Antilliaanse Cahiers. Jaargang 4

[p. 253]

Pogingen tot een duel

Daar de paradijsachtige rust van Curaçao spreekwoordelijk is, lijkt het vreemd dat daar eens een duel is voorgekomen. Overigens moesten de strengheid van de Hollandse wetten en de gewoonte ze strikt na te leven, iedere gedachte tot een persoonlijk treffen, in andere landen beschouwd als de aangewezen oplossing van een geschil, reeds in de kiem smoren. Een bewijs van de vreedzame atmosfeer op ons eiland is wel het feit dat Venezolaanse generaals, onversaagde mannen, die niet door de dood worden afgeschrikt, bij een verblijf op Curaçao zich bij het oplossen hunner geschillen beperken tot het toedienen van oorvijgen, stompen en op zijn hoogst stokslagen, zonder ook maarte proberen een revolver af te schieten of de dolk te trekken.

Ik herinner me een vuistgevecht om politieke redenen tussen generaal Ramón Ayala en generaal Adrian; het nam geen gevaarlijke vormen aan. Enige tijd later werd generaal Adrián gedood op het kerkhof van Valencia, toen hij als een leeuw die stad verdedigde tegen de legers van generaal Cipriano Castro. Zo was er nog een gevecht tussen generaal Pfefer en generaal Rafael Parra, die wij allemaal kennen als een dapper man. Duels op ons eiland zijn inderdaad sprookjes uit ‘Duizenden-een-Nacht’. Ze kwamen in onschuldige vorm voor. Er is er slechts één werkelijk uitgevochten, maar dat bewaar ik tot het eind, omdat het bijzonder komische vormen heeft aangenomen.

Er was een tijd, dat de zaken van de ‘Aruba Fosfaat Maatschappij’ op een hele serie duels dreigden uit te lopen. Willem Maal en Abraham Jesurun, ‘Bamban di Soledad’, vochten het met elkaar uit; Chandi Maal en Hendrik Evertsz deden het-

[p. 254]

zelfd; terwijl Jonchi Gorsira van ‘Ararat’, van Lier, advocaat van de tegenpartij, uitdaagde; dit kwam niet tot een gevecht en dat van Willem Maal had een staartje bij het gerechtshof, waarbij Maal een paar dagen hechtenis kreeg, die hij doorbracht in het huis van de gevangenbewaarder, waar hij elke middag zijn vrienden mocht ontvangen.

Ik meen, dat ik in het artikel over begrafenissen al verteld heb, dat het bijna tot een duel was gekomen tussen een familielid van de heer Michiel Gorsira en niemand minder dan de toenmalige procureur-generaal dr. Henri Barge, later gouverneur van de kolonie, en wel wegens een gerucht, dat genoemde heer, koorddrager bij de begrafenis van de heer Gorsira, gedobbeld had op de zwartlaken sjerp, die koorddragers over de linkerschouder droegen. Dr. Barge kon bewijzen, dat het onwaar was.

Het kwam nog eens bijna tot een duel en wel tussen Arturo Leyba en een officier van de Hollandse marine, aan boord van een van de kruisers op Curaçao gestationeerd. Mijn vriend, de tegenwoordige consul-generaal van Nederland in Panamá, was getuige van dit voorval. Ik herinner me de oorzaak van het geschil niet, maar ik meen, dat het ging om een dans, die een jongedame op een bal aan een van de twee beloofd had. Er werden twee secondanten benoemd, van wie één onze goede, nu overleden vriend, Noly Maal was; wie de ander was, weet ik niet meer. De uitdaging kwam van Leyba, maar de officier aanvaardde deze niet, omdat het hem door het dienstreglement ten strengste verboden was, op straffe van ontslag. Dit deelde hij mede aan de secondanten, die hem de schriftelijke uitdaging overhandigden. Dezen brachten de boodschap aan de uitdager over, maar Leyba bleef bij zijn eis en de secondanten gingen weer aan boord. De officier liet hun toen het reglement lezen

[p. 255]

en zij begaven zich weer naar de tegenstander om hem van de herhaalde weigering te verwittigen. Maar Leyba bleef aandringen. Hij was toen luitenant bij de schutterij, maar hij scheen òf niet op de hoogte te zijn van wat zijn reglement hierover zei òf hij wist überhaupt niets af van duels en hij bleef erbij, dat de officier slechts een uitvlucht zocht. Bij het derde bezoek van de secondanten vroeg de officier een audiëntie aan bij zijn chef, de commandant van het schip, en legde deze de zaak voor, hierbij de nadruk leggende op de herhaalde bezoeken van de secondanten en de verdenking van zijn tegenstander. De commandant ried hem aan de uitdaging te aanvaarden en zijn loopbaan op te geven. De officier, die niets liever wilde, nam de uitdaging aan en benoemde zijn secondanten. Toen Leyba zag dat het de officier ernst was, zag hij van het hele duel af. Ik meen, dat hij toen wegens lafheid of onwaardig gedrag uit het korps van de schutterij ontslagen werd.

Het duel waarover ik nu ga spreken, is wel degelijk uitgevochten en wel op het Rif. Ongelukkigerwijs herinner ik me de namen van de duellerenden niet meer. Het duel was er een, dat men in de ‘ere-code’ onregelmatig noemt, omdat het met scheermessen werd gevoerd. Er waren twee secondanten en de tegenstanders trokken alleen hun jas uit. Er werd overeengekomen, dat de aanvallen zich zouden beperken tot de borst en de bovenarm en volgens de mensen, die erbij geweest zijn, ging het heet toe. Maar de scheermessen maakten geen ernstige wonden en brachten geen bloed tevoorschijn. Na een flink aantal houwen van beide zijden werden de duellisten moe en de secondanten verklaarden de ‘affaire’ als afgedaan; de strijders trokken zich in hun respectieve huizen terug, vergezeld van hun secondanten. Toen zij zich thuis ontkleedden,

[p. 256]

moet er op hun borst een leeg kerosineblik gehangen hebben, speciaal voor dit doel versneden en om hun armen omgebogen melkblikjes of iets dergelijks. Dit is het enige duel, waarvan ik weet dat de deelnemers op de afgesproken plaats zijn verschenen... en er beiden ongedeerd van terugkeerden. Ik sta niet in voor de volkomen waarheid van dit verhaal.

Bij tweegevechten tel ik niet de ruzies, met de vuist uitgevochten aan het eind van een bal, waar sterke drank ad libitum gevloeid had. Vanzelfsprekend waren de ‘pogingen tot duel’ nog lang daarna heerlijke stof voor grapjes en roddelpraatjes.