Arsenaal. Jaargang 4

De Regenscherm

Een Zondagavond in de Winter, nadat ik een bezoek had gebracht aan de expositie van een schilder die mij had geportretteerd, zocht ik me in de buurttram een aparte zitplaats om een boeiende roman, waarin ik al ver gevorderd was, te kunnen uitlezen. Om niet gehinderd te worden door zwermen luidruchtige kinemalopers, die de laatste trams als het ware bestormden, was ik betrekkelijk vroeg op terugreis. Ditmaal slaagde ik er

[p. 28]

in helemaal achteraan op een eenpersoonsplaatsje beslag te leggen. En daar er vrij veel zitplaatsen onbezet bleven, hoefde ik er niet voor te vrezen dat ik aan een van de volgende halten mijn plaats zou moeten afstaan voor een bejaarde of een zwangere dame. Alvorens de roman open te slaan dacht ik nog enkele ogenblikken over de tentoonstelling na. Degene, die me zou gade geslagen hebben, zou ongetwijfeld mijn zelfvoldane glimlach en een schittering in mijn ogen bemerkt hebben wanneer ik mijn tentoongesteld portret als in extase zat te aanschouwen. De conducteur schrok me evenwel uit mijn lichte beroezing op. Dat mijn portret in de hoofdstad te pronken hing terwijl mijn naam - verrijkt met het epitheet ‘poète’ - sierlijk en opvallend op de cataloog gedrukt stond, besefte de conducteur vanzelfsprekend niet, want op mijn schouder kloppend vroeg hij me bars: ‘Slaapt ge soms, vriendschap?’ Ik gaf hem mijn tramkaart, die slechts op de stadslijn geldig was, en even later hoorde ik iets mompelen dat ik uit opwellende schaamte niet begreep. Reizigers, die in mijn nabijheid zaten, keken me bevreemdend aan en slechts wanneer ik een dagblad, dat ik openvouwde, voor mijn aangezicht hield, voelde ik het schaamrood van mijn wangen verdwijnen. De krant interesseerde me echter niet en na me er tersluiks van overtuigd te hebben dat ik niet meer werd bespied, ruilde ik de krant voor de roman. Nog voor we de terminus, waar ik moest afstappen, bereikt hadden, had ik de roman uitgelezen. En even knikte ik bevestigend als had ik in een recensie gelezen: ‘Een heerlijk boek, knap en boeiend en vooral psychologisch geschreven. ‘En daar de auteur geen van mijn rivalen maar een mij onbekende buitenlander was, bleef ik ditmaal van een gevoel van afgunst gespaard. Alles behalve wrevelig, want het verrassende einde van de roman had me bizonder getroffen, voelde ik me nog onder de indruk van het verhaal. Naarmate we de terminus naderden drong het evenwel tot mij door dat ik in geen geval mijn luxueuse boekentas, die ik van Genoveva cadeau had gekregen, mocht vergeten. De vorige nacht had ik zelfs gedroomd dat ik mijn boekentas in de tram had laten liggen. Wanhopig, doch tevergeefs was ik de tram achterna gelopen. Angstzweet stroomde over mijn slapen toen ik wakkerschoot. Algauw borg ik de roman in mijn boekentas, waarin nog steeds het panier stak van de boterhammen die ik zuinigheidshalve in een café had opgegeten.

Plots stopte de tram. Ik veerde op en grabbelde naar mijn boekentas. Door het venster, waarop ik vooraf mijn spiegelbeeld zag, ontwaarde ik evenwel de rij canada's en het huizenkompleks aan de voorlaatste halte. Wanneer ik terug op mijn plaats ging zitten, sprongen enkele reizigers, die schuin voor me hadden gezeten, verschrikt op. Vierklauwens zag ik ze naar buiten

[p. 29]

dringen en holderdebolder van de tram springen.

Enkele ogenblikken nadat ik de opgeschrikte reizigers in de duisternis had zien verdwijnen, bemerkte ik een regenscherm die aan een verlaten zitplaats hing te bengelen. Nooit heeft mijn geest vlug op een bepaald feit gereageerd, hetgeen me dagelijks zowel van mijn oversten als van Genoveva verwijten bezorgt; maar ditmaal bleef ik bizonder, onbegrijpelijk passief. Misschien was ik nog al te zeer onder de indruk van de roman. Nu ik hier op mijn schrijfkamer het gebeurde als een film zie afrollen, komt het me onbegrijpelijk voor dat ik toen niet van mijn plaats ben opgewipt om de regenscherm te grijpen en hem van op het plafond, schreeuwend, naar de eigenaars te werpen. Een man, die vlak achter die reizigers had gezeten, ging evenwel kalm naast de regenscherm zitten en hij nestelde zich zo in het hoekje dat hij de regenscherm achter zijn overjas, die hij openmaakte, behendig wist te verbergen. Naar zijn kledij te oordelen was die man van gemene komaf, misschien een beroepsdief. Eensklaps zag ik een knaap naast de tram lopen. Op de trede springen durfde hij niet, want de tram reed al te vlug. In zo verre de knaap nog adem had probeerde hij te schreeuwen, doch het gerammel van de tram overstemde het geluid van de knaap. Ongetwijfeld wou hij een wedren tegen de tram ondernemen om de regenscherm, die m.i. aan zijn ouders toebehoorde, aan de terminus te bemachtigen. Alsof de duivel er zich mee bemoeide begon ik de knaap aan te moedigen en deed ik hem teken op de al te vlug rijdende tram te springen. Ik weet echter niet of het jongetje mijn aanmoediging opmerkte, ik zag alleen dat de knaap steeds veld verloor ofschoon de tram aan een bocht vertraagde. Eén ogenblik hoopte ik dat de tram onverhoeds door een of andere ongeregeldheid van het verkeer zou opgehouden worden, doch de tram reed steeds sneller en geen ogenblik dacht ik er aan dat ik op de belknop had kunnen duwen. De knaap zag ik niet meer, toch verbeeldde ik me duidelijk hoe zijn gelaat vertrokken stond, hoe zijn ogen steeds radelozer keken, hoe hij ten slotte wanhopig de strijd opgaf als een drenkeling die het enige drijfhout in zijn nabijheid ziet wegvlotten.

Daarna bleef mijn blik aanhoudend gericht op de man, die de regenscherm achter zijn brede gestalte verborg. Ik voelde me bevreesd als waren wij, de dief en ik, alleen in het rijtuig. De geleider keek strak voor zich uit en de conducteur leunde tegen het achterplatform terwijl hij zich slungelachtig een sigaret rolde. Waarom verwittigde ik de conducteur niet?... Ik vraag het me nogmaals af, doch steeds ben ik een platbroek geweest, uitermate bedeesd en niet in staat iets doordrijvends te verrichten. En nu Genoveva niet bij mij was, voelde ik me besluitelozer dan ooit. Maar straks, aan de terminus, zou ik wel reageren, trachtte ik mezelf wijs te maken. Ik zou vroeger uitstappen

[p. 30]

dan de dief en hem in het voorbijgaan in het kalk van zijn ogen kijken. En inderdaad, toen de tram vertraagde verliet ik mijn zitplaats en keek ik de dief tersluiks aan. Roerloos bleef hij echter zitten en weerloos als had hij koeogen liet hij zich aankijken. De regenscherm had hij zodanig achter zich in een hoek gedrongen, dat ik hem niet meer kon bespeuren. Doch vergistte ik me niet? Had ik zo maar niet zitten dromen? Mocht ik er wel zeker van zijn dat die man een regenscherm verborgen hield? Ik meende nochtans dat ik een regenscherm aan een verlaten zitplaats had zien bengelen en zelfs stond het me duidelijk voor dat ik een knaap naast de tram had zien hollen. Maar was het wel om de regenscherm? Was het zo maar niet een jongen die enkele ogenblikken te laat kwam om nog te kunnen instappen? Waarom dan zijn wanhopige poging? En toch, had ik niet duidelijk genoeg gezien dat de regenscherm hing te wiegen of te schokken naarmate de tram zwenkte of rammelde? Was het niet al te klaar dat die man brutaalweg zijn plaats had verlaten om de regenscherm achter zijn robuste gestalte in een hoek te verbergen?

Ofschoon de tram reeds enkele ogenblikken stilstond bleef de man zitten. Op het platform keek ik nog eenmaal naar hem om terwijl de geleider reeds achter een boom stond te wateren en de conducteur zijn aansteker naar zijn sigaret opstak. De man - met of zonder regenscherm - geeuwde en staarde naar buiten. En alsof ik bevreesd was voor herrie, die de rust van mijn kleinburgerlijk bestaan zou verstoren, stapte ik uit.

Op weg naar huis trachtte ik me er van te overtuigen dat ik zo het verstandigst had gehandeld. Zo had ik niet te vrezen voor wraaknemingen, want kerels van dit slag zijn tot allerlei onaangename dingen in staat. Misschien zou die man me wel eens tussen ‘donker en klaren’ op een verlaten plaats durven opwachten hebben. Ook zo zou ik gespaard blijven van al te vervelende ondervragingen vanwege de politie. Daarbij was het een les voor die vergeetachtige lui. In het vervolg zouden zij wel op hun regenscherm letten!

Toch werd ik zo langer zo weemoediger en voelde ik zelfs spijt over mijn laksheid. Misschien waren de eigenaars van de regenscherm arme lui. En zou er, wanneer zij thuis kwamen, geen familiekabaal uit ontstaan?... Treuriger werd ik echter wanneer ik er aan dacht dat ik een kans om me te onderscheiden onbenut had gelaten. Zeker zou ik om dit moedig gebaar gefeliciteerd zijn geworden. En wie weet zou ik daarvoor geen decoratie ontvangen hebben?

Toen ik enigszins bedremmeld thuiskwam keek Genoveva me streng onderzoekend aan. En alsof ze plots de oorzaak van mijn beduusde gelaatsuitdrukking begreep, riep ze pathetisch: ‘Maar Karel toch, hoe is het mogelijk, waar is uw boekentas?’...

Remi Boeckaert