Band. Jaargang 12

[p. 296]

Een verrassend koloniaal Schilder:
Mevrouw S. Burniaux-Neouze

IEDEREEN weet dat Kongo geen gebrek lijdt aan kunstschilders, maar iedereen weet ook dat de kwaliteit hier vaak geen gelijke tred houdt met de kwantiteit. En toch zijn er in Kongo schilders die elk land eer zouden aandoen, schilders over wie men echter doorgaans minder praat en schrijft dan over de anderen. Tot deze kleine schare behoort mijns insziens Mevrouw S. Burniaux-Neouze, echtgenote van een koloniaal magistraat die van 13 tot 17 Mei jl. te Elisabethstad een reeks doeken heeft tentoongesteld.

Vroeger heb ik gedacht dat om de een of de andere onbegrijpelijke reden de vrouwen ongeschikt waren voor het schildersvak. In Afrika ben ik evenwel dienaangaande tot betere inzichten gekomen. Irma Stern en Maggie Laubser behoren tot de belangrijkste schilders van Zuid-Afrika en C. Burniaux-Neouze is ongetwijfeld een onzer beste koloniale kunstenaars.

Een onverwachte verschijning, rijk aan verrassingen, deze kunstenaars!

Haar werken hebben niets vrouwelijks om het lijf, zij zijn uitingen van een mannelijke om niet te zeggen manhaftige vormingswil. De zin voor het constructieve is bij deze vrouw feller ontwikkeld dan de taal der kleuren. Bij de meeste vrouwelijke schilders is het andersom. Haar minst geslaagde doeken zijn dan ook vermoedelijk haar bloemstukken en sommige ‘natuurgetrouwe’ landschappen. Voor haar ‘Protea's’ maak ik evenwel een uitzondering: het geldt hier geen bloemstukken in de eigenlijke zin des woords, maar een grillig geheel van lijnen en vormen dat vrij abstract aandoet, al blijft het dan ook figuratief. Men besluite hieruit niet dat ik een voorkeur zou hebben voor abstracte kunst, maar alleen dat Mevrouw Burniaux-Neouze zin heeft voor zuivere plastische waarden en weinig of geen zin voor het z.g. schilderachtige en sentimentele.

Een tweede verrassend aspect van de kunst van Mevrouw Burniaux-Neouze is wat ik het Vlaamse karakter harer scheppingen zou willen noemen. Dit is verrassend omdat deze kunstenares uit Frankrijk stamt, aldaar haar artistieke opleiding genoot, en voor zover ik meen te weten geen rechtstreeks contact gehad heeft met Vlaanderen buiten de allerjongste tijd toen ze Floris Jesjers ontmoette voor wie zij een diepe bewondering aan de dag legt.

[p. t.o. 296]

Mevrouw S. Burniaux-Neouze - ‘Na de markt’.

[p. t.o. 297]

Mevrouw S. Burniaux-Neouze - ‘Inlandse vrouw’.

[p. 297]

Nu weet ik wel dat de kunst der 20ste eeuw meer de stempel draagt van gedachtenstromingen die internationaal zijn, dan van volkse eigendommelijkheden, maar toch kan ook in de moderne kunst het nationale element niet gelochend worden. Noem mij bvb. een echt Frans expressionnist en geef mij een aanvaardbare interpretatie van Picasso's werk waarin geen rekening zou worden gehouden met zijn Spaanse afstamming! Het Vlaamse expressionnisme is anders dan het Duitse, en in dat verschil gaat het nationale element schuil dat doorgaans gemakkelijker aan te voelen dan te bepalen is. Het is meestal een kwestie van temperament en atmosfeer. Nu zou ik, van het werk van Mevrouw Burnioux-Neouze best kunnen aannemen dat het uit een Vlaams midden stamt. Het heeft spijts een zekere elegantie iets stoers, vaak iets schrijnends dat wijst op een diep-wortelend streven dat geen rust vinden kan. De vorm-wereld die hieraan ontspringt is alles behalve Latijns. Indien het waar is dat de Gothische geest de vormen schept van onrust en leed, en de Griekse geest de vormen van rust en geluk (Karl Scheffler), dan kan men op het werk van Mevrouw S. Burniaux-Neouze wel het epitheton ‘Gotisch’ maar in geen geval het epitheton ‘Grieks’ toepassen.

Zij zoekt voortdurend, zij is een eeuwig-ontevredene; dit verklaart ook het enigzins heterocliete karakter van haar werk, maar daarover hoeft de kunstenares zich, mijns inziens, noch zorgen noch illusies te maken: het gevoel nu eindelijk gevonden te hebben wat ze jarenlang gezocht heeft, zal ze nooit kennen. Voor de mens is dat hard, voor de kunstenaar is het goed.

E. Roos