallen onafgewerkt op zijn atelier.

Zijn opleiding had hem in staat gesteld als vakman en kunstenaar vroeg of laat een bijzondere rol te spelen. Want die twee kwaliteiten traden op de voorgrond in al het werk dat van zijn hand kwam: grondige vakkennis en fijn-gekultiveerde smaak. Meestal missen wij beide in de hedendaagse kunstenaars en vooral het gebrek aan het eerste is meestal een onoverkomelijk beletsel om door te dringen in de droom van de kunstenaar, als men misleid wordt door zijn onhandigheid en gemis aan vaardigheid, vooraleer men een indruk van schoonheid ontvangt.

Broeder Marcolinus volgde de stedelijke akademie te Leuven en liep er al de klassen van tekenen, schilderen en beeldhouwen uit. Alsof dit nog niet volstond voor zijn kunstvorming, volgde hij ook lessen aan de stedelijke muziekschool. Naderhand trad hij als lekebroeder in het klooster en onderging zijn rijk talent nog de wijding en verdieping van een kloostervorming.

Zijn roeping lag echter in de kolonie en in 1930 zeilde hij naar Kongo. Hij belandde te Rungu, in het land der Mangbetu, waar hij steeds gebleven is. Zijn vakkennis als beeldhouwer en meubelmaker waren daar van meer onmiddellijk belang dan zijn kunstdromen en dit gedurende vele jaren. Zijn meesterlijke hand drukte echter steeds een zegel van smaak op

[p. 72]

alles wat zijn schrijnwerkerij verliet. Toen echter de kerk gebouwd werd te Rungu, kreeg Broeder Marcolinus zijn eerste kans om een stoute droom uit te werken. In dit eerder kleine kerkje met zijn fijne zoldering bracht hij een hele reeks grimmige Mangbetukoppen aan (zie afbeeldingen), die op meesterlijke wijze de plaats der grijnzende saters innemen, zoals wij die kunnen zien op de beëindiging van balken in sommige gothische kerken. Hij had meteen zijn naam als beeldhouwer gevestigd en kreeg opdracht een opleidingsschool te besturen van inlandse beeldhouwers. De beste uit vele gewesten werden hem toevertrouwd en indien we hier en daar nog een betrekkelijk goed beeldhouwer ontmoeten onder de inlanders, dan is hij zonder twijfel opgeleid geweest door Broeder Marcolinus.

In diezelfde jaren werd hem opdracht gegeven een kerstkribbe te ontwerpen, uit inlands materiaal samengesteld, en waarvan de figuren uitsluitend Mangbetutypen moesten zijn. Dit prachtstuk werd in 1940 aangeboden aan Prins Boudewijn vanwege de Goeverneur Generaal en sindsdien maakt het deel uit van een verzameling op het koninklijk paleis te Laken. Een tweede editie van deze kerstkribbe, nog grootser opgevat, werd door hem uitgevoerd in 1950 voor de internationale expositie van inlandse kunst gehouden op het Vatikaan.

Ondertussen, en in de mate dat zijn dagelijks werk het hem toeliet schilderde hij onafgebroken landschappen en Mangbetukoppen. Zijn eerste periode was weinig persoonlijk en braaf-akademisch, hoewel er reeds persoonlijk accenten te bespeuren waren. Met de jaren echter ontwikkelde zijn talent en werd hij een begaafd landschapschilder met een rijk palet en een stijl van zuivere faktuur. Maar zoals met elke koloniale kunst, op tropische bodem ontstaan en uit tropische kleuren en tonen geboren, valt zijn kunst buiten alle gekende scholen. Alleen reeds de materiële afzondering en het gemis aan zelfkritiek maakt van de koloniale kunstenaar iets apart. Wij weten echter wel dat alle kunstenaars, zó schilders als beeldhouwers, nooit nalieten bij een doortocht van de Uele even te Rungu te verpozen. Telkens ontstond daar dan een innige kommunie van kunstenaars en uit dit kontakt, hoe vluchtig ook, ontstond er steeds een verfijning en verdieping van smaak en een uitzuivering van de stijl.

En tot slot van deze bijdrage mag er gewezen worden op de ontvankelijke edele natuur van Broeder Marcolinus, die naar buiten straalde in frisse aantrekkelijkheid. Hoe dikwijls zagen we niet dat kinderen, zo zwarte als blanke, instinctmatig naar hem toeliepen en hem gezelschap hielden. Lag daar misschien het geheim van zijn fris-edele smaak en van het sublieme woord dat hij nog sprak in het aangezicht van de dood: ‘Ik bedank God omdat Hij mij zo diep zijn schoonheid heeft laten aanvoelen’?

Pater K.B. Nys, O.P.

Dungu

[p. *5]

Broeder Marcolinus Hut

[p. *6]

Kerk te Rungu. Broeder Marcolinus

[p. *7]

Versieringen Kerk te Rungu. (détail) Broeder Marcolinus

[p. *8]

Dorpjes in Uele. Broeder Marcolinus