Band. Jaargang 11

[p. 185]

Lof aan de arbeid
De Arbeid in de Kunst
Een Tentoonstelling in het Koninklijk Museum te Antwerpen

HET gemeentebestuur te Antwerpen laat werkelijk geen gelegenheid onbenut om het culturele leven in de Scheldestad meer wind in de zeilen te geven. Waar verschillende verenigingen wel mooie initiatieven opnemen en uitwerken, blijkt ook de magistratuur voortdurend een bekommernis te tonen om van officiële zijde de kunstliefhebber ‘elck wat wils’ te brengen, en vooral de artistieke waarde te waarborgen.

Een nieuw bewijs van de ernst waarmede alle middelen ter hand worden genomen om het publiek nader tot het kunstwerk te voeren, kan gevonden worden in de tentoonstelling gewijd aan ‘De Arbeid in de Kunst’, welke tot 30 Juni e.k. open blijft in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten.

Zaterdag 26 April, had de plechtige opening plaats in aanwezigheid van talrijke personaliteiten uit de politieke, handels- en kunstwereld. In een reeks van drie tentoonstellingen, waarvan deze de eerste is, worden dit jaar eveneens nog voorzien: ‘De Madonna in de Nederlandse Kunst’ en ‘De Carravagisten’.

De h.L. Somers, Schepen van Schone Kunsten, gaf een historiek betreffende deze eerste tentoonstelling, waarin kunstwerken werden opgenomen van de Belgische en Hollandse artisten, die werkzaam waren tussen de periode van 1850 tot op heden, wat overeenstemt met deze figuren die van C. Meunier tot Permeke een rol hebben gespeeld.

Spreker drukte zijn dank uit voor de ruime medewerking die van alle zijden mocht ondervonden worden. Hij stipte tevens aan dat het de eerste maal was dat ook afgevaardigden der vakbonden een aandeel namen in het uitwerken van dit initiatief.

Door de h.L. Craeybeeckx, Burgemeester werd gewezen op de werkelijke betekenis van de arbeid in de kunst. Langs de kunst om, deze schilderijen en beeldhouwwerken die een lof aan de arbeid brengen, kan men tevens de sociale ontvoogdingsstrijd der laatste honderd jaren registreren.

Als vertegenwoordiger van de h. Minister, gaf de h.O. Van Mulders uiting aan zijn waardering voor de huidige kunstmanifestatie, die naar hij hoopte, ook een ruime belangstelling zou mogen op te wekken. Zonder afbreuk te willen doen aan de jongere geslachten die voor de vernieuwing van onze kunst zorgen, beklemtoonde de h. Van Mulders het feit dat deze verzameling de afgetekende figuren nogmaals recht laat wedervaren. Vervolgens verklaarde spreker de tentoonstelling voor geopend.

[p. 186]

Wat de kunst der laatste honderd jaar aan wijziging heeft ondergaan, alleen reeds wat het onderwerp betreft, brengt deze keuze duidelijk aan het licht.

Het is met de sociale evolutie dat ook de kunstenaar waardering voor de arbeider en zijn aanklacht tegen de verdrukking, is gaan vorm geven. Er is een equivalente interesse gegroeid voor de arbeid, de uitbeelding van het proletariaat, nadat het trio Courbet, Millet en Daumier, reeds in hun kunst de herwaarding van de arbeid hadden geproklameerd.

In het Museum te Antwerpen, werd bijgevolg het opzet nagestreefd, - zij het dan met resultaten die werkelijk nog te overtreffen zijn - dat te verzamelen wat onze eigen kunstenaars, met opname voor Nederland van Van Gogh en Breitner, uit de wereld van de arbeid hebben weten te putten.

Tussen de twee hoogtepunten, een aanvang nemend met Constantin Meunier die aangetoond heeft de arbeid als enig thema te waarderen, en als eindfiguur de geniale C. Permeke, evolueren tal van kunstenaars met gelijkwaardige reputatie.

C. Meunier zelf, de volledige gerichte op de arbeid, is hier met een rijke keuze van schilderwerk en beelden vertegenwoordigd.

H. De Braekeleer, deze late ontdekking, die een schijnbaar burgerlijke realiteit op zulk een incisief plan wist te plaatsen. Jan Stobbaerts, vol poëtische aspecten, geheel afgestemd op het licht, evenals de luminist E. Claus, de verheerlijker van het landelijke leven.

De meer scherpe impressionist Fritz Van den Berghe, waarbij de gelaten aanklacht van E. Laermans, een grotere romantische visie aantoont.

Er is Van Gogh, zoals men hem leren kennen heeft in zijn Hollandse periode, ten tijde van zijn zoeken naar onderwerpen bij de wevers op de heide, vóór zijn felle ontbolstering plaats greep, waarnaast Breitner krachtig en warm de uitbouw van zijn geliefd Amsterdam uitbeelt.

Deze tentoonstelling leidt de bezoeker langs de meest diverse persoonlijkheden, die evenwel door hun kunst de curve van een eeuw schilderkunst aanstrepen. Werken van R. Baseleer, H. Evenepoel, L. Frederic, Ch. de Groux, F. Hens, E. Larock, Ch. Mertens, E. Van Mieghem, A. Oleffe, J. Stevens, G. Van Woestyne, om verder over toppunten zoals J. Ensor, G. De Smet en R. Wouters met C. Permeke wel de sterke affirmatie van een ongebreideld talent te brengen.

Voor de beeldhouwwerken blijven C. Meunier, G. Minne en R. Wouters de figuren op wier werk beroep werd gedaan. Alzo zou deze show van de laatste honderd jaar nog ruimer en vollediger kunnen worden opgevat, maar deze tentoonstelling blijft alleszins in het kader van de culturele bedrijvigheid van het Antwerps stadsbestuur, voldoende boeiend om te verhopen dat ook van buiten de stad belangstelling zou getoond worden voor ‘De Arbeid in de Kunst’.⁽¹⁾

R. De Cnodder

(1) Nota van de Redactie: ‘Band’ drukt tevens de hoop uit dat vele kolonialen van hun verlof zullen gebruik maken om deze en andere tentoonstellingen te bezoeken. Dergelijke manifestaties kunnen wij hier in Kongo voorlopig niet aan. Gelukkig wordt ons om de 3 jaar gelegenheid gegeven onze geestelijke bagage op te frissen en aan te vullen. Laat ons er dankbaar gebruik van maken!