Antilliaanse Cahiers. Jaargang 4

[p. 198]

Telefoon en elektrisch licht

Op Curaçao herinnert zich niemand meer de tijd, dat het gemak niet bestond om op grote afstand met elkaar in verbinding te treden door middel van de verbazingwekkende uitvinding van Bell; evenmin denkt men aan de tijd, dat de kerosinelampen hun gelig licht verspreidden, dat in die dagen als een geweldige vooruitgang werd beschouwd op het zwakke kaarslicht.

De eerste telefoon, die op Curaçao functioneerde, verbond de eetkamer van ons huis, de tegenwoordige ‘Botica Nueva’, nieuwe apotheek, met de slaapkamer van mijn broer Jacobo. Op deze korte afstand werden de eerste proeven genomen door mijn vader en Jacobo met gebrekkig in elkaar gezette toestellen. De experimenten verliepen zo bevredigend, dat mijn vader in de Verenigde Staten twee complete toestellen bestelde. De eerste telefoonlijn, die over de straten van Curaçao hing, leidde van ons huis naar de bovenste verdieping van het huis in de Breedestraat, waar de heren Mensing & Co. hun zaak hadden. Mijn zuster, mevrouw Römer, woonde in dit bovenhuis; gouverneur Van den Brandhoff vond deze verbinding zo interessant, dat hij mijn vader vroeg een lijn aan te leggen tussen het gouvernementshuis en het stadhuis. Soldaten van het garnizoen spanden de lijn, die over de batterij liep, boven het poortje langs, dat bekend staat als de ‘Sotierpoort’; maar binnen het gouvernementshuis en in het stadhuis zelf, was ik belast met het bevestigen van de lijnen, omdat mijn vader al zo dik begon te worden, dat het hem moeilijk viel de trap op en neer te lopen. Bij die gelegenheid - ik was toen tien of twaalf jaar oud - bracht ik mijn eerste bezoek aan het paleis van de

[p. 199]

gouverneur en dat was meteen het laatste. Nooit heb ik die drempel meer betreden.

De dienst werkte zo bevredigend, dat enige tijd later een lijn werd gespannen naar Caracasbaai. Toen was het de directeur van Openbare Werken, die zich met de werkzaamheden belastte. Als ik me niet vergis, was het de heer Selhorst, gedurende de ambtsperiode van gouverneur Barge. De eerste concessie voor een publieke telefoondienst werd aan mijn vader gegeven, maar hij had het als directeur van de fosfaatmaatschappij ‘Ascención’ te druk en hij liet de termijn, gesteld voor de aanvraag van dit werk, verlopen.

Enkele jaren later vroeg en kreeg Abraham Ugueto de concessie en met een installatie die, naar ik meen, tweedehands was, legde hij de leiding aan, bijgestaan door zijn broer Pepe, die zoveel jaren met ons had samengewoond en zoveel goede herinneringen heeft achtergelaten. Abraham Ugueto verkocht de concessie aan mijn zwager René Araujo, die haar onder de technische leiding van Pepe Ugueto gehouden heeft tot zijn vroegtijdige dood. Van die tijd af tot ongeveer zes of zeven jaar geleden was mijn zuster Maria I. de Araujo eigenaresse. Nadat de termijn van de concessie was verstreken, nam het gouvernement deze dienst over. Dit is in een paar woorden de geschiedenis van de telefoon op Curaçao.

Het elektrisch licht is ook in ons huis geboren. Nauwelijks had Edison het gloeien van de kooldraad uitgevonden of mijn vader en mijn broer begonnen hun experimenten met het nieuwe licht. En op de dag, dat mijn ouders hun zilveren huwelijksfeest vierden, werd ons huis een kort ogenblik verlicht met kleine, elektrische lampjes, die hun stroom kregen van een batterij, die enige weken tevoren in een van de kamers van ons was geladen. Het effect was fantastisch en gouverneur

[p. 200]

Van den Brandhoff hield een ‘speech’, waarin hij Curaçao feliciteerde met het bezit van zo'n progressieve geest als mijn vader.

Er werden pogingen gedaan een maatschappij op te richten voor de levering van elektrische stroom ter verlichting van huizen en straten, een maatschappij waarvan de gebroeders Piet en Willem Maal, de gebroeders Michiel en Piet Gorsira, mijn vader en enkele anderen de leiding hadden. Sjon Wein Hoyer had een plan ontworpen voor het plaatsen van straatlantaarns, een plan dat hij nog in zijn bezit heeft. Ik weet niet waarom het project niet is uitgevoerd, want ik was toen al naar New York vertrokken en ik weet evenmin, wat er van de zaak geworden is, maar toen ik naar Curaçao terugkeerde, had L.B. Smith zijn fabriekje op ‘Plantersrust’ in bedrijf en was de stad, zij het vrij armoedig, toch elektrisch verlicht. Ik geloof, dat het bedrijf daarna overgenomen is door de heren Maduro en tot slot door de huidige maatschappij.

Ik herhaal nogmaals, dat ik deze herinneringen uit het hoofd opschrijf en dat het heel goed mogelijk is, dat me veel is ontgaan en dat ik veel niet geweten heb, maar in ieder geval kan men uit het hier meegedeelde iets afleiden en wel, dat het op Curaçao geheel en al ontbreekt aan een geest van samenwerking en belangstelling voor de industrie. Ons economisch leven kent twee kanten: kopen en verkopen en niet: associatie en produktie. Ons ontbreekt de drang om te scheppen, te maken, te produceren. Onze geest is tevreden met schommeloefeningen, die zich bewegen tussen koopprijs en verkoopprijs. Daarom zijn alle belangrijke ondernemingen in handen van buitenlanders. Daar komt bij, dat wij te veeleisend zijn en van ons zelf niets goed vinden. Deze ziekelijke neiging heeft ons dikwijls het vrij slechte doen ruilen voor iets, dat gedecideerd nog veel slechter

[p. 201]

was. En dat was vast en zeker buitenlands. Wel waren er altijd enkele energieke en ondernemende mensen onder ons en die zijn er nog; maar dezen moeten zich ontwikkelen in een sfeer zo kritisch en ontevreden, dat zij òf falen door gebrek aan steun òf ontmoedigd raken door de overgrote pretenties. Zo is het gegaan met de telefoon, met het elektrisch licht, met de brug en met zoveel andere ondernemingen. Plannen hier ontstaan en uitgewerkt waren van den beginne af ten dode opgeschreven.