Band. Jaargang 12

[p. 354]

De Schrijfwijze der Geografische Namen in Kongo

TOTNOGTOE spelde en schreef iedereen zo wat naar eigen goeddunken de geografische Kongolese namen.

Nu de Commissie voor Afrikaanse Taalkunde de regelen vastgesteld heeft betreffende de schrijfwijze van deze namen, dient ieder van ons er voor te zorgen deze te kennen en toe te passen.

We hebben het dan ook nuttig geacht ten behoeve van onze lezers de tekst over te drukken van de omzendbrief van de Gouverneur Generaal n^r 21/30 van 12 Augustus 1953 tot vaststelling van de regelen te volgen voor de schrijfwijze der geografische namen in Kongo.

In feite hebben we in dit tijdschrift steeds deze regelen aanbevolen en toegepast.

BAND

De Commissie voor Afrikaanse Taalkunde, door het Departement gelast de regelen vast te stellen betreffende de schrijfwijze van de geografische Kongolese namen, heeft volgende bepalingen uitgevaardigd die voortaan, met uitsluiting van alle andere, moeten worden toegepast.

Als grondslag van de spelling van de plaatsnamen dient de uitspraak door de inlanders.

Een volledige phonetische weergave van elke klank door de gewone lettertekens van het Latijnse alfabet is niet mogelijk; daarom zal de plaatselijke uitspraak zo nauwkeurig mogelijk weergegeven worden volgens het hiernavolgende systeem van vereenvoudigingen:

1.	- De klinkens a, e, i, o, en de medeklinkers b, d, f, h, k, l, m, n, p, r, s, t, v, z, worden uitgesproken zoals in het Nederlands;
2.	- Het verschil tussen korte en lange klinker wordt niet aangeduid;
3.	- De tekens c en q worden niet gebruikt voor de klank k;
4.	- Het verschil tussen gesloten e (bek) en open e (meer, eer, veel) wordt niet aangeduid;
5.	- Het teken g staat voor de harde klank van g in het Frans: gare, gué, in het Engels: give. Ook voor de klinkers e en i;
6.	- Het teken h wordt gebruikt in namen als Yahuma, Kalehe, Kahemba, en in het dubbelteken sh;

[p. 355]

7.	- De halfklinker van i, Nederlands j, wordt y geschreven als in yacht, yard, York. De klankgroepen gelijk ya, ye, enz., mogen niet door ja, je weergegeven worden: Bayaya, Bayeye, Bapeye. Op het einde van een woord wordt nooit y geschreven om de klinker i weer te geven; voorbeelden: Noki, Dri (en niet: Noky, Dry);
8.	- Het teken j wordt uitsluitend gebruikt met de klankwaarde die het Franse woord jour heeft, bvb. Bunji Djabir;
9.	- Het verschil tussen gesloten o (bvb. oven, koor) en open o (bvb. pot) wordt niet aangeduid;
10.	- Het teken s wordt nooit als z uitgesproken. De namen Isangi, Kasongo, Yakusu worden uitgesproken alsof er Issangi, Kassongo, Yakoessoe stond;
11.	- Het teken u heeft altijd de klankwaarde van Nederlands oe, bvb. Rubi, Ubangi, Uele;
12.	- De halfklinker w wordt uitgesproken zoals in het Engelse woord William; wa, we, wi, enz., mogen niet verward worden met ua, ue, ui, bvb. Kalungwa, Nyangwe, Kwilu, Muala, Duela, Duizi;
13.	- Het teken x wordt niet gebruikt;
14.	- De klank die in het Nederlands door sj (in het Frans door ch) aangegeven wordt, wordt sh geschreven, bvb. Shonzo, Tshuapa;
15.	- Medeklinkergroepen worden weergegeven door de tekens die elk van hun bestanddelen aanduiden, bvb. Tshubiri, Budji;
16.	- Twee klinkers na elkaar worden elk afzonderlijk uitgesproken: ai, is als a-i uit te spreken, gelijk in maïs; ao als a-o, in baobab; au als a-oe in Naoem, ei als e-i in caféïne;
17.	- De tekens ph worden nooit gebruikt om de klank f weer te geven;
18.	- Alle lettertekens worden uitgesproken;
19.	- De klinkers worden alleen dan verdubbeld als er twee onderscheiden klanken zijn, bvb. Zuulu, als Zoe-oe-loe, Oosima als O-o-si-ma;
20.	- Medeklinkers worden niet verdubbeld; tt, ss, bb, worden dus niet gebruikt in namen als Mangbetu, Bangaso, Kobo;
21.	- Vele inlandse woorden beginnen met klankgroepen als mb, mp, nd, nt, nz, ns, nj, ng, nk, enz.; in deze woorden maakt de nasaal, m of n, integrerend deel uit van het woord zelf. Die nasaal moet dus ook in plaatsnamen geschreven worden. Voorbeelden: Mbao, Mpozo, Ndekesha, Ngozi, Nko, Nsontin (Nyanza, Mwenga). Geen afkappingsteken is daarbij te gegebruiken;
22.	- Accenten en deelteken worden niet gebruikt;
23.	- Ook de naam Kongo wordt volgens deze regel gespeld; voor het Frans wordt hier bij uitzondering de door lang gebruik gevestigde spelling ‘Congo’ bewaard;

[p. 356]

24.	- De namen van stammen krijgen geen uitgang s of 's of -en bvb. de Mombutu, de Bangala, de Ngombe.

Ten einde bovendien het bezwaar te vermijden van plaatsnamen die in de twee landstalen kunnen vertaald worden en met het doel het cultureel patrimonium van de autochtone bevolking waartoe de geografische namen behoren, ongeschonden te bewaren, moet men er zich voortaan van onthouden Europese namen in de Kongolese toponymie binnen te brengen.

De plaatsnamen (bv. Leopoldstad, Elisabethstad...), bestaande uit een vertaalbaar gedeelte, moeten vertaald worden in de landstaal van het document waarin zij worden gebruikt, zoals dit thans reeds algemeen in al de tweetalige officiële stukken wordt toegepast.

Ik herinner er tenslotte aan dat voor de Nederlandse benaming van de Kolonie alleen de schrijfwijze ‘Belgisch-Kongo’ moet gebruikt worden, de enige die met de spelling van de Nederlandse taal overeenstemt.