Antilliaanse Cahiers. Jaargang 4

[p. 264]

‘Kakusji’

Op het eerste gezicht lijkt het ongepast een hoofdstuk te wijden aan dit onwelriekende onderwerp. Maar als men bedenkt, dat deze aangelegenheid, nl. de afvoer van fecaliën, voor Curaçao altijd een groot probleem is geweest en het eigenlijk nog is, zouden deze herinneringen niet volledig zijn, wanneer ik daar met geen woord van repte.

De huizen op Punda hadden het probleem in zijn ernstigste gedaante voor hun deur. Pietermaai had de ‘laman ganchoe’, - de open zee, waaraan het lag - tot zijn beschikking als stortplaats van vuil. Scharloo had het binnenwater (awa chiquitoe, in het Papiaments) aan de ene kant en de berg van Scharloo met zijn rotsen aan de andere kant. Het hogere gedeelte van Otrabanda had voldoende terrein en grote erven, terwijl het meer beneden liggende gedeelte de baai van het Rif had. Maar Punda, met haar vele straten, had met een angstwekkend probleem te kampen. Tot op heden heeft Curaçao nog geen deugdelijk rioleringssysteem. Er zijn huizen, waarbij beerputten zijn gebouwd, die door middel van buizen op plaatsen uitmonden, die vaak weinig geschikt zijn voor dat doel, omdat ze te dicht bij de bebouwde kom zijn gelegen en daardoor de lucht daar verontreinigen.

De enige uitweg was dan nog de ‘koprá’, een tonnetje in huis, dat elke dag werd geleegd, vroeg in de ochtend of laat op de avond. Er waren niet veel mensen daarvoor beschikbaar en zij begonnen erg vroeg - soms al om drie uur 's nachts - om er mee klaar te zijn wanneer de dag aanbrak. Deze blikken of tonnetjes werden op Punda geleegd op een plaats, die ‘Marietje’ genoemd werd, achter de tegenwoordige gouvernements-

[p. 265]

school (Hendrik- en Wilhelminaschool) en op Otrabanda in ‘Rootjie’, tussen de twee kleine hangbruggen, die Otrabanda met het Rif verbinden. Of op een plek ‘Poltje’ genaamd. Deze plaatsnamen stonden letterlijk en figuurlijk in kwade reuk, want als je in het Papiaments iemand ‘na Poltji Roe Marietji’ wenste, betekende dat niet veel goeds.

Natuurlijk leidde zulk een gang van zaken soms tot komische incidenten. Zo was er op de bovenste verdieping van het huis met de gewelven, naast het gebouw van Mensing & Co., een fotografiezaak, ‘Davenport’. De eigenaar maakte ferrotypen en bewaarde altijd de gebruikte vloeistoffen in vergaarbakken, die op bepaalde tijden geleegd werden. Op de verdieping daar beneden woonde een andere familie. Tegenover ‘Davenport’ stond toen een huis met slechts één bovenverdieping en een laag dak. Ter hoogte van de straat was een open gang en direct daarnaast de apotheek van Sjon Antón Scholz, die daar zijn ‘dranquis’, drankjes, en ‘pulchis’, poedertjes, aan het publiek verkocht. Sjon Antón was klein van stuk, een oude, enigszins gebogen man met een witte baard. Hij droeg altijd een Panamahoed met brede randen, die naar boven waren omgeslagen. Op zekere dag, toen er heel wat mensen in de apotheek van Sjon Antón stonden, kwam een vervoerder van ‘kakusji’, tegen het verbod van de politie in, met de ton van de familie heel omzichtig de trap af van de eerste verdieping van het huis, waar ook de ferrotypen werden gemaakt. In de fotografiezaak had men bedacht, dat dit een uitstekende gelegenheid was om wat gebruikt materiaal weg te gooien en zonder dat hij er bij dacht goot de fotograaf het verzamelde goedje uit de vergaarbak in de ton, die de man droeg. Maar het waren zuren of in ieder geval een stof die heftig ging fermenteren, toen ze vermengd werd met de inhoud van

[p. 266]

de ton; de gisting trad zo snel in, dat de ton te klein bleek en de inhoud de man over het gezicht liep en hem even verblindde. De vervoerder vloog de straat op en kwam vlak voor de zaak van Sjon Antón terecht. Daar de apotheek iets beneden de straatrand lag, was er van metselwerk een wering gemaakt tegen het water, dat binnen zou kunnen lopen, wanneer het regende. En hier struikelde ongelukkigerwijs de tonnetjesvervoerder, viel languit op de grond en... de ton en haar schuimende stinkende inhoud stroomde bij Sjon Antón naar binnen. Het interieur en de gehele clientèle, alsmede Sjon Antón met zijn grote hoed kregen de volle laag, zodat zij op de toonbank een goed heenkomen zochten.

Jaren zijn sindsdien voorbijgegaan, maar ik zie nog duidelijk de oude man en zijn klanten, die, heftig gebarend en schreeuwend, op de toonbank stonden, terwijl een groot publiek op straat van het schouwspel genoot. En toen ik, bij mijn laatste verblijf op Curaçao, laat in de avond een van die ‘kakusji’-dragers tegenkwam, moest ik ineens aan Sjon Antón zaliger denken.