De arbeidsenquête van 1887. Deel 1: Amsterdam

Verhoor van den heer B. Holsderver.

(Verkort.)

3894. De Voorzitter: Welke zijn uw voornaam, naam, ouderdom, beroep en woonplaats?

A. Bafius Holsderver, 27 jaren oud, letterzetter te Amsterdam.

3895. V. Gij zijt werkzaam bij den heer Alexandre?

A. Ja, Mijnheer de Voorzitter.

3896. V. Zijt gij daar reeds lang in dienst?

A. Sinds 7 maanden.

3897. V. Waar waart gij voor dien tijd werkzaam?

A. Bij Kelkhove.

3898. V. Zijt gij daar lang geweest?

A. Gedurende 4 jaren.

3899. V. Beviel het u daar niet?

A. Jawel. Voor bij Alexandre te komen ben ik nog in eene andere betrekking geweest.

3900. V. Tusschen die twee in?

A. Ja, een korten tijd als huisbewaarder.

3901. V. En beviel u dat niet?

A. Neen.

3902. V. Dát is toch geen inspannend werk?

A. Ik was er meer als inwonend dienstbode; het werd te lastig en te moeilijk voor mijne vrouw.

3903. V. Het is toch anders geen zwaar werk?

A. Het was daarom te lastig voor mijne vrouw omdat het een huishouden was met twee kinderen.

3904. V. Te lastig? Nu, en toen zijt

[p. 300]

gij weder op eene drukkerij gegaan?

A. Ja.

3910. V. Zijn er jongens aan uw winkel?

A. Een stuk of zes.

3911. V. Hoe oud zijn zij?

A. Een van 13 jaar, twee van 14, een van 15 of 16, een van 18 en een van 19.

3912. V. Werken die jongens langer dan gij?

A. Neen. Zij gaan in den regel naar huis gelijk wij; maar als er langer gewerkt wordt, moeten zij het ook doen.

3913. V. Maar bij den heer Alexandre is dat geene zaak die dagelijks voorkomt?

A. Neen.

3914. V. Hebt gij iets bijzonders, dat gij afkeurt in de gesteldheid der werkplaatsen waar gij arbeidt?

A. Jawel.

3915. V. Wat dan?

A. Vooreerst bestaat de werkplaats uit een stuk of zeven of acht lokaaltjes, alle klein, donker, tochtig en slecht verlicht. Wij zien uit in eene steeg van een meter breed.

3916. V. Brandt gij den geheelen dag gas?

A. Neen, wel op sommige plaatsen. Op de zetterij zijn een paar lichten; de binderij is wat hooger.

3917. V. Gij zijt dus in eene werkplaats waar het wat tochtig en wat donker is?

A. Ja.

3918. V. Hoe lang werkt gij?

A. Van 's morgens 8 tot 's avonds half 7 uur.

3919. V. Hebt gij ons nog iets betreffende deze zaak mede te deelen

A. Het is bij ons slordig, wat de machinerieën betreft. Dezen zomer vloog een as van den gasmotor.

3920. V. En zijn daardoor ongelukken gebeurd?

A. Neen, hij vloog toevallig tegen een muur.

3921. V. Is er nog iets wat in samenhang met dit onderwerp door u is mede te deelen?

A. De patroons bemoeien zich zeer weinig met ons.

3922. V. In welk opzicht?

A. Ik ben 7 maanden op die drukkerij, en toen de meesterknecht vertelde, dat Holsderver voor de Enquête-commissie moest komen, wisten zij niet wie Holsderver was.

3923. V. Wat verdienen die jongens van wie gij straks spraakt?

A. De jongens van 14, 15 jaar verdienen f 1 à f 1,50, die van 18 jaar f 6, die van 19 jaar f 7½.

3924. V. Wordt dat des Zaterdagsavonds uitbetaald?

A. Dat van de jongens wel, maar voor de knechts gebeurt het meermalen, dat zij in drie keeren betaald worden.

3925. V. Als gij eene enkele maal des avonds moet overwerken, weet gij dat dan vooruit, wanneer wordt u dat medegedeeld?

A. Tegen den tijd dat wij weggaan.

3926. V. Maar dat komt tegenwoordig zelden voor?

A. Nadat de courant weg is komt het niet meer voor.

3927. De Voorzitter: Uw verhoor is afgeloopen.

B. Holsderver.