Arsenaal. Jaargang 4

[p. 13]

Kunstschilder Geo. Rombaut

Zelfportret van Rombaut.

Er zijn in de kunstenaarspersoonlijkheid vele facetten te vinden waarvoor men in bewondering kan staan. Wat meer is: men kan over het volledig oeuvre van een artist minder opgetogen zijn en toch bepaalde karakteristieken van zijn kunst ten volle appreciëren.

Deze mogelijkheid is één der meest verheugende verschijnselen die men bij de kunstbelevenis kan waarnemen omdat zij typisch is voor de onoverzienbare diversiteit van de artistieke schepping.

Aan deze vaststelling is evenwel een tweede, mogelijks nog meer verheugende constatatie verbonden: men kan minder verrukt zijn over typische facetten van een bepaalde stroming of van een bepaald kunstenaar en toch integraal opgaan in het totaalbeeld van de plastische schepping. In dit geval zou ik willen gewagen van gradaties in de kunstbelevenis, doch ik zal deze vrij algemene voorstelling met een voorbeeld toelichten.

Zo kan men - en dit is bij mij het geval - weinig enthousiast zijn over het werk van Rubens omdat in zijn oeuvre het psychologisch element tekort werd gedaan en toch erkennen dat Rubens een groot kunstenaar is (onder voorbehoud dan van een persoonlijke voorkeur of tegenzin voor bepaalde facetten van zijn kunst - dit zijn dan gradaties in de kunstbelevenis) omdat de veelzijdigheid van zijn talent zekere punten vertoont waarvoor men hem een gerechtigde bewondering verschuldigd is (zo coloriet, compositie, inhoud, gelaatsuitdrukkingen, diepte, monumentaliteit, enz...).

[p. 14]

Anderzijds kan men opgetogen zijn over het integraal oeuvre van bv. Rembrandt omdat men bij hem juist die flitsen vindt die beantwoorden aan uw eigen conceptie en die de vereiste toetsen van uw esthetisch vermogen aanslaan om u in verrukking te brengen.

Doch deze onverholen bewondering sluit niet uit dat ge kunt begrijpen (en ik wil op dit woord nadruk leggen) dat iemand anders ditzelfde gevoel heeft voor bv. Rubens (kwestie van temperament, aanvoelingsvermogen, esthetische potenties, e.d.).

Dit is verheugend, ik herhaal het, omdat het toelaat de bewondering van anderen te begrijpen en de schoonheid die geopenbaard wordt door een minder geliefd artist bij een ander mens bijna onbewust aan te voelen en te waarderen.

Hiermede bedoel ik dan dat bij de kunstbelevenis het in het gewone leven zo gevaarlijke fanatisme kan uitgesloten zijn als men maar oprecht in het waarachtige wezen van de kunst blijft geloven en de gradaties van de individuele zielsspanningen tracht te eerbiedigen.

Deze vrij eigenaardige aanloop dus om te bewijzen dat het bijna altijd mogelijk is de positieve waarden van een schepping te verheffen boven de negatieve die zonder veel moeite in elk werk, zelfs van de geniaalste meesters, kunnen teruggevonden worden.

Liever dan elk venijnig gevit over tekortkomingen blijft mij de erkenning van de degelijke substantie in een werk, hetgeen niet uitsluit dat subjectieve opmerkingen mogen, ja zefs moeten gemaakt worden, zij het dan slechts om een diepere kunstbelevenis mogelijk te maken door de confrontatie van de uitspraken van oprechte critici. Doch in elk geval mag men nooit de waardigheid, die men verschuldigd is als men over kunst handelt, uit het oog verliezen.

In deze bijdrage zou ik dan ook de aandacht willen vestigen op enkele kernen in het werk van de Gentse kunstschilder Geo Rombaut.

Rombaut is voor alles een gevoelsmens die zeer hevig de stemmingen ondergaat en deze in zijn werk zuiver gevoelsmatig afreageert.

Opmerkenswaardig is zijn temperament dat weliswaar niet gespeend van de vereiste bezinning dan toch uiteraard elke verstandelijke redenering of ideële conceptie schuwt. Hoofdzaak blijft bij Rombaut de belevenis die geen apriorismen of tendenzen duldt. Deze verdienste heeft evenwel het grote nadeel dat de artist aldus zelf de deur grendelt voor een gebied waar onbetwistbaar rijke aders kunnen aangeboord worden (cfr. het werk van Paul Delvaux, Salvador Dali, Max Ernst, e.d.).

[p. 15]

Doch elke thesis heeft een antithesis, zodat wij ten slotte respect dienen te hebben voor het dieper gevoel dat deze afkerigheid ingeeft, n.l. de drang naar ontplooiing van een eigen persoonlijkheid. Hieruit volgt dat Rombaut een ontzaglijke behoefte voelt aan vrijheid en onafhankelijkheid van stromingen in de kunst. Hij wil per se los staan van invloed en zelf de richting vinden die leiden moet tot persoonlijke oorspronkelijkheid in de uitdrukking. Ik zal natuurlijk niet beweren dat Rombaut absoluut vrij staat of stond van invloed. Een diepgaande vergelijkende studie van zijn werk zou ons mogelijks geringe invloeden kunnen aanwijzen. Ik bedoel dan ook vooral dat hij vrij bleef van de vele ‘ismen’ die de laatste jaren opgeld deden en zich nooit aan extravagant of betogend werk heeft gewaagd. Rombaut zoekt niet in uitersten.

Winter in Vlaanderen

De evolutie die hij tijdens zijn reeds vrij lange carrière heeft doorgemaakt is dan ook betekenisvol in die zin dat er zich geen plotselinge flitsen, geen opzienbarende inzichtsverschillen voordeden.

Integendeel, alle capaciteiten die de jonge Rombaut in zijn mars droeg vinden wij in zijn later werk terug, doch dieper, breder en forser uitgewerkt.

Rombaut is een krachtig temperament. Hij gevoelt geen behoefte aan ruitentikkerij en beeldstormerij, doch koppig vijlt en

[p. 16]

schaaft hij aan de kernen die hij in zijn persoonlijkheid liggen weet. Zijn opzet is sprekende, uitdrukkingsvolle kunst, met een voorliefde voor de oorspronkelijke - zij het dan sombere - kleur en het contrast van donker en licht. Hierdoor bereikt hij vaak een stemming die mij doet vermoeden dat Rombaut's conceptie vaak vertrekt vanuit een stemmingsbeeld.

Men hoeft slechts aandachtig zijn landschappen te beschouwen om versterkt te worden in dit gevoel: hij schuwt het volle licht om in een semi-obscure tint zijn kloeke - ik zou bijna willen zeggen gespierde - beelden uit te werken op verschillende plans die aan zijn doeken een diepte geven die vele kunstschilders hem kunnen benijden.

Doch er zijn nog meer aanwijzingen die mijn gevoel bevestigen, n.l. de contrasterende functie van landschap en wolken. Zijn wolkenspel staat bijna steeds in functie van de stemming die de schilder onderging.

En dan is er het derde punt waarop ik de aandacht zou willen vestigen: het volledig inleven van de schilder in zijn stemmingsbeeld, zodat men bij beschouwing van een schilderij de indruk krijgt dat er naast de onmetelijkheid geen ruimte meer mogelijk is.

Deze eindeloosheid, deze onbegrensdheid is typisch voor zijn oeuvre. Zij verraadt ons tevens de geweldige expansieve gevoelskracht waarmede Rombaut zich op zijn thema werpt. Hij gaat in op het eindeloze, hij diept en breidt uit, doch hij verliest zich nooit omdat hij zijn materie met vaste hand beheerst.

Dit is een niet geringe verdienste want zij onthult ons de bonkige kracht waarmede de artist dit alles beleefd en herschapen heeft.

In dit licht beschouwd behoeft het m.i. geen betoog dat Rombaut zich nooit verliest in détails. Een markant talent bundelt détails tot een geheel om een indruk te suggereren.

Deze afkerigheid - geenszins in pejoratieve betekenis - voor het détail komt m.i. vooral tot uiting in de portretten waar hij voor alles gepoogd heeft om met forse lijnen een uitdrukking van het gelaat weer te geven. Het is mij uiteraard onmogelijk stil te staan bij de vele doeken die Rombaut in de laatste jaren heeft voortgebracht, al wens ik toch voor de tweede maal de aandacht te vestigen op het coloriet van deze schilder: zijn voorliefde voor het duister-dreigende, voor sombere tinten (zelfs in de portretten) die ons veel onthult over de innerlijke verbetenheid waarmede hij de strijd opneemt met zijn materie. Lichter, in vele gevallen zelfs bevallig, zijn enkele van zijn aquarellen en schiderijen van stillevens.

Hiermede bewees hij - voor zoverre dit reeds niet overtuigend bewezen was - dat hij ook fijn werk aan kon en een beproefd vakmanschap bezat.

[p. 17]

Typisch voor het stilleven is weerom de soberheid én van décor én van onderwerp. Rombaut schuwt elke overladenheid zo in kleur als in gegeven en dit leidt mogelijks wel tot het adequaat verwekken van de stemming die de schilder onderging.

Tegenstellingen

Tot slot zou ik dan toch even willen stil staan bij een nieuw genre dat Rombaut onlangs heeft beproefd, n.l. het stilleven waarin hij een tikje betogend te werk ging. Ik bedoel hiermede een stilleven dat slechts vijf voorwerpen voorstelt: een oud paters-beeldje, twee dagbladen (een socialistische en een katholieke krant die naast het beeldje liggen), een kerkboek, en op de voorgrond een appetijtelijke appel.

Het geheel werd knap uitgewerkt in de voor Rombaut typische stemming en in het aangepast coloriet.

Ik zal niet uitweiden over de gaafheid van techniek en mij nog minder wagen aan de bedoeling van de schilder (trouwens men kan dit schilderij op zeer uiteenlopende wijze interpreteren) al wil ik hier toch mijn voldoening uitspreken over het feit dat

[p. 18]

Rombaut dan toch niet blind is voor een vleugje problematiek, die aan zijn later werk een merkwaardig reliëf zou kunnen geven.

Rik Lanckrock