Arsenaal. Jaargang 4

[p. 9]

Na een Mozaïek van Critiek

Gent, den 12 Mei 1948.

Mijn waarde Lanckrock,

Ofschoon gij wel moet weten welke bezwaren ik heb tegen het door U geleide tijdschrift (of liever: tegen den aard van sommige er in opgenomen bijdragen), is elk nummer van ‘Arsenaal’ mij steeds een bron van genoegen geweest. Een groot jaar ziekte is er wellicht oorzaak van geweest dat ik U dat niet reeds vroeger heb gezegd. Ik heb in die hele tijdspanne overigens zeer weinig gezegd. Maar uw jongste nummer is een aanleiding om dat te doen en om meteen te antwoorden op de bijdrage van Maurits de Doncker.

Ik begrijp zeer goed zijn gemoedsbewegingen bij het overschouwen van de collectie besprekingen, die hem - naar aanleiding van het verschijnen van zijn jongsten bundel gedichten - in den schoot is gevallen. Ik begrijp nog veel beter dat hij zich daarbij de bedenking maakt dat de critiek in Vlaanderen beoefend wordt door een bende kaffers, die er niets van begrijpen en beter zouden doen hun mond te stoppen (voor de micro) en hun pen te breken (voor bladen en tijdschriften). Al wie een boek uitgeeft kiest nochtans zijn recensenten, vooral wanneer hij het in eigen beheer verspreidt, en wordt bokkig indien die recensenten niet rap genoeg reageren. De recensent anderzijds doet wat hem gevraagd wordt door radio en pers: zo getrouw mogelijk zijn idee te zeggen over het boek dat hem voor bespreking wordt toegezonden.

Dat ik ‘Herfstvruchten’ én voor de radio én voor een dagblad te recenseren kreeg, is een bloot toeval waarbij ik natuurlijk gevaar liep mijzelf tegen te spreken. Dat ik zulks zou gedaan hebben, wordt mij door De Doncker verweten. Ik heb mijn beide teksten opgezocht en vind van die vermeende tegenspraak geen spoor. Is de bevestiging: ‘La poésie de De Doncker nous apprend quelque chose de tout ce que nous voulons savoir et connaître de l'homme’ in tegenspraak met ‘Wij vinden in “Herfstvruchten” slechts een anecdotisch, overigens zeer persoonlijk geval dat tot geen algemeen menselijken wasdom Is uitgegroeid’? Is hetgeen van dat persoonlijk geval gezegd wordt ook niet iets van datgene que nous voulons savoir et connaître de l'homme? Het werd in elk geval aldus bedoeld en die bedoeling was - ook wanneer wij beide teksten herlezen - uitdrukkelijk genoeg tot uiting gebracht.

Dat wij in den Fransen tekst meer plaatsruimte toegemeten

[p. 10]

kregen dan tijdruimte voor de micro, is er mede oorzaak van dat in den Nederlandsen tekst onze bezwaren tegen den bundel directer werden geformuleerd. Overigens werd in den Fransen tekst, die voor een ander publiek bestemd was, dat met het oeuvre van De Doncker niet bekend is, gestreefd naar een voorstelling die de algemene karakteristieken van diens dichtwerk belicht naar aanleiding van het verschijnen van ‘Herfstvruchten’. Bij de Nederlandse bespreking - die zich tot ‘Herfstvruchten’ beperkte, was zulks uiteraard niet het geval.

Maar om bij de tegenspraak te blijven: ik vind ze niet, al ben ik bereid nog een paar jaren Frans te leren indien dat nodig mocht zijn om mijn eigen tekst te begrijpen.

Ge zult misschien vinden dat hier veel geblaat is om weinig wol. Het is er mij alleen om te doen U te zeggen dat ik De Doncker's bewering - betreffende de tegenspraak - niet snap, al herhaal ik dat ik wel zijn kwaad humeur - of zijn ongenoegen, als het niet méér was - begrijp.

Ten slotte zou ik mij ook kunnen afvragen of het nut heeft in twee talen tegelijk de aandacht van het publiek (en de candidaat-koper, de klant is koning, zoals ge weet!) te vestigen op een publicatie, wanneer de dichter zelf U zulks kwalijk gaat nemen, ook al hebt ge dat ernstig en eerlijk gedaan. Maar dat is een andere quaestie.

Bijaldien U ook mijn antwoord onder de ogen van uw lezers wenst te brengen, heb ik er generlei bezwaar tegen dat U dezen brief af drukt in ‘Arsenaal’.

Met vriendelijke groeten,

Paulderyck