Arsenaal. Jaargang 1

Het geluk.

Nu zou ik te velde gaan en rust zoeken. Ik was droefgeestig gestemd en de velden lokten mij nu meer dan ooit.

Ik ken zoo goed de vele, smalle binnenwegen die dwars door de akkers en weiden slingeren, en waar altijddurende eenzaamheid is.

De eenzaamheid lokte mij. Daar zou ik bepaald rust vinden. Daar is geen vervelend lawaai van dokkerende wagens op de harde, grauwe kalsijde, of geen razend gesnor van snelvoorbijrijdende auto's; of geen geroep van luidkeelschreeuwende wijven, of joelende jeugd. O, daar is altijd alles rustig; de atmosfeer is er zacht en troostend...

En ik ging te velde. Eerst langs de drukbereden kalsijde, daarna langs een minder drukke straat, waar een verdrietige verlatenheid hing, en dan kwam ik op een hooggelegen dijk die eerst een stuk akkerland dweerst en op een stillen landelijken grintweg uitkomt.

Wat was het een verdrietige najaarsdag vandaag. - Binnen, op mijn stille kamer, was het alsof ik midden al mijn boeken en andere dingen op een fataal gebeuren wachtte.

Ik had Gezelle's levensgroot beeld bekeken, en opeens dacht ik aan ‘De Rave’:

‘Met zwaar- en zwarten zwaai...’

Dan viel mijn blik op een kop van Karel Van de Woestyne, en 't was of ik zijn stem hoorde:

‘Ik vraag den Vrede niet; ik vraag alleen de rust O teedre avondglans der lippen en der lampen.’

[p. 299]

De bijna stoïsche mond van Henriette Roland Holst, scheen mij stil en traag te fluisteren:

‘Ik voel dat sterven naderkomt,
en voel me nog zôô ver van U, God,
zoo verstrikt in de dingen der wereld.’

Mijn blikken vielen op de donkere schilderijen, dan op een ets, waarop boomen die door een wilden najaarswind gegeeseld worden; dan op een Kristuskop van Louis Baretta; den grooten mystieken Baretta...... - O dien afgrijselijk-schoonen Kristuskop.

Toen hield ik het daar al met eens niet meer vol. Ik ben opgesprongen, heb vlug mijn jas aangetrokken, sloeg brutaal de deur achter mij dicht, en liep door een bewogen drukte den steenweg op.

Nu voelde ik mij wat vrijer, en de zachte najaarswind waaide streelend door mijn wilde haar. De buitenlucht en de drukte van de straat brachten eenige geestesontspanning. Zuchtend zei ik plots halfluide: ‘God, mijn God...’

Deze drie schamele woorden veroorzaakten in mij een plotselingen tweestrijd: Het was heel zeker mijn stem, die zoo juist deze drie woorden sprak. Het was dus wel ik, die hier, langs dezen eenzamen weg te slenteren liep. Ik stapte hier nu op dezen grintweg, dat wist ik. Ik was droefgeestig, en ging zoo maar op den dool, langs doode en verlaten binnenwegen, zoekende om rust,... om vrede....

Ik bleef staan en tuurde moe over den braakliggenden Polder. Ik voelde hoe eenzaam en gansch alleen ik hier stond. - Waarom kwam ik bij deemstering hier op dezen eenzamen binnenweg?... Om rust?...... Om vrede?... Waarheen leidden mij mijn zeer trage stappen... Ik wist het niet,... ik wist het niet... Ik bekeek mezelf, en voelde mij daar staan: ietwat gebogen, eenzaam en gansch alleen. De wind streelt zacht door mijn haar, en mijn versleten jas waait zachtjes open. Mijn schoenen zijn versleten en vuil met gedroogde modder. Mijn voeten zijn nat en koud, over mijn rug rijden ijskoude rillingen... Arme Bohemer... Dat ben ik... ik... en ik noem zacht en traag mijn naam. Ik bekijk de palmen mijner smalle, witte handen. Dit zijn mijne handen, ...de mijne. Wat zijn ze zacht en wit, mijn handen, en ik betast met mijn witte, lange, koude vingers mijn zeer mager en bleek wezen. - Wat ben ik mager,... mager... Ik hoor en voel mij ademen traag,... regelmatig... Ik ben het, die nu adem... ik. Even sluit ik mijn oogen. Ik sta hier zoo eenzaam en alleen...

[p. 300]

gansch alleen... Ik fluister: sterven... Meteen is het, of een onzichtbare hand mij zacht op den schouder klopt. Ik zucht diep en tuur weer over een braakliggenden Polder. De malve horizont is mooi... mooi... De witgekalkte hoeven hurken ten gronde. De weiden liggen zwart-groen, en de akkers braak en bruin. Het is zoo stil, zoo heilig stille,... overal. De hemel is schoon: goudomrande wolken hangen bladstille, en dieper naar de kimme toe, is het blauw, donker blauw, bijna paars. Alles is zoo mooi, en de wind waait zoo lijzig over de velden. - Ik voel weer de wind door mijn haar waaien. Een koude rilling doet mij huiveren. Mijn voeten zijn ijskoud, en ik heb honger,... honger... Ik trek den kraag van mijn jas op en: waar naar toe? - Ik weet het niet; ik... weet het... niet...

Toen was het of ik al met eens uit een diepen slaap werd gewekt.

Waarom stond ik hier, midden de velden, op een verlaten grintweg? Wat was de oorzaak van mijn neerslachtigheid?

Waarom verlangde ik daareven te sterven? Ik, die altijd alle vrees en lauwheid heb verafschuwd. - Omdat alles mij zoo nutteloos scheen? Omdat de menschen vaak ellendige en vervelende wezens zijn? En ik dan? Kwam ik hier vrede en rust zoeken? En zou ik deze hier, midden de velden en ver van de menschen vinden?...

Ik herinnerde mij plots de woorden van Christus: ‘Hebt elkander lief, zooals ik U heb liefgehad’. - Het scheen mij, of iets onzichtbaars alle onbehaaglijkheid uit mij weg nam. Alles werd mij weer schoon en licht als vroeger; als gisteren nog.

Nu wist ik al met eens, dat ik in de door mij zelf gespannen strikken was geloopen. Ik was een speelbal geweest op de zee van mijn menschelijke gevoelens.

Spontaan glimlachend, mij zeldzaam gelukkig voelend, bekeek ik het donkergeworden firmament. De heldere sikkelmaan stond vredig aan den hemel, en enkele twinkelende sterren blonken als verre lampen.

Toen kon ik niet anders, dan inwendig jubelen, om den vrede en de rust, die ik hier zoo plots terugvond! - Had ik dit nu te danken aan de velden en braakliggende akkers? Hadden de Vredige sikkelmaan en twinkelende sterren mij dit geluk

[p. 301]

gebracht? Was dit alles nu de oorzaak van de blijde atmosfeer, waarin ik hier leefde, en die mij elk gevoel van weemoed ontnam, om gelukkig als weinigen weer sterk en vaardig te staan?

Mijn God! O, Gij, die 'k niet bij name noemen kan; ik weet, dat Gij het zijt, die Uw verwaande en afgedwaalde kind, weer naar de veilige woning hebt geroepen. Ik weet, dat ik het was, die U verlaten had, spijts Uw aanhoudende zorgen en vaderlijke vermaningen. Ik had U verlaten, o mijn God, om de booze wereld te zoeken. Gij zijt het, die mij het groote geluk hebt teruggeschonken; Gij hadt het mij nooit ontnomen, o Meester, maar ik, onwaardige sterveling had geweigerd, het langer in mijn bezit te houden. Ik ben de schuld geweest van mijn afdwalen. Niet Gij! Niet Gij, o mijn God, mijn Alles, mijn eenig en grootste Geluk!

* * *

Zeer kalm en rustig, stapte ik mijn donkere kamer binnen, ontstak de oude, koperen bollantaarn en nam De Heilige Schrift. Het oude boek viel open op mijn knieën en ik las; ‘Een schriftgeleerde vroeg aan Jezus: ‘Wat is heb allereerste gebod?’ Jezus antwoordde hem: ‘Het eerste is: De Heer, onze God, is de éénige Heer; gij zult een Heer, uw God beminnen met heel uw hart, met heel uw ziel, met heel uw verstand en met heel uw kracht’ - Het tweede is dit: ‘Gij zult uw naaste beminnen als u zelf’. Grooter dan deze geboden is er geen. De schriftgeleerde zeide Hem: ‘Juist, Meester, Gij hebt naar waarheid gezegd, dat Hij één is, en dat er geen andere bestaat buiten Hem; en dat Hem te beminnen, met heel het hart en heel het verstand en met heel de kracht en den naaste te beginnen als zich zelf, veel beter is dan alle brand- en slachtoffers.’. - Daar Jezus zag, dat hij verstandig geantwoord had, sprak Hij tot hem: ‘Gij zijt niet ver van het Koninkrijk Gods’. Toen durfde niemand Hem meer ondervragen.

Karel Dekandelaere.