Antilliaanse Cahiers. Jaargang 4

[p. 88]

De Zeu

De echte lawaaiïge, schandalige ‘Zeu’ (oogstfeest) die, zo hij niet met bloedige gevechten eindigde, toch altijd met dronkenschap en wanordelijkheden gepaard ging, heeft zijn tijd gehad en komt niet terug. Dit is een gevolg van het doordringen van betere gewoonten, die te danken zijn aan de prediking, de hardnekkigheid en vastberadenheid van de Apostolische missie, die er steeds op lofwaardige wijze naar gestreefd heeft het morele peil van onze bevolking te verheffen. Er worden nu nog wel feesten gevierd, wanneer de maïsoogst wordt binnengehaald, een gewoonte, die in de een of andere vorm ook bestaat in alle Europese landen. De heden ten dage op Curaçao nog in zwang zijnde feestelijkheden zijn, zonder het eigen waarschijnlijk Afrikaanse karakter verloren te hebben, tot een schouwspel geworden, dat niet meer indruist tegen de beschaving en het huidige ontwikkelingspeil. Gouverneurs en bisschoppen wonen tegenwoordig deze feesten bij, waarvan de ceremoniën, hoewel exotisch, niemand meer kunnen kwetsen en veeleer treffen door hun couleur locale.

Heel anders, niet zozeer in hun totaliteit als wel in details, waren in mijn tijd de ‘Zeu's’. Ik herinner me, dat ik ongeveer vijftig jaar geleden er één op ‘Asención’, een plantage aan de Westkant, heb gezien, die ik niet gemakkelijk zal vergeten. In die tijd, toen er nog geen snelverkeer bestond, werd ‘Asención’ als een ver afgelegen plantage beschouwd. En dat was het ook. Het was iets bijzonders, wanneer een paard met berijder de afstand erheen in een uur aflegde. Ik herinner me een wit paard, eigendom van de familie Daal, ‘Montainier’ genaamd, dat dit stoute stukje heeft volbracht. In een rijtuig was

[p. 89]

het een kwestie van vier uur en op een ezel kon men het in drie à drie en een half uur doen. Maar de tijd voor een gewoon paard was twee uur. Te voet deed men er zes uur over. En daarom kwamen de dag tevoren al mensen uit de Punda naar de ‘Zeu’ en geleidelijk nam de drukte toe op de ‘rancho's’ en in de hutten van de landlieden. Die avond, dus de avond voor het feest, kon men de trom al horen roffelen in of bij het veld, waarop de volgende dag de maïs zou worden binnengehaald. De maïs, die in die tijd werd gezaaid, stond bekend als ‘maisji chiquitoe’, kleine maïs, of wel de ‘maizmillo’, die in het Engels ‘kaffir corn’ heet.

Reeds vroeg in de morgen van de dag van de ‘Zeu’ waren de bezoekers, die de vorige avond van de Punda gekomen waren en de mensen van het land zelf, al flink aangeschoten. Groepjes mannen en vrouwen liepen naar de plek - van tevoren aangegeven - waar met het oogsten van de maïs zou worden begonnen. De mannen hadden een groot mes bij zich, dat wel het Zuidamerikaanse kapmes, de ‘machete’, leek en de vrouwen droegen grote manden. De maïs werd afgesneden op de maat van een monotoon liedje, zonder twijfel een herinnering aan Afrikaanse klanken, dat de zangers zelf niet eens begrepen. De manden werden geleidelijk aan gevuld en op een bepaald ogenblik vormde zich een stoet, die zich in beweging zette naar het huis van de eigenaar. Aan de kop liepen twee personen, die de ‘Cachoe koe Heroe’, koehoorn en ijzer - d.i. de koehoorn en wiri, een muziekinstrument, dat beslagen wordt - bespeelden. Achter elkaar volgden dan de vrouwen, die op hun hoofd, waaromheen een veelkleurige Madras-doek was gebonden, de grote manden boordevol gesneden maïskolven droegen. De muziek, voortgebracht uit de koehoorn en de stukken ijzer, en begeleid door liedjes in een Afrikaans jargon, was monotoon

[p. 90]

wat de harmonie betreft, maar goed op de maat. De draagsters bewogen ritmisch de heupen. Deze gang, die wel wat weg had van de moderne foxtrot, heet ‘Wapa’. En al ‘wapende’ werden de eerstelingen van de oogst naar een pleintje gebracht, dichtbij het huis van de eigenaar, die hun zoveel rum gaf als zij maar op konden. De vrienden van de eigenaar, die er om heen stonden, werden ook uitgenodigd en dronken cognac of jenever of allebei.

Wanneer de plechtigheid ten einde was, begonnen de feestelijkheden in het huis. Gewoonlijk werd een ‘tamboe’ (zie volgend hoofdstuk - Vert.) georganiseerd, onderbroken door een stokkengevecht, een primitief soort schermkunst, waarin de landlieden goed bedreven waren. Er was een overvloed aan drank, meestal rum van de slechtste kwaliteit, en verhit door de uitwerking ervan, sloegen de schermers elkaar het hoofd kapot en kneusden elkaars spieren, terwijl binnen de trommen gonsden. Ook daar richtte de brandewijn verwoestingen aan. Op een gegeven ogenblik riep de drummer stomdronken uit: ‘Tamboe ta pidi sangre’, de trom vraagt om bloed, en een ander, eveneens door alcohol verdwaasd, legde zijn hoofd op de trom, waarop de drummer in heftige opwinding hem met de drumstok, een geweldig stuk hout, een flinke slag gaf, die zijn hoofdhuid beschadigde, zodat het bloed vrijelijk over het trommelvel vloeide. De drummer sloeg met steeds groter woede, de mensen draaiden steeds sneller met de heupen, de zangers schreeuwden steeds harder en zo werd het bacchanaal voortgezet tot de alcohol iedere beweging en iedere wil had verlamd en spelers, zangers en dansers bewegingloos neervielen, niet meer in staat een woord te zeggen.

Die ‘Zeu's’ waren voor de Punda-mensen zo'n grote gebeurtenis, dat de aankondiging alleen al als iets geweldigs werd

[p. 91]

ontvangen; voor de mensen van het land was het de grote dag. Deze gewoonte, waarvan de scherpste kanten afgesleten zijn, moest in wezen wel blijven bestaan, als iets kenmerkends van ons vroegere leven.