Arsenaal. Jaargang 3

[p. 76]

De Gelukkige Man

Er kon niemand zeggen dat ik niet gelukkig was. Integendeel. Ik floot en zong de ganse dag en men mocht mij alles vragen wat men wou: ik was een voorbeeld van hulpvaardigheid en vriendschap. Gelukkig zijn en gelukkig maken was mijn leuze. We zijn op de wereld gekomen om van 't leven te genieten, dacht ik, en om onze medemensen te laten profiteren van ons goed humeur en ons gezond verstand.

Nu had ik alles om tevreden te zijn: een klein fortuin, een uitstekende betrekking en een prachtige vrouw. Eigenlijk dien ik eerst mijn vrouw te vernoemen, maar een mens spreekt gewoonlijk meest over zijn geld. Toch was mijn vrouw het hoofdbestanddeel van mijn geluk, de koningin op mijn schaakbord. Zonder mijn geld en mijn betrekking zou ik moeilijk hebben kunnen leven, maar zonder mijn vrouw,... nee, dat ware onmogelijk geweest. Ze was alles voor mij. Behalve werken op kantoor moest ik thuis niets meer doen. Ik mocht knusjes in mijn zetel zitten en haar op mijn gemak gade slaan. Ze wist alles en kende alles. Ze bestuurde het huishouden en kon koken als geen tweede, ze voorkwam mijn geheimste wensen en zou mij naar de hemel hebben gedragen indien ze er lichamelijk sterk genoeg voor was. En trouw! Zelfs geen praatje met de bakker, geen lachje naar de slager of geen knipoogje voor de melkboer. Alles voor mij en voor mij alleen.

Natuurlijk kon ze wel eens zaniken. Maar welke vrouw doet dat niet? ‘Rook niet zooveel, Henkie’, zei ze, toen ik twee sigaretten rolde op drie uren. ‘'t Is niet goed voor je gezondheid. Je ademt 's nachts zo zwaar omdat je luchtpijpen aangetast zijn!’ Nu, zij kon het weten, want ik sliep als een marmot en zou mijn eigen ademhaling moeilijk horen. Dus volgde ik haar raad en stak een potlood in mijn mond. Eens nam ik bij vergissing haar lippenstift en ze vond het nog niet erg. Ze was buitengewoon verdraagzaam voor een vrouw.

Natuurlijk kon ze wel eens commanderen. Maar welke vrouw doet dat niet? Haal eens dit en haal eens dat, Henkie. En je moet nog helpen de was sorteren, Henkie. En je moet nog hout hakken, Henkie. En je moet nog vlees uit de kelder halen, Henkie. En je moet nog de grove kolen fijn stampen, Henkie. En je moet nog de matras keren, Henkie. Maar behalve dat moest ik toch niet veel verrichten. Dus voerde ik maar alies uit wat ze zei en zoals ze het wou. En als ik iets niet vlug genoeg deed, berispte ze me nooit rechtstreeks, hoewel ze toch dikwijls zuchtte. Ze wou me blijkbaar geen verdriet doen. Zoals ik zei: buitengewoon verdraagzaam.

[p. 77]

Natuurlijk had ik ook mijn verzuchtingen. Welke man heeft er geen? Ik had zo graag een kind gehad: zo 'n lekkere jongen waarmee je kon stoeien en ravotten, of zo'n schattig meisje dat op je knieën kroop en je als een engeltje goede nacht wenste. Ik was nogal romantisch aangelegd. Mijn vrouw wist het wel, en daarom wou ze geen kinderen. ‘Je zou ze te veel bederven’, zei ze, ‘en er te veel last mee hebben. Je teder hart zou je parten spelen, Henkie. En denk eens wat een drukte: kinderen in huis! Ik zou je niet meer kunnen verzorgen zoals 't hoort en je bent al zo zwak. Je hebt het op de borst: dat komt van 't vele roken, Henkie. Je hoest 's morgens zo... En binnen enkele jaren is het weer oorlog. Dan moet je jongen in de strijd, Henkie. Je hebt me zelf verteld hoe bang je was in de oorlog. Ik kan het trouwens best begrijpen. Zou jij dat je zoon willen aandoen, Henkie? Neen, he? Daarvoor heb je toch een té edel hart. En trouwens, kinderen passen niet meer in een gezin van kleine burgers. Enkel de zeer rijken, die ze kunnen laten opvoeden zoals 't hoort, en de armen, die leven als God in Frankrijk hebben nog kinderen. Maar voor mensen als wij past het niet meer. De kleine burgerij sterft uit, Henkie.’

Na rijp overleg moest ik haar gelijk geven. Hoeveel getrouwde paren hebben er nog kinderen tegenwoordig? Ik ben altijd te romantisch en te egoïstisch. Want het is gemakkelijk voor een man om kinderen te wensen, het is toch de vrouw die ze moet ter wereld brengen en opvoeden. Maar daar wees Annie me niet op. Ze had daarvoor te veel takt. Ze wou geen kinderen om mij te kunnen verzorgen. Ik was haar kind.

Zulk een vrouw moet je met liefde omringen en je gevoelens niet alleen door woorden, maar vooral door daden bewijzen. En dat deed ik ook. Telkens ik dacht mijn vrouw te kunnen een plezier doen liet ik het niet na. Ik kocht haar cadeautjes bij elke gelegenheid, met haar naamdag zowel als met haar verjaardag. Vele mannen doen zoiets niet, maar dan is het hun schuld als het in het huwelijk mis loopt. Immers, de kleine geschenken onderhouden de vriendschap en de grote het echtelijk geluk. Ik kreeg het nochtans langs om moeilijker om een passend geschenk te vinden. Ik heb daar weinig verstand van, net als de meeste mannen, trouwens, en ik had al zoveel gekocht! Op acht jaar huwelijk, de verlovingstijd niet meegerekend, kun je aan presentjes een aardig spaarpotje besteden. Maar dat moet je er voor over hebben.

Weer naderde de verjaardag van mijn vrouw. Ik zal niet verklappen hoe oud ze werd, want dat staat niet. Annie zag er nog erg jong uit, zeker tien jaar jonger dan haar werkelijke leeftijd. Wat moest ik haar kopen? Ik dacht en dacht tot mijn

[p. 78]

hoofd dreigde te barsten. Ringen, handtasjes, alle mogelijke snuisterijen bezat ze bij de vleet. De dagen verliepen en ik bleef besluiteloos.

Tot ik tijdens een ‘natte’ wandeling bemerkte dat haar regenscherm niet meer waterdicht was. Ik zou dus een regenscherm kopen. 't Leek wel een onbenullig geschenk, maar mits er een paar pakken chocolade en een doosje of twee fijne pralines bij te voegen zou het geheel een presentabel uitzicht krijgen. En misschien schonk mijn lieveling mij wel een stuk chocolade als beloning.

Ik nam een dag verlof om de aankopen te doen. Ik ben niet gewoon de eerste de beste winkel binnen te lopen. Niet dat ik krenterig ben en de voorkeur geef aan inrichtingen waar men mij een paar franken minder vraagt. Nee, ik wil ‘goed’ bediend worden. Ik krijg liever een zwierig meisje met een vriendelijke glimlach dan een oude pruttelende zeurkous voor mijn neus. Daarom kijk ik eerst voor 't uitstalraam, minder naar de waren, dan naar de winkeljuffrouw. Goede waar prijst zichzelf.

Die dag had ik geen geluk. Overal veel volk en oude, vergeelde vrouwen om te bedienen. ‘Tijd genoeg,’ dacht ik, ‘dan maar verder gegaan.’ Kuierend kwam ik aan een mooi, knus winkeltje. De schikking van de uitstalling, de versiering, de opvallende en toch niet opdringerige reclames verrieden de hand van de fijnzinnige zakenvrouw. Ik trad binnen en wachtte nieuwsgierig op het figuurtje dat zou verschijnen. Als ze er zo keurig voorkwam als haar winkeltje... Ik moest tweemaal toekijken vóór ik Els herkende. 't Was ook zolang geleden dat ik haar voor 't laatst gezien had. Tien jaar... Maar zij wist dadelijk wie ik was.

- ‘Hallo, Henk, ouwe jongen...’ Ik stond beduusd. Was dat die kleine Els, 't zusje van mijn jeugdvriend Dirk? Ja, werkelijk! Na de begroeting volgden de herinneringen, dan de blik van Els op mijn ringvinger. - ‘Getrouwd, Henk! Ja natuurlijk... en ben je gelukkig?’ Ik vergat mijn boodschap en keek haar maar voortdurend aan terwijl ze praatte en lachte. Na een half uur kwamen er klanten en ik verliet de winkel. Later zou ik terugkeren voor mijn cadeautje.

Die Els, wat een schattige meid! Ze wou me verduiveld niet uit de gedachten. Hoe mooi ze was geworden! Ze moest nu... laat eens kijken: vijf en twintig zijn. Vijf en twintig en nog niet getrouwd. Voor zo 'n meisje leek me dat bijna onmogelijk.

Overdag was ik gedurig met haar bezig en misschien wel 's nachts ook. Op een morgen zei Annie: ‘Wat gebeurde er met jou vannacht? Je riep in je droom tweemaal: “Els!”. Eerst dacht ik dat het “help” was! Je leest te veel, Henkie. Je leest te veel en je rookt te veel. Je moest langer slapen, Henkie. Je bent bepaald overstuur. In plaats van om tien zullen we voortaan om half negen naar bed gaan, Henkie!’

[p. 79]

Een week later zag ik Els terug. Ik kwam even vóór sluitingstijd en na de laatste klant te hebben bediend leidde ze me in de woonkamer en serveerde koffie en koekjes. Ik vond het er echt gezellig. Na een kort gesprek over banale zaken, vroeg ik aarzelend of ze nog niet getrouwd was. Nee hoor, dat deed ze voorlopig niet! Ze had haar winkel en daarmee was ze tevreden.

- ‘Maar natuurlijk verlangt een vrouw altijd meer’ zei ze. ‘Als ik een knap man kreeg die werkelijk de moeite waard was...’

- ‘De meeste knappe mannen zijn helaas getrouwd!’ meende ik te moeten opwerpen.

- ‘Dat geeft er niet aan!’ zei Els ernstig. ‘Als ik een man echt lief kreeg zou zijn huwelijk voor mij geen bezwaar betekenen. Ik ben niet zo begrensd, Henk. Voor mij telt de liefde, de rest is bijzaak.’

Ik weet niet waarom ik op dit ogenblik naar mijn trouwring keek en zuchtte. Uit gewoonte, misschien...

Els kwam dichter bij me zitten.

- ‘Je bent zo stil, Henk’ zei ze. ‘En kijk me eens aan’, vervolgde ze, mijn hoofd in haar handpalm optillend. ‘Je ziet er niks goed uit. Eigenlijk vind ik je in die tien jaar veel veranderd, alleszins te veel voor een man op jouw leeftijd. Waar is je lach, waar zijn je spontane grappen van vroeger? Als het huwelijk dat heeft gedaan trouw ik beslist nooit!’.

- ‘Ik heb nochtans een goede vrouw’, zei ik, ‘een heel goede! Maar een mens wordt met de jaren stiller...’.

- ‘Stiller wel, maar je bent dezelfde niet meer! 't Is of je iets in je omdraagt, of je gekweld wordt door een geheim verdriet. Bij ons eerste wederzien merkte ik het al aan je oogopslag. Wat mankeert jou, Henk?’

- ‘Niets!’ zei ik kortaf en ik vertrok zonder de regenscherm te hebben meegenomen.

Maar ik wist dat er mij heel wat mankeerde. Ik besefte dat Els gelijk had. Ik was veranderd, oud voor mijn jaren. Ik zat onder de plak van mijn vrouw, ik was een gareellopertje, een broekventje geworden. Ik moest altijd braaf zijn en thuis blijven. Geen vrienden, geen ontspanning, niets. Alleen mijn vrouw, mijn plichtsgetrouwe, ultra-zedige, immer-zorgende en bezorgde vrouw. Die had er mij stilaan onder gekregen, die had me gemaakt tot wat ik was: machine, mannetje-in-huis, karakterloze ja-knikker! Els had me de ogen geopend.

Toen mijn vrouw uit was op boodschappen ging ik voor de spiegel staan en bekeek mijn grijzende haren, mijn mager gelaat met de vooruitstekende kaakbeenderen en de fletse kleur op de ingevallen wangen. Een man van vijf en dertig! Ik leek een menselijk wrak. En dat was haar werk, van mijn zoete, liefhebbende schat!

[p. 80]

- ‘Rook niet zoveel, Henkie! Ga vroeger slapen, Henkie! Pas op je zwakke borst, Henkie!’ Neen, bij God, het moest gedaan zijn! Ik zou een ander, een beter leven beginnen. Maar niet met Annie, dat was onmogelijk. Ik kon haar niet meer heropvoeden, ik was gewoon onder haar pantoffel te liggen en ze zou mijn nieuw, mijn echt wezen nooit begrijpen. Ik moest weg. Wat zei Els ook weer? - ‘Als ik een man echt lief kreeg zou zijn huwelijk voor mij geen bezwaar betekenen. Ik ben niet zo begrensd. Voor mij telt de liefde, de rest is bijzaak.’ En ze had me teder aangezien en mijn hoofd in haar hand genomen, ze vond dat ik er slecht uitzag, ze had medelijden met mij. En daar er medelijden is in de liefde van elke vrouw bleek geen twijfel mogelijk: Els beminde mij! Van toen ze nog een bakvis was liep ze me gedurig na. Misschien bleef ze wel ongetrouwd in de hoop eens de mijne te worden. Hoe meer ik er over nadacht hoe duidelijker me alles werd. Het hing alleen van mij af of ik met Els het geluk zou kennen. Bij haar zou ik als man behandeld worden en mijn vroegere levenslust herwinnen. Ik zou mogen roken, uitgaan, blij zijn als ik er behoefte toe voelde. En ik zou misschien een kind krijgen. Maar dan moest ik Annie na acht jaar huwelijk verlaten. En acht jaar is toch geen peulschilletje. Wat zouden de mensen zeggen en mijn vrienden op kantoor? Kom, ik had lak aan de mensen. Als ze hun lot kunnen verbeteren kijken ze ook niet naar mij om. Iedereen is vrij te doen en te laten wat hij wil.

Maar ik was niet meer vrij. Wat moest er immers met Annie gebeuren? Zou ze goedschiks in de echtscheiding toestemmen? Waarschijnljik niet. Dan zou ik maar zó met Els leven en Annie desnoods met geld schadeloos stellen. Zoveel mensen waren in hun leven verplicht aldus te handelen.

Ik zag erg op tegen een gesprek met mijn vrouw. Hoe zou ik haar alles uitleggen? Weer voelde ik hoe ze gewoon was geworden over mij te regeren. Maar dat zou weldra uit zijn. Ik zou met Els gaan vluchten, aan Annie een briefje met uitleg sturen en verder de gebeurtenissen afwachten.

Voor mijn beslissend bezoek aan Els maakte ik me extra-mooi. Een blik in de spiegel overtuigde mij dat ik er zo goed mogelijk uitzag. De hoop en het verlangen deden mijn ogen schitteren en kleurden mijn holle wangen. Ik voelde me een ander mens. Ik kwam weer in de winkel even vóór 't sluitingsuur en werd door Els in de woonkamer genodigd. Ze leek me stralender dan ooit. Zo 'n vrouw... Ik had mijn speech nauwgezet bestudeerd en wel honderd maal bij mezelf herhaald hoe ik mijn aanzoek zou inkleden. Doch nu het ogenblik was aangebroken zat ik zenuwachtig op mijn stoel te draaien en wilden de woorden me niet over de lippen. Intussen ging Els aan het praten. Ze

[p. 81]

vertelde mij van haar broer Dirk en zijn vrouw, van haar handel, van allerlei onbelangrijke zaken. Op zeker ogenblik boog ze zich over mij, ik trok haar naar mij toe en ze lag in mijn armen. Ik voelde de volheid van haar jonge, lenige lichaam en vergeleek onwillekeurig haar malse, fleurige vormen en haar prikkelend parfum met de stijve borsten van mijn vrouw en het onaangename geurtje van haar adem. Ik kuste Els op de lippen, op de ogen, op het ganse gelaat. Ze beantwoordde mijn zoenen en ik waande mij in het paradijs.

- ‘Nu moet de verklaring komen’ dacht ik, nadat de eerste roes voorbij was.

Ik diende een beetje op mijn verhaal te geraken want ik was niet meer gewoon zo lang en zo vurig te kussen.

- ‘Els’, zei ik, terwijl ik haar op mijn knie nam, ‘je weet nu hoe lief ik je heb. Ik ben echter geen man om in verkeerde verhoudingen te leven, het zou ook moeilijk zijn zolang mijn vrouw en ik in dezelfde stad verblijven. Laten we vluchten, Els, ik zal scheiden en dan trouwen we.’

En ik streelde daarbij zachtjes over haar donzige armen.

Tot mijn niet geringe verbazing sprong ze van mijn knie en barstte in lachen uit.

- ‘Nee, Henk, heus, dat had ik niet verwacht!’ riep ze. ‘Je bent een aardige kerel en ik mag je wel, maar blijkbaar heb je te veel romans gelezen. Vluchten, scheiden, hertrouwen... waar jij het allemaal uithaalt! En dat na een eenvoudig zoen-partijtje! Je holt nogal door!’

- ‘Maar Els!’ smeekte ik, ‘luister toch...’ En ik poogde haar naar mij toe te halen, doch ze weerde me lachend af.

- ‘Nou, Henk, alsjeblief, maak er geen drama van!’ spotte ze. En ernstig vervolgde ze: ‘ik begrijp wel dat je 't thuis niet vrolijk hebt en graag een groen blaadje lust. Maar van een grapje maak jij een treurspel. Ik zie dat je vrouw je naar de dieperik heeft geholpen. Je bent zodanig vervlakt dat je onderscheidingsvermogen er het hachje heeft bij ingeschoten. Is dat mijn lollige Henk van vroeger? Nou zit je daar of je geen drie kunt tellen. Nee, beste kerel, met jou vluchten zegt me niets, hoor. Ik vraag me zelfs af of je geen berouw zou krijgen en tot je Annie terugkeren. Je doet best zulke gedachten uit je hoofd te zetten. Als ik ooit trouw zal het met een man zijn, begrijp je. Jij bent zelfs niet goed genoeg meer voor een doodgewone flirt: Het spijt me zoiets te moeten zeggen, maar als je jezelf nog een beetje kent zal je moeten toegeven dat ik gelijk heb. Je moest liever naar je vrouw terugkeren, een warme grog nemen en vroeg naar bed gaan.’

[p. 82]

Ik greep mijn hoed en verliet de winkel zonder de regenscherm te hebben gekocht. Drie dagen later vond ik dezelfde in een heel wat fraaiere inrichting en kreeg hem voor tien frank minder.

_* * _*

Er kan niemand zeggen dat ik niet gelukkig ben. Integendeel. Ik bezit een klein fortuin, een uitstekende betrekking en een prachtige vrouw. Behalve werken op kantoor moet ik thuis niets doen, tenzij een paar kleinigheden zoals hout hakken, kolen fijnstampen, de was helpen sorteren, vlees uit de kelder halen, de matras keren: kortom het minimum van wat elke man in het huishouden verricht.

Mijn vrouw is trouw als goud en zuinig als geen tweede. Zo zie ik mijn fortuin gedurig aangroeien. Het roken heb ik afgeleerd daardoor hoest ik 's nachts niet meer. Mijn borst is sterker geworden want toen ik mij laatst door een dokter liet onderzoeken bleek dat mijn toestand verbeterd is. Kinderen wil ik niet meer want het kan alle dagen oorlog worden. En met de atoombom kunnen ze een heel land verwoesten in een handomdraai. ‘Het zijn geen tijden om aan anderen te denken’, zegt mijn vrouw en ik moet haar gelijk geven. Zie maar eens hoe weinig gelukkige mensen er nog zijn. De echtscheidingen overtreffen de huwelijken. Dus moeten de gelukkigen hun echtelijke haard verdedigen en de liefdebanden steeds nauwer toehalen. Dat zegt mijn vrouw mij elke dag. ‘Ons huwelijk is een hemel, Henkie. En waarom? Omdat we elkaar zo goed begrijpen. Wij weten precies hoe 't hoort, is 't niet, Henkie? De man op zijn werk en de vrouw in haar huis. De vrouwen maken het huwelijk, Henkie. Kijk maar eens naar Eva. Had zij Adam niet verleid, we kregen 't paradijs op aarde. Maar wij hebben ons eigen paradijsje, hé, Henkie? Ons huis, onze tuin, onze bezittingen en ons geld. 't Is halfnegen en tijd voor jou om slapen te gaan. Kom, Henkie...’

En als we dan knusjes in bed liggen geeft ze me een nachtzoen en een kruisje.

- ‘God zegene je en God beware je, Henkie...’

- ‘Amen, Annie...’

En zachtjes slaap ik in als de gelukkigste man op aarde.

WILLY BILIET