Antilliaanse Cahiers. Jaargang 4

[p. 111]

Portretten

In het tijdperk dat ik beschrijf, werd de fotografie niet alleen als een kunst beschouwd, maar ook als een wetenschap en was de fotograaf een belangrijke figuur in ons maatschappelijk bestel. Uiteraard moest de fotograaf tegenover de portretschilder voldoende kunstzinnigheid aan de dag leggen om de concurrentie te kunnen volhouden. Wat de wetenschappelijke kant van zijn werk betreft, moest hij een chemicus van niet al te gering gehalte zijn om het ongemak te boven te komen van zo veraf te wonen van de plaats waar zijn allernoodzakelijkste materialen wérden bereid. In het algemeen was de fotografie van ongeveer vijftig jaar geleden een nogal ingewikkelde en moeilijke kunst. Alles moest ter plaatse gemaakt worden: de gevoelige platen en de afdrukken, van het witte afdrukpapier tot de gefixeerde afdruk toe. Alle oplossingen moesten bereid worden en men ontving uit het buitenland alleen de chemicaliën, die, op het moment dat men ze nodig had, gemengd en gebruikt moesten worden. Geen wonder, dat door ons jongens de man, die in één persoon het gevoelig temperament van de kunstenaar en de kennis van de man van de wetenschap in zich verenigde, met evenveel eerbied werd aangezien als de dokter, de officier, de apotheker, de pastoor, de dominee of de leraar. Nu is dat anders geworden; de fotograaf kan alles kant en klaar kopen en je verwacht van hem alleen nog maar methode en zorgvuldigheid.

Ik weet niet meer hoe de man heette, die de eerste fotografiezaak op Curaçao heeft gevestigd en evenmin waar ze gestaan heeft. Toen ik nog heel klein was, heb ik horen praten over Gabriel Salom, die een studio op Otrabanda had en over één

[p. 112]

op Punda van een zekere Bartolomé Lyon. Daarna is er een tweede studio op Otrabanda gekomen van Joseph Chapman, van wie men vertelde dat hij een leerling was van Fredericks, die in die tijd een grote naam in de Verenigde Staten had. Het atelier van Fredericks heb ik nog gekend. Later kwam F. Carrillo, die, als ik me niet vergis, in de Punda gevestigd was en ook samen met Lyon en mijn vader werkte, onder de firmanaam A. de Pool & B. Lyon.

Ik geloof, dat dit vóór de tijd was, dat Carillo een eigen zaak had naast Mensing & Co. in de Breedestraat óp Punda. In ditzelfde gebouw zat later Davenport, een Amerikaans fotograaf, die ‘ferro-typen’ maakte; ik weet niet of hij er de primeur van had, maar hij deed goede zaken, omdat zijn foto's goedkoop waren en snel werden afgeleverd.

Dit waren allen beroepsfotografen; in die tijd had je nog bijna geen amateurs. Zowel fototoestellen en ingrediënten als de behandeling ervan waren lang niet zo eenvoudig als nu. Toch herinner ik me twee amateurs uit die tijd. Eén was pater Vincent Jansen van Sint Willebrordus en de ander mijn oom John. Ik weet nog goed, dat oom John, om een landschapsfoto te maken, een koffer had uitgevonden, die in een donkere kamer kon worden getransformeerd. Deze werd ter plaatse geïnstalleerd. Dit was de enige manier om buiten te fotograferen en ik geloof, dat oom John de eer toekomt de eerste te zijn geweest, die landschapsfoto's van Curaçao heeft gemaakt. In zijn huis op de bovenverdieping van het ‘Sint Thomascollege’ had hij een studio, waar hij zijn vrienden fotografeerde. Er bestaat nog een foto van mijzelf, die hij in zijn studio heeft gemaakt, een paar dagen vóór zijn vertrek naar de Verenigde Staten.

In die dagen had Henry Kranwinkel een studio in een loka-

[p. 113]

litei, die speciaal hiervoor was gebouwd op de binnenplaats van ‘Sebastopol’ op Otrabanda en Robert Soublette had er één in de Heerenstraat op Punda. In het jaar van de Bolívar-herdenking (1883) was in het oude huis van Sprock, dat als laatste eigenaar ‘Winkel & Zoonen’ heeft gehad, Cordiglia gevestigd, in die dagen een uiterst modern fotograaf. Toen kwamen ook Figueroa en zijn vrouw op Curaçao en dezen associeerden zich met Soublette. Deze kunstenaars waren zeer bedreven in de bijzondere techniek van het retoucheren en ze werkten de gelaatstrekken zo bij, dat de foto voor veel klanten (de minder aantrekkelijke) bijzonder aantrekkelijk werd. Ze werden dan ook populair. Van al deze studio's bleef die van Soublette het langst bestaan; deze fotograaf liet een huis bouwen dicht bij de waterkant op Otrabanda en na de dood van de vader volgde zijn zoon, mijn vriend ‘Tito’, hem op, tot hij er genoeg van kreeg. Het is mogelijk, dat dit hoofdstuk over fotografie eigenlijk te onbelangrijk is, maar de familie De Pool heeft nu eenmaal van ouds een zwak voor fotografie gehad. Als curiositeit wil ik iets vertellen omtrent de relatie van onze familie tot deze kunst. Mijn oom John was, zoals ik al heb verteld, een enthousiast amateur, die met zijn koffer naar het veld trok, in een tijd dat er vrijwel geen vervoer was, om landschapsfoto's te maken. Mijn vader deed aan wat men thans ortochromatische fotografie noemt; hij bereikte dit door studio-gordijnen van verschillende kleur te nemen, zodat bij het binnenvallen van het licht bepaalde stralen werden geabsorbeerd en andere werden doorgelaten. Tegenwoordig bereikt men dit door een filter voor de lens te schuiven. Mijn vader was toen de techniek een halve eeuw voor.

Mijn oom José, op Curaçao onbekend, omdat hij zich al jaren tevoren in Maracaibo had gevestigd, was ook een groot

[p. 114]

amateur. Maar die ging minutieuzer te werk. Omdat de ingrediënten minder snel in Maracaibo aankwamen dan op Curaçao en bij aankomst door de douanerechten erg duur werden, maakte oom José zijn eigen materiaal en gereedschap. Ik heb lenzen gezien, die door hem geslepen waren en ook fototoestellen, rasters en alles wat er zo verder bij te pas komt. Maar zijn meesterwerk, dat hem miljonair zou hebben gemaakt, indien hij ergens anders had geleefd, was een magazijn-camera, door hem uitgevonden, juist in de tijd, dat de eerste droge fotografieplaten in zijn handen kwamen. Jaren later, ongeveer '15 of '20, kondigden de Kodak-fabrieken een magazijn-camera aan, maar die was zo onvolmaakt, dat hij naar de fabriek teruggezonden moest worden om de film te ontspoelen, te ontwikkelen en er een nieuwe in te zetten. Ik herinner me nog goed de ‘slogan’ van de advertentie: ‘You push the button, we do the rest’. Met die ‘button’ bedoelden ze de afdrukknop, die de lens opent voor de belichting.

De overige familieleden hadden ieder voor zich op zijn minst twee fototoestellen. Ik heb eens voor de aardigheid geteld, hoeveel toestellen de De Pool's in hun bezit hadden en ik kwam tot een getal van over de zeventig. Momenteel zijn er bij ons thuis een tiental camera's van verschillende soort en grootte. Mijn broer Jacob was van onze generatie degene die zich het verst in de doolhof van de fotografie waagde. Hij was een amateurfotograaf, die de verschillende takken van de kunst beoefend heeft en in alle heeft uitgemunt.

De fotozaken van de afgelopen vijfentwintig jaren ken ik niet, omdat ik zo lang afwezig ben geweest, maar ik heb het huis gezien, dat Buil heeft laten bouwen op ‘Foi 'i Porta’, Buiten de deur. Ik herinner me Pepe Ugueto en Vander Ree, die een leerling van Kranwinkel was.

[p. 115]

De fotografie heeft haar prestige verloren. Haar beoefenaars zijn niet langer mensen die men met eerbied begroet, omdat ze fotografen zijn. Automatische toestellen op iedere hoek van de straat en zogenaamde tip-tops hebben deze kunst zo gepopulariseerd, dat ze tot een industrie geworden is. In Panamá rijdt zelfs een auto rond, die automatisch foto's maakt. U stapt erin, betaalt, gaat zitten en er knipt een licht aan. U hoort een geluid en even daarna komt er droog en wel een foto uit, klaar om op het paspoort te worden geplakt. De hele zaak duurt tien minuten. Zo'n wonder van techniek verdient een eresaluut, maar dat verdient zonder twijfel ook de meneer met de lange, zwarte geklede jas en hoge hoed: de fotograaf van vijftig jaar geleden.