Arsenaal. Jaargang 1

[p. 436]

Een zwerver keert terug.

Alhoewel ik pas in de dertig hen, heb ik al heel wat gezien en meegemaakt. Zoowat alle zeeën van eenig belang heb ik doorkruist en noem maar een haven die ik niet heb aangedaan. Zeker is mijn zwerverstemperament er niet vreemd aan. Bewijzen: twee keer vaar ik wel voor dezelfde lijn; nooit laat ik me echter een derde maal aanmonsteren. Aan wal houd ik het geenszins langer dan eenige weken uit. Het is mij werkelijk een zegen als ik weer aan boord ben...

Hoe ik er toe gekomen ben, mijn dorp te verlaten? Het vroege afsterven van mijn ouders is misschien de aanleiding geweest, echter niet de oorzaak. Als knaap reeds was ik dol op avontuur en sensatie. Voor gewone kinderspelen haalde ik de schouders op. Ik was enkel in mijn element aan den vijver buiten 't dorp of in 't bosch; naargelang het milieu, waande ik mij zeeen rooverskapitein. Alhoewel de boeken mij minder interesseerden, verslond ik letterlijk de werken van K. May, J. Verne, e.a. Mijn puberteitscrisis maakte mijn leeraars werkelijk ongerust. Geen cow-Joy- of politiefilm dien ik niet zag. Ik droomde ervan alle landen ter wereld te bezoeken. In het licht van een zuiver idealisme, ontdekte ik in mezelf wonderlijke hoedanigheden. Ik was ervan overtuigd geroepen te zijn later een edele taak te volbrengen. Voor stompzinnige burgeois en achterlijke buitenlieden voelde ik misprijzen; mijn dorpstoren bekeek ik met minachting en spot.

Iets weerhield me echter om er zoo gauw mogelijk van door te gaan: mijn vriendschap voor Edward. Ik trachtte hem te overhalen met mij te vertrekken. Tevergeefs. Mijn vriend was uiterst zakelijk aangelegd en had een voor zijn jaren zeer nuchteren kijk op de wereld. Tot soortgelijke experimenten (zoo noemde hij het) voelde hij zich weinig aangetrokken. Het speet me geweldig hem niet te kunnen overreden. Want standvastig en echt was onze vriendschap: geen ijdel woord. Reeds op de schoolbanken hadden we elkaar leeren kennen. Alhoewel onze karakters op vele punten verschilden, konden we wonderwel met elkaar omspringen: ik meen dat we, juist om de verschillende zienswijze, ons tot elkaar aangetrokken voelden; dit liet ons toe onze meeningen te toetsen en duidelijk te maken. Aan iemand die gewoonlijk maar knikt, heb ik altijd een hekel gehad.

Toen Edward me echter te kennen gaf dat hij me volkomen begreep en er niets tegen had, zoo ik zonder hem vertrok, stond mijn besluit onwederroepelijk vast. ‘Zooiets bedreigt in niets

[p. 437]

onze vriendschap’, zegde hij, ‘integendeel, dan zien we elkaar later niet des te grooter vreugd weer.’

Ik vergeet nooit ons afscheid. Roerend was het en innig. Edward stond op de kaai: ik leunde door het neergeschoven raam van den treincoupé. Hij drukte me telkens weer de hand en gaf me zijn laatste wenken.

- Veel geluk en tot wederziens.

Als een vage echo herhaalde ik de laatste woorden.

Zoo is mijn zwerftocht dan begonnen. Het verging me noch beter, noch slechter dan alle andere zwervers ter wereld.

Ik kwam in contact met lieden van elken stand en uit de meest onverhoopte middens. Natuurlijk werd mijn idealisme bij menige gelegenheid afgekoeld, maar ik was er de man niet naar om voor een nietigheid het bijltje neer te leggen.

Tenslotte wilde ik de wereld zien en de moeilijkheden zijn er om overwonnen te worden. Alles goed overwogen, was tenminste één mijner oogmerken bereikt. Zoo gingen de jaren voorbij. De vele zeereizen rijgden zich tot een bont snoer van schoone en droevige herinneringen Aan wal, aan boord... Telkens veranderde ik, uit drang naar nieuwigheid, omdat mijn onstuimige natuur nergens kon aarden. Maar zonder ik er mezelf bewust van werd, kwam stilaan de kentering. Mijn treklust werd gejaagder, mijn verblijf aan wal steeds korter... Ik wilde steeds maar vooruit loopen. Waar ik aanvankelijk nog voldoening vond in het vreemde van elk nieuw milieu, liet dit me spoedig onverschillig. Het werd als de gejaagde rit van een opgezweept dier. Een onrust achtervolgde mij, een onbestemd verlangen, dat naderhand oversloeg in een spleen. Ergens in een havenkroeg werd ik er mij van bewust wat het heteekende. Een antiek orgel speelde een exotisch lied. De rook van mijn sigaret teekende dwaze figuren. Ik dacht weer aan mijn dorp en aan Edward; zooiets gebeurde meer; vooral de herinnering aan mijn vriend was me dierbaar. Maar dien avond kwam iets als verlangen en spijt. Ik dacht aanvankelijk dat de muziek er voor iets tusschen was. Ik poogde met brandewijn mijn heimwee te smoren. Alles tevergeefs...

Het verlangen liet me niet meer los. Het voldongen feit maakte me razend. Zooiets was volkomen in strijd met mijn vroegere levenstheorie en beteekende het fiasco van mijn schoonste jeugdprincipes. De meest tegenstrijdige gevoelens ontredderden mijn geest. Tot ik mezelf een geslagen man voelde, belachelijk en naïef.

Dit is de reden waarom ik thans terug ben. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik buitengewoon ontroerd ben nu zooveel

[p. 438]

herinneringen weer werkelijkheid worden. Mij treft het vooral, dat spijts de jaren, het uiterlijk van ons dorp zoo weinig is veranderd. Dit is nog immer dezelfde landweg, dien ik zoo menigmaal opging. Nog wuiven slanke populieren langs de baan; nog vlekken roode, scheefgezakte daken den milden, bruinen grond. En daar rijst de toren, dien ik eens misprees, en richt een minzamen groet tot den verloren zoon die terug is.

Grooter is echter mijn ontroering als ik bedenk, dat ik over enkele oogenblikken Edward zal terugzien. Uit inlichtingen die ik inwon, blijkt dat mijn vriend carrière heeft gemaakt; thans één der aanzienlijkste heeren uit de streek is geworden en daarbij een rijk huwelijk heeft aangegaan. Om zooveel succes kan ik me enkel verheugen. Afgunst ken ik niet. Integendeel. Hoogst tevreden ben ik, omdat het geluk één van ons beiden heeft toegelachen... Toevallig denk ik eraan dat het de eerste maal is sedert vele jaren, dat ik een zeker doel heb... Naar een ouden vriend ga ik; een gezellige avond en vele schoone dagen in 't-verschiet... Maar is zooiets geen schooien? Kom, onder beste vrienden!

Een nette villa: Edward's droom verwezenlijkt. Op mijn zenuwachtig gebel opent eon meisje de smaakvolle versierde deur. Ik zeg mijn naam en vraag om Edward te zien. Argwaan lees ik op haar gezicht. Eigenlijk zie ik er ook weinig aantrekkelijk uit. De kleur van mijn sjofel plunje is moeilijk te gissen en mijn zware, gespijkerde schoenen passen zeker niet bij den glimmenden vloer. Zenuwachtig draai ik mijn pet tusschen de vingers... Als Edward nu maar gauw verscheen... Gek is het voor een kerel van mijn soort zoo gejaagd te zijn. Maar het is ook zoo lang geleden sinds ik hem zag...

Weer gaat een deur open. Een zeer elegant gekleede dame verschijnt, gevolgd door Edward. Hij is het. Mijn gezicht kleurt op: alle schuchterheid is als bij tooverslag verdwenen.

- Edward, ouwe jongen, ik ben het.

Gul en lachend steek ik de hand uit. Edward blijft echter onbeweeglijk staan. Ik voel zijn blik beter nog de hare over mijn erbarmelijk uiterlijk. Een koele, afwezige blik waarin ik bedrieg me niet mets als wrevel en spot ligt. Zoo, waarmee kan ik u helpen? Dit is zijn stem niet; dit is Edward niet meer. Vele mijner idealen heb ik reeds prijs gegeven; maar als op dit oogenblik is nooit mijn hoop verzwonden ...Ik moet me geweldig inspannen om kalm te blijven; zoo groot is mijn ontgoocheling. Stilte. Maar luider spreekt ze dan de felste stem... Hier staan drie menschen tegenover elkaar. Twee mannen en een vrouw... Eens waren de eersten beste vrienden. Toen is die vrouw in het leven van één van beiden gekomen... En met die vrouw, de rijk-

[p. 439]

dom... Heel natuurlijk is het dat hij zijn vriend vergat; ja, heel natuurlijk is het. Zoo is het leven.

Tot de dame zegt:

- Edouard, je crois que nos invités attendent.

Ik begrijp.

- Ja, ik zal maar gaan, ergens wordt ook op mij gewacht. Het volgende oogenblik sta ik buiten.

Ergens dat is: overal in de wereld, zonder doel, heden te land, en morgen weer ter zee...

R. Van Meerhaeghe.