Band. Jaargang 12

[p. 186]

Oponthoud te Tripoli
(Slot)

VI.

IN de kleine cockpit is niet zo veel plaatsruimte. De zeskoppige bemanning heeft het er niet breed. Maar nu de helft - de airhostess, de steward en de tweede pilot - slaapt in de nauwe couchettes links en rechts van de ingang kan men er gerust een kijkje gaan nemen. Doch daar denken de passagiers niet aan; die slapen. Trouwens het is volgens de reglementen formeel verboden opvarenden in de stuurcabine toe te laten.

De eerste piloot kijkt de donkere evenaarsnacht in. Daarnet zijn ze de onzichtbare ‘linie’ overgevlogen die de wereldbol in twee gelijke helften verdeelt. Hij voelt zich slaperig en moe. Te Tripoli is hij niet naar bed geweest. Samen met de Sabena-vertegenwoordiger en de steward is hij heel de nacht uit geweest in gezelschap van twee Britse marine-officieren wier schip reeds een week voor anker lag en die al aardig wegwijs bleken in het typische havenstadje. Hij moet echter wakker blijven want hij houdt het leven van bemanning en passagiers en de eer der compagnie in zijn handen, die rustig op het gehalveerde stuurrad liggen. Eigenlijk is dit overbodig vermits ze ‘blind’ vliegen. Hij heeft de koers van het vliegtuig geregeld - hij is de route na enkele jaren van buiten aan 't kennen - en ze naderen Djambala. Dan komt nog Mayama, Brazzaville, de hoofdstad van Frans Equatoriaal Afrika, en binnen een half uur ligt Ndolo, de luchthaven van Leopoldstad in het zicht. Tegen die tijd begint het klaar te worden. Hij rekent vlug uit dat ze rond halfzes zullen landen, d.w.z. met bijna een dag vertraging. Hij ziet even over de schouder om naar de marconist die met de koptelefoon op het hoofd naar nachtelijke oproepen luistert. Af en toe seint hij een korte mededeling om de stand van het vliegtuig over te geven aan vliegtuigen die eventueel hun reisweg zouden kruisen. Zo wordt alle gevaar voor botsing in de lucht vermeden en vliegen ze doelbewust door de duisternis...

Commandant Verbruggen zit met het hoofd in de handen aan het tafeltje achter de marconist. Hij dubt over het verslag dat hij moet indienen om het oponthoud in Tripoli te verantwoorden. Voor hem liggen de ‘arrival-cards’ die hij de avond te voren reeds door de passagiers liet invullen: 37 levens die hem toevertrouwd zijn. Hij kijkt ze een voor een door; het interesseert hem altijd te weten wat voor beroep de opvarenden uitoefenen. Dan begint hij aan zijn werk: hij moet de Evenaarsdiploma's nog invullen.

Hij vindt het een vervelend werkje omdat het zoveel aandacht vraagt

[p. 187]

bij het neerschrijven van de vaak moeilijke namen van mensen die hij daarenboven niet kent. Hij loost een diepe zucht wanneer hij klaarkomt en schuift de doop-certificaten opzij. Binnen een uur zal hij die eigenhandig aan de passagiers uitdelen. Ze zijn daar op gesteld, vooral degenen die slechts voor korte tijd naar de kolonie komen; ze hangen het diploma netjes ingelijst thuis in de huiskamer, dan kan iedereen zien dat ze reeds een verre luchtreis gemaakt hebben.

Voor hem is er geen aardigheid meer aan. Tot voor twee jaar vloog hij op New-York en tijdens de oorlog zat hij met de R.A.F. in het Verre Oosten. Niet zonder enig heimwee denkt hij daaraan terug. De trip Brussel-Leopoldstad is hem zo alledaags geworden dat het voor hem niet meer betekent dan voor een wattman die zijn tram van het ene uiteinde der stad naar het andere voert.

Hij staat op en opent de deur die de cabine van het overige deel van het vliegtuig afsluit.

Alle lichten zijn gedoofd behalve een achteraan, dus is er iemand die ofwel niet slaapt ofwel niet zonder licht kan slapen. Sommige mensen hebben zo'n gekke gewoonten.

Het licht dat in flauwe strepen uit de cockpit valt legt een matte schijn op de aangezichten der passagiers die op de eerste rijen zitten.

Er trekt een vage glimlach over zijn gelaat als hij zijn blik laat rusten op een passagier die met open mond te slapen ligt. Is dat niet die oudkoloniaal die almaardoor moet sputteren?

Op de tweede rij merkt hij Nelly en Steven. Mooi meisje, monstert hij. Zou dat haar echtgenoot zijn die zo vast haar hand omsloten houdt? Hun gezichten zien er vermoeid uit.

Men zegt wel eens dat de ware natuur van de mens bovenkomt wanneer hij dronken is. Zou men ook niet kunnen zeggen dat de mens in zijn slaap het comediantenmasker aflegt en zijn ware gelaat vertoont? De sputterende koloniaal, die nu zo vredig aan 't soezen is, zou het eigenlijk geen beste huisvader zijn? En wat die twee betreft... dan vermant hij zich, trekt de deur achter zich toe en loopt behoedzaam naar de staart toe.

Hij weet dat de passagiers niet graag hebben dat men hen in hun slaap observeert en er mocht wel eens eentje wakker worden!

Een is er die waakt. Zuster Amata zit in de laatste zetel, vlak bij de deur. Door de spleet van haar ogen ziet ze de officier naderen. Een ogenblik kruisen hun blikken elkaar en beiden knikken bijna onmerkbaar.

De commandant heeft zich omgedraaid en staat met de rug tegen de boordkeuken geleund voor zich uit te staren.

Hij moet denken aan het dormitorium uit zijn collegetijd. Zo stond de surveillant er in de vroege morgenuren ook bij. Een menselijk brein is toch een wonderlijk iets dat het zo bijna zonder enig verband oude herinneringen oproept op de meest onverwachte ogenblikken. Het college op zijn beurt doet weer andere bekende gezichten uit het verleden opduiken. Gek is dit alles. Wanneer heeft hij er eigenlijk voor het eerst aan gedacht vliegenier te worden? Zie, dat is nu weer iets dat hem niet meer kan te binnen schieten! Onlangs heeft men er hem nog naar gevraagd...

[p. 188]

De zendelinge heeft zware, bleke handen die ze rond haar gebedenboek geklemd houdt met haar wijsvinger tussen de bladzijden waar ze daarnet opgehouden heeft met bidden. Het is een beduimeld boek met een zwartlinnen omslag rond. Zou ze wellicht verplicht zijn 's nachts zekere gebeden op te zeggen? Hij denkt aan die kloosters waar de monniken of de monialen te middernacht naar de kapel trekken om de getijden te zingen. Zouden die ook, zoals hij, last hebben om wakker te blijven? Wat een gedachtensprong maakt hij nu weer.

Hij wandelt opnieuw naar voren. Als hij zijn hand op de rugleuning achter de zuster legt komen ze eensklaps in een luchtzak zodat ze wel een meter dalen. Hij houdt zich vast. De zuster kijkt op en ze glimlachen beiden.

- Wanneer zijn we te Leopoldstad, fluistert ze.

- Vast vóór zes uur!

- Hoe laat is het nu?

- Even over vijf.

In de stuurcabine gekomen buigt commandant Verbruggen zich over de marconist, tikt op zijn schouder en vraagt:

- Hoever staan we, oude jongen?

- We vliegen boven Djambala.

- Mooi zo!

Hij wringt zich naast de piloot in de lege stuurzetel en kijkt de grauwe ochtendschemering in.

Ze zitten boven de wolken en aan het oosten komt er reeds, voorbode van een snelrijzende zon, een rossige weerschijn op de horizon.

Dit ontwaken van de wereld is hem steeds een nieuwe vreugde en hoe weinig mensen hebben dit eigenlijk reeds meegemaakt? De zonsopgang boven de wolken is een heerlijk, steeds nieuw schouwspel. Hij kan zich niet herinneren hiervan ooit iets in een gedicht gelezen te hebben. Vliegen de dichters dan nooit? Dichters zijn arm en kunnen geen luchtreis betalen. Zal hij eens voorstelen een vliegtuig vol met dichters mee te nemen? Gekkenpraat! Stel u voor wat een gezicht de directeur bij zo'n verzoek zou opzetten!

Djambala, Mayama, al die namen hebben zo'n vertrouwde klank, al heeft hij die plaatsen nooit dan van uit de lucht gezien. En dan nog vrij zelden, want meestal hangen ze hoog boven het wolkendek - als het dan al geen nachtvlucht is zoals nu. Hij zou al die plaatsen wel eens per auto willen bezoeken. Hij lacht inwendig als hij aan zijn vrouw denkt; die zal wel bedanken voor een autoritje dwars door Centraal-Afrika!

Kijk, de rossige streep aan de einder wordt breder...

En dan almeteens...

Er is een korte ontploffing in de eerste motor van rechts, die het vliegtuig licht doet schudden. In haar slaap heeft de air-hostess iets geroepen. De piloot heeft zich een ogenblik met verschrikt gezicht terzij gewend. Beiden denken ze hetzelfde: dit is de motor die te Tripoli defect was. Een ogenblik is het of niemand een beslissing kan nemen. De hoogtemeter wijst zestienhonderd meter aan.

Dan volgt een tweede ontploffing, zo geweldig ditmaal dat Verbruggen haast uit zijn zetel wordt getild en dat de steward uit zijn bed op de grond

[p. 189]

terecht komt. Het vliegtuig heeft zijn horizontale stand verloren en gaat schuinweg naar beneden. De piloot haalt de stuurknuppel over en weet het vliegtuig eventjes weer in normale stand te brengen. Door de deur die opengevlogen is weerklinken de kreten der door schrik bevangen passagiers, die door het raam de brandende vleugel zien, die eensklaps krakend afbreekt.

Dan gaat alles bliksemsnel.

In spiraalvlucht scheren ze naar beneden. Als een blad dat in de herfst van de boom wegdwarrelt, maar dan ijselijk snel. Verbruggen heeft zelf de tweede stuurknuppel ter hand genomen, maar wat vermag hij nog te doen! De hoogtemeter wijst nog maar driehonderd meter. Valschermen zijn er niet voorhanden voor alle passagiers en waren er toch voldoende, het zou reeds te laat zijn. Van op deze hoogte kan men zonder gevaar niet meer springen. Er blijft nog een kans over, nl. dat het vliegtuig ergens in de bomen terechtkomt:

- De blusapparaten, roept hij de eerste piloot toe.

De marconist seint onophoudend het bekende noodsignaal. Doch er komt geen antwoord. Ergens ver weg geeft een ander vliegtuig zijn ligging op. Trouwens wat kan het helpen? Maar hij moet de reddingsploegen verwittigen! Dan komt er een antwoord:

- Hier...

Doch de rest gaat verloren in het donderend lawaai waarmee het vliegtuig een stond later te pletter vliegt...

VII.

De secretaris van de bisschop werkt aan zijn rapport. Het is geen gemakkelijk werkje uit al de documenten de cijfers en statistieken op te zoeken, die door Monseigneur zullen voorgedragen worden op de aanstaande vergadering der apostolische vicarissen en prefecten, die door de pauselijke delegaat voor volgende maand op de delegatie te Leopoldstad is bijeengeroepen. Pater Verhagen is sedert jaren secretaris van de vicaris en hij maakt er een erepunt van dat het verslag van het oudste vicariaat - reeds opgericht in 1888 - uitschittert door degelijkheid en nauwkeurigheid. De secretaris is zeer gevoelig voor lofbetuigingen, vooral wanneer die komen van Monseigneur de pauselijke vertegenwoordiger. En daar komt nog bij dat dergelijke vergaderingen der bisschoppen en prefecten eerder zelden gehouden worden, waardoor ze een uitzonderlijk belang krijgen. Op deze bijeenkomsten worden de resultaten en methodes der missionering besproken en uiteindelijk komt het algemeen rapport op het Vaticaan toe waar het aan de heilige congregatie ‘de propaganda fide’ wordt voorgelegd. Misschien heeft de kardinaal-staatssecretaris wel een goedkeurend knikje voor hem wanneer hij de door zijn reeds licht bevende maar toch nog vaste hand gesigneerde bladzijden doorkijkt. Niet dat de secretaris op een monseigneurstitel of een bisschopsstaf uit is; neen, daar neemt men doorgaans jongere krachten voor...

Toch schiet het werk niet op. De gedachten van de oude Scheutistenzendeling zijn elders. Ze vertoeven nog bij het vliegtuigongeluk dat zich eergistermorgen niet ver van Brazzaville voordeed en waarover in de stad nog druk gesproken wordt.

[p. 190]

De ‘Courrier d'Afrique’ van Zaterdagmorgen brengt nog een hoop bijzonderheden. De commandant, enige overlevende der bemanning, is gisteravond overleden aan de brandwonden waarmee zijn lichaam overdekt was. Men zegt dat hij krankzinnig geworden was en aldoor maar raasde over een autotocht doorheen de brousse. Hij is in vreselijke pijnen gestorven, weet de krant te melden.

Zo is het aantal overlevenden tot zes teruggebracht. Vijf er van liggen in het ziekenhuis, slechts één passagier is er heelhuids afgekomen: een kanunnikes van Sint Augustinus, de eerwaarde zuster Amata van het hospitaal der zwarten te Leopoldstad-Oost.

De eerwaarde zuster is als bij mirakel gered, leest hij in het dagblad. Na de tussenlanding te Kano in Brits Nigeria had ze haar zitplaats vooraan in het vliegtuig verlaten om in een vrij gebleven zetel achteraan bij de uitgang te gaan zitten. Dit werd haar geluk. De zuster verklaarde dat ze van plaats verwisselde om haar medereizigers niet te storen, daar ze van zins was nog een weinig te lezen, waartoe ze het kleine nachtlichtje wilde laten branden. Toen het toestel te pletter sloeg tegen de berghelling werd ze door de opengeslagen deur in een boom geslingerd, waarbij ze evenwel geen letsel opliep. De zuster snelde terug naar het vliegtuig dat middendoor gebroken was en vrij spoedig in lichte laaie stond en wist nog hulp te bieden aan een tiental pasagiers, waarvan er evenwel vier ter plaatse overleden, één kort nadien en de drie anderen bij het overbrengen naar de post van Djambala. Daarop volgen een overvloed van lovende bewoordingen voor de moedige en onbaatzuchtige zuster die reeds de persoonlijke gelukwensen van hun exellenties de gouverneur-generaal, de gouverneur en de apostolische vicaris mocht in ontvangst nemen. Daaronder volgt de zwarte lijst. Zijn vinger loopt over de kolom en houdt stil bij de meisjesnaam, die hij reeds van buiten kent.

Gistervoormiddag zou hij in de naburige Sint-Annakathedraal het huwelijk van dit meisje ingezegend hebben:

- Jean-Pierre Latteur, neemt ge Cornelia van Riet tot wettige echtgenote?

- Cornelia van Riet, neemt ge Jean-Pierre Latteur tot uw wettige echtgenoot?

Als pastoor der kathedrale kerk had hij reeds zoveel huwelijken mogen inzegenen dat hij de vragen uit het hoofd kende. Hoe dikwijls had hij zijn ‘stola’ reeds niet gebonden rond die handen en de ringen gezegend. Het werd een formaliteit waarvan de diepe zin je op het eind ontging, maar de toespraken welke hij bij deze gelegenheden hield vonden steeds veel gehoor, al zocht hij niet naar berekende effecten die tenslotte tot banaliteit leidden en poogde hij slechts de diepe zin van het sacrament te belichten.

Het ‘leitmotiv’ in al zijn aanspraken was het onverbreekbare. Zoals God in het oude testament tot Melchisedech zegde: ‘Gij zijt priester in eeuwigheid’ zo spreekt hij nu tot u: Gij zijt man en vrouw voor de eeuwigheid en niets of niemand kan dit verbond verbreken. Of hij citeerde Paulus: Gij zult twee zijn in één vlees, ‘duo in carne una’.

[p. 191]

En het was of zijn aanspraken mettertijd meer gloed en kracht kregen naarmate hij vaststelde hoe weinig er van deze gezinnen naderhand terechtkwam. Is het gemis aan voorbereiding? Gemis aan overeenstemming tussen beide karakters? Gebrek aan levensmoed? Na jaren piekeren is hij nog steeds tot geen besluit kunnen komen.

Toen hij onlangs op het punt stond de rituele vraag tot een jong paar te richten voelde hij een neiging opkomen om de plechtigheid enkele ogenblikken te onderbreken - hij wilde hen vragen of ze wel goed wisten waartoe ze gekomen waren. Doch de argeloosheid van de bruid en het open gelaat van de bruidegom overrompelden hem en in zijn preek handelde hij over de moed die er nodig is om een christelijk gezin te stichten. Na de kerkdienst had hij lange tijd met het hoofd in de handen in het gestoelte zitten mediteren Is het met het huwelijk niet net zoals met de zondaar die in de biechtstoel beterschap belooft en waarvan men toch weet dat hij vroeg of laat met dezelfde zonden terugkeert, vroeg hij zich af. Als het inzicht maar eerlijk en goed is. Valt de rechtvaardige niet zevenmaal per dag? Er blijft voor al dit getob maar één uitweg, Gods barmhartigheid, zijn medelijden met de menselijke zwakheid. Hij schenkt ons gaven en talenten die we naar best vermogen moeten aanwenden tot eer van Zijn Naam.

Die laatste gedachte komt terug wanneer hij aan Jean-Pierre terugdenkt die vanmorgen opnieuw vertrokken is naar Elisabethstad. Het vertwijfelde en ontgoochelde gezicht van de jonge man staat hem nog levendig voor de geest. Geen enkel woord van troost vond ingang tot zijn verbitterd gemoed. Hij maakt zich zorgen over deze eenzame en in zichzelf gekeerde knaap aan wie het leven tot nogtoe weinig geboden heeft. Heeft Jean zo weinig talenten ontvangen? De priester maakt zich geen illusies over hem. Heeft hij destijds niet, toen de jongen nog in deze stad woonde, allerlei weinig lovende en evenmin bemoedigende berichten over hem gehoord?

Donderdag - dat is amper twee dagen geleden - had Jean-Pierre hier voor hem gezeten in hetzelfde kantoor. Het was niet meer dezelfde jongen geweest als degene die hij enkele maanden tevoren te Leo had gekend. Doch het was ook niet meer diezelfde kerel die hem de vooravond onverschilligweg was komen verwittigen van zijn aankomst en die op onbeleefde toon had gezegd dat de huwelijksplechtigheid in de kathedraal maar niet te lang moest duren met die vervelende warmte.

Lijkbleek van kleur was hij binnengevallen even voor de middag. De ogen stonden wild in zijn verwrongen gezicht. Het duurde een tijd eer hij met zijn verhaal van wal stak en ondertussen had de priester zich beangst afgevraagd wat er wel kon gebeurd zijn. Het bericht van Nelly's dood had hem zo aangegrepen dat hij de eerste ogenblikken geen enkel passend woord vond. Hij hoorde zijn eigen stem als luisterde hij naar een vreemde speaker in de radio. De troostwoorden klonken banaal en in plaats van toenadering te scheppen hadden ze hem verder en verder van de jongen weggebracht. Het leek hem toe of hij met een onbekende bij een toevallige korte ontmoeting over een verre lang geleden ramp sprak, waarbij iemand omgekomen was die hen beiden volkomen vreemd was.

[p. 192]

Hij had Nelly nooit gezien; was het daarom dat hij er niet in lukte de jongen naar het hart te spreken? Hij had het ten slotte opgegeven en een poos was het heel stil gebleven tussen hen beiden. Door het open venster waren onwezenlijke geluiden uit de stad komen overwaaien.

Dan was Jean-Pierre plots vanzelf los gekomen. Hij had hem verteld over zijn eenzaamheid en zijn ellende en over alles wat hem sinds zijn aankomst in de tropen overgekomen was. Het was een lang onsamenhangend verhaal zonder logische gedachtengang en met onverwachte terugsprongen in het verleden zodat het moeilijk om volgen was. Soms had hij de indruk dat Jean niet verder durfde. Zijn stem weifelde af en toe en er kwamen merkbare aarzelingen. Hij stotterde en moest vaak lang naar woorden zoeken. Geen enkele maal had de priester het hoofd opgeheven. Hij vreesde de jongen af te schrikken door hem in het gelaat te kijken.

Het was een treurig verhaal van veel menselijke zwakheid en zelfs in zijn priesteroren klonk het hard en weinig verheffend.

Een poos was de gedachte bij hem opgekomen de jongen naar de bidstoel in de hoek van de kamer te leiden. Op de stoel ligt de purperen stola die de katholieke priesters zich over de schouders hangen wanneer zij het biechtsacrament toedienen. Doch aan hun verwantschap denkend overwoog hij dat het wellicht beter was dat de jongen zich tot een vreemde pater zou wenden. Hij heeft nu spijt dat hij het toch niet gevraagd had want hij betwijfelt sterk of Jean zich sindsdien reeds met God verzoend heeft...

Zou Nelly Jean-Pierre's redding geweest zijn? Wellicht zou zij er in gelukt zijn de muur van eenzaamheid en afzondering rondom hem af te breken en hem te benaderen.

Zijn benige hand glijdt bevend over het onafgewerkt gebleven rapport.

Zal hij de vader niet schrijven dat hij zijn zoon terugroept voor het te laat is?

Het zal in ieder geval een duistere plek blijven in zijn priesterhart dat hij deze jongen, zijn bloedeigen neef, niet helpen kon...

De pastoor is zodanig in gedachten verdiept dat hij niet gehoord heeft hoe er bij herhaling op de deur werd geklopt. De boy heeft ten slotte de klink omgedraaid en gluurt door de kier naar binnen.

- Zuster Amata wil de Eerwaarde Heer Pastoor spreken.

- Zuster Amata? Och ja, de zuster die de vliegtuigramp overleefde.

- Breng de zuster onmiddellijk hierheen!

In gespannen aandacht kijkt hij naar de deuropening.

Zou ze het meisje persoonlijk gekend hebben? Dat zou toeval zijn!

Zuster Amata is het kaalbemeubelde studeervertrek binnengekomen en na een korte begroeting zet ze zich breeduit op haar stoel.

- Gefeliciteerd, zuster, u hebt het er mooi van afgebracht! Ik las daarnet nog het relaas in de krant. Daarenboven hebt u zich gedragen op een wijze die werkelijk alle lof verdient.

De zendelinge maakt een wuivend handgebaar. Ze is niet gekomen om zich voor de zoveelste maal te horen prijzen voor iets dat ze eenvoudig als haar plicht beschouwde.

[p. t.o. 192]

Bapende-masker.

[p. t.o. 193]

Baluba-masker.

[p. 193]

Pater Verhagen wacht benieuwd af wat ze komt vertellen. Ze schijnt naar het juiste woord te zoeken om te beginnen.

- Ik kom eigenlijk een boodschap brengen voor uw neef. Is hij hier.

- Hij vertrok vanmorgen. Heb je met zijn meisje gesproken? Wellicht voor ze stierf?

- Ik stond ze bij in haar laatste ogenblikken. Ze heeft de ramp nauwelijks een half uur overleefd.

- En de boodschap? informeert hij met gulzige blik.

- Ze vroeg me hem te zeggen, even voor ze stierf, dat ze haar verloofde trouw was gebleven tot het laatste ogenblik. Zeg hem, zei ze, dat ik hem op dit laatste ogenblik volledig toebehoor, alsof ik zijn bruid zou geworden zijn.

- God hebbe haar ziel! Was er een priester?

- Hij is te laat gekomen doch net op tijd voor de andere.

- De andere? Wie bedoelt u zuster?

- De jongen met wie ze reisde, zegt ze met een zekere aarzeling, als vertelde ze iets wat niet mocht, wat ze geheim had moeten houden. Ze merkt de vragende blik bij de oude missionaris wiens uitgemergelde hand in zijn grijze baard strijkt. Neen, ze heeft reeds te veel verteld.

Op zijn aandringen doet ze nog een lang uitgesponnen verhaal over de vliegtuigramp maar niets over dat andere. De secretaris van de bisschop zit licht voorovergebogen vol aandacht te luisteren naar haar bewogen en levendig relaas. Herhaaldelijk komt hij op de dood van het meisje terug en wil weten of ze alleen was toen ze stierf warop de zuster antwoordt dat ze zelf en een andere passagier, eveneens zwaar gekwetst, haar bijstonden en opbeurden, doch ze vermijdt met opzet over die passagier te spreken...

- Ik zal mijn neef hierover schrijven, belooft hij wanneer de zuster na een half uurtje afscheid neemt. Jammer dat u niet zelf met hem hebt kunnen spreken, ikzelf ben er niet in geslaagd hem op te monteren, besluit hij met een pijnlijk schouderophalen. Het is vaak zo moeilijk om een ander mens te benaderen en om te begrijpen wat er juist in omgaat.

- Zullen we elkaar ooit begrijpen? vraagt de zuster met vermoeide stem. Ieder mens is een mysterie voor zijn evenmens en wanneer het ons gegund wordt even de sluier op te lichten zien we niet altijd de beste zijde...

Als eerwaarde zuster Amata het kantoor verlaten heeft gaat de pastoor weer voor zijn verslag zitten dat hij vanavond nog naar het vicariaat in Oud-Leo moet brengen. Monseigneur rekent er stipt op. Voor die brief aan Jean-Pierre moet hij nog eens nadenken. Hij ziet er tegen op...

Over Jean-Pierre heeft hij met de zuster eigenlijk haast niet gesproken...

De eerwaarde kanunnikes stapt ondertussen naar de auto die haar in de schaduw van het bakstenen kathedraalgebouw staat te wachten om terug te rijden naar het Onze-Lieve-Vrouw opnieuw aan al wat er Donderdagmorgen voorviel en sindsdien voor eeuwig in haar geheugen geprent staat.

Had ze ongelijk niet alles te vertellen?

[p. 194]

Heeft ze gelogen toen ze zegde dat ze de gewonde passagier, die het meisje - Nelly - in haar laatste ogenblikken moed insprak, niet kende.

Had dit wel belang voor Pater Verhagen? Een ‘restrictio mentalis’ en anders niets? Een leugentje om beterswil.

Zij zag het opnieuw gebeuren als maakte zij de ramp opnieuw mee. Ze was lichtjes ingedut toen de eerste ontploffing weerklonk. Door de raampjes zag ze duidelijk hoe rode steekvlammen uit een der motoren van de rechtervleugel sloegen. Onmiddellijk daarop vloog de vleugel met oorverdovend lawaai uit elkaar waarop het vliegtuig al met eens over de kop en met een razende snelheid naar beneden ging. Gelukkig had ze de tegenwoordigheid van geest gehad zich met beide handen aan de leuning van haar voorbuurman vast te klampen. Anders was ze zoals de meeste andere passagiers tegen de wanden te pletter gevlogen. Een poos was het geweest of het vliegtuig zijn horizontale stand zou terugvinden, al verminderde het schrikwekkend dalen ondertussen niet. Toen kwamen ze met een smak tegen de grond terecht. De deur achter haar moet opengevlogen zijn van de luchtdruk want ze belandde met haar zetel in het dichte struikgewas. Een poos was ze als verdoofd tot het vlammengeknetter en het hulpgeschrei der slachtoffers tot haar doordrongen. Ze bevond zich op meer dan honderd meter van het wrak en had moeite om het te bereiken doorheen het haast ondoordringbare kreupelhout, doorgroeid met lianen en andere woekerplanten. Toen ze het vliegtuig naderde zag ze twee gestalten - naderhand bleken het de commandant met de vriend van het meisje te zijn - midden de dichte rook. Het vliegtuig was middendoor gebroken en samen poogden ze de slachtoffers te bevrijden. De jongen riep aldoor om Nelly.

Helaas, moesten ze hun pogingen spoedig staken. Slechts enkele passagiers konden uit de vlammenzee gered worden. De gewonden werden naar een enigszins beschutte plaats overgebracht in afwachting dat toegelopen inboorlingen met hulp kwamen opdagen. Ze verstond gelukkig de taal der inlanders en gaf hen opdracht in de meest nabijgelegen post verbandmiddelen en zo mogelijk een geneesheer en een priester te halen. Zijzelf had de eerste zorgen toegediend.

Nelly was er akelig aan toe. Ze was overdekt met brandwonden en verloor bovendien veel bloed. Ze lag in Stevens' armen en zo ging ze kort nadien de dood in waar hij haar spoedig volgde.

Terwijl ze biddend naast hen neergeknield zat had ze heel de reis van in Brussel herleefd. En pas langzaam was tot haar doorgedrongen wat zich in de beide jonge mensen had afgespeeld. Ze had gedacht aan de jonge man die, naar Nelly haar de avond te Tripoli in de bar van de luchthaven verteld had, op het vliegveld te Leo zou staan wachten. En verschrikt had ze zich afgevraagd of deze luchtramp niet een tragische ‘deus ex machina’ was, zoals men er in tweederangstoneelstukken ontmoet, die er op gericht zijn op het einde van het laatste bedrijf aan het stuk een beslissende wending te geven, die tegen al de verwachtingen der toeschouwers indruist. Zij was de enige ooggetuige en zou hoogstwaarschijnlijk de enige blijven van deze tra-

[p. 195]

gedie waarin zij een figurantenrol te vervullen kreeg - de boodschapper die het slot mag aankondigen. Ze tracht zich de laatste woorden der stervende Nelly terug voor de geest te brengen:

- Steven, lieve jongen, je moet me vergeven. Jou behoor ik niet toe, maar Jean-Piere, die op me wacht. Ik voel dat ik sterven ga maar zijn wachten mag niet volkomen vruchteloos en ijdel geweest zijn. Zie, op dit ogenblik voel ik me alsof ik reeds zijn bruid zou geworden zijn. Zo wil ik in de wereld van zijn herinneringen binnentreden...

Daarop had ze een tijdje naar adem liggen snakken. Hun gezichten waren loodbleek van het geweldig bloedverlies en het scheen of alleen hun ogen nog leefden. Met een onmenselijke inspanning had Nelly de zuster teken gedaan dichter bij te komen.

Zuster Amata herinnert zich duidelijk hoe ze haar oor bij Nelly's opgezwollen en bloedende mond bracht:

- Ga Pater Verhagen opzoeken... de pastoor van de kathedraal... de oom van mijn verloofde... Zeg aan Jean-Pierre dat ik... hem... op dit laatste... ogenblik... volledig... volledig toebehoor...

Haar laatste woorden werden steeds zwakker:

- Zeg hem... dat het is... alsof ik zijn bruid ben!

Toen gleed haar hoofd terzij terwijl Steven uitgeput achterover viel.

Zuster Amata had al wenend haar ogen gesloten.

Steven had niet veel gesproken. Hij scheen al gestorven voor hij dood ging. Op haar aanmoedigende woorden had hij slechts gefluisterd: vergiffenis! vergiffenis! En ze begrijpt nog niet wat hij daar eigenlijk mee bedoeld heeft.

Rond negen uur was een hulpkolom toegekomen.

De inlandse dragers hadden de gekwetsten op berries gelegd en toen begon in de blakerende evenaarszon de treurige en moeizame tocht naar Djambala. Voor ze op hun bestemming kwamen waren er drie aan hun verwondingen bezweken.

Steven stierf toen Djambala reeds in het zicht was. Hij was zo uitgeput dat de dokter beval halt te houden. Ze hadden hem in een hutje binnengedragen juist als een Frans missionaris kwam opdagen. Toen deze de hut verliet borg hij een papiertje in zijn portefeuille. Had Steven hem een brief gedicteerd? God alleen weet wat er op die laatste ogenblikken in hem is omgegaan, besluit ze.

De wagen houdt stil voor het inlands hospitaal en een stel kleine zwartjes komt toegelopen. Doch eerwaarde zuster Amata heeft ditmaal niet de bekende glimlach die anders geluk en blijheid weet te verspreiden over hun aanhankelijke gezichtjes.

Paul Haegeman