Antilliaanse Cahiers. Jaargang 4

[p. 33]

Huisversieringen

De meest conservatieve familie is onderhevig aan veranderingen naar gelang er nieuwe generaties komen en zulke veranderingen voltrekken zich vooral in de meubels en in de versieringen van het huis. En toch, althans voor mij, hebben die oude dingen, hoewel ik er de ondoelmatigheid van inzie, hun bekoring, omdat ze dierbare herinneringen bij mij wekken. Zo herinner ik me bijvoorbeeld, dat geen enkele zaal compleet was, wanneer er niet een grote spiegel in stond, verguld en prachtig versierd met ornamenten en reliëf-figuren. Hoe groter die spiegels waren hoe beter. Sommige rustten op wandtafels, eveneens verguld, andere reikten tot de grond. Er waren zelfs zalen met acht van deze op de grond rustende spiegels. Het was werkelijk frappant te zien hoe ze, wanneer er op een dansavond veel licht was aangestoken, de verlichting als het ware verveelvoudigden en het aantal aanwezigen op wonderbaarlijke wijze vermenigvuldigden. Dan waren er de zware wandtafels van dik mahoniehout en de kleine, ronde tafeltjes, die op een enkele gedraaide pilaar - in drie pootjes eindigend - rustten. Het was verbazingwekkend te zien, welk een groot aantal van deze tafeltjes te voorschijn kwam, wanneer op dansavonden het souper werd opgediend. De grote, indrukwekkende dressoirs van donker mahoniehout brachten in de eetkamers een sfeer van bedachtzaamheid en rust. De eettafel - eveneens van solide mahoniehout, zij het ruwer afgewerkt maar toch ijzersterk - paste in deze omgeving van gedegenheid. En geen zaal was volledig wanneer niet, behalve de spiegels, aan de zoldering een kristallen kroon hing, met ontelbaar veel kaarsen en prismavormige stukjes glas. In grote zalen kon je zelfs twee tot drie van die

[p. 34]

grote kronen bewonderen en bovendien kandelabers, aan de muren bevestigd, met drie, vijf en soms meer plaatsen voor kaarsen, tezamen een ware gala-verlichting.

Fotovergrotingen kende men toen nog niet; familieportretten werden in verschillende grootten met olieverf geschilderd.

In de slaapkamers stonden mahoniehouten bedden, groot, breed en vooral hoog, zo hoog, dat men alleen in bed kon stappen met een trapje van drie of meer treden. Ik herinner me hoe we als kinderen onder deze bedden speelden en ze als huisjes beschouwden. Gedraaide pilaren ondersteunden een hemel met mahoniehouten omlijsting en een fond dat van verschillende soorten stof gemaakt kon zijn, zodat deze ‘camas imperiales’, keizerlijke bedden, hun naam verdienden. De commode of la-tafel was over het algemeen eenvoudig van vorm, maar van een goede en oude soort mahoniehout gemaakt. Ik herinner me, dat er bij ons thuis een commode stond van bijna zwart mahoniehout, dat hoewel oud, niet stuk te krijgen was. De grote luxe van deze la-tafels bestond uit een zilveren versiering om het sleutelgat. Wastafels en toilettafels hadden in het algemeen ook gedraaide pilaren. Toen de mode aan het veranderen ging en de jongere generaties een modernere inrichting wensten, verhuisden deze meubels naar het platteland, waar we ze nog dikwijls in de huizen kunnen aantreffen. Zo waren er ook de grote ‘cetres’, glazen houders, die dienden om de kaarsen tegen eventuele windvlagen te beschermen. Er waren kleine ‘bricerilleros’ met kristallen poten, die de kamers verlichtten toen de kerosinelampen er nog niet waren. Kaarsen werden, al waren er min of meer bewerkte en versierde lampen, ook nog wel in de gewone kandelaars gezet, totdat de zg. ‘foto-mobiles’ werden ingevoerd met een spiraal, die de kaars naar boven drukte, een glazen bol om haar tegen de windvlagen te

[p. 35]

beschermen en een glazen buis, die tegelijk diende om de kaars en de veer te bevatten en om hem te kunnen verplaatsen. Tot Edison zijn verbazingwekkende gloeilampjes ontdekte, bleven kaarsen voorwerpen van dagelijks gebruik.

En nog steeds, als ik huizen bezoek van mensen, die geen gelijke tred hebben kunnen houden met de veranderingen in mode en techniek en ik zie de ouderwets versierde lampen en andere voorwerpen weer, wordt het mij duidelijk, welke rol zij als binnenhuisdecoratie speelden. Bloemen van ijzerdraad en schelpen, op kostelijke en ingewikkelde manier tot boeketjes gemaakt, onder kristallen stolpen of in glazen kistjes, stonden te pronk. Kleedjes, waarin op school en internaat allerlei spreuken waren geborduurd, sommige van religieuze, andere van sentimentele aard, dienden jaren achtereen als muurversiering en daarna als herinnering. Tegels van Delfts porselein kon je in ieder huis aantreffen. Ik herinner me plaatsen zoals de wanden langs de trappen van de ‘Club de Gezelligheid’, waarvan het benedengedeelte geheel hiermee bezet was. Nu nog kan je de sporen zien, die ze in de muren hebben achtergelaten. Niemand kon me echter vertellen waar de tegels gebleven zijn. Het achtergedeelte van het lokaal waarin de ‘Empresa Moderna’, Moderne Drukkerij, was ondergebracht, was eens Delfts betegeld. Bij mij thuis hadden ze een grote hoeveelheid borden, schotels en andere voorwerpen van geglazuurd aardewerk, dat overal op Curaçao erg intrek was.

Ook de grote porseleinen bloempotten, met figuren à la Watteau, waren in de mode. Je kon op Curaçao echte Fayence, Limoges en Sèvres vinden, niet als verzamelobjecten, maar als sierstukken in particuliere huizen. Daar Curaçao de internationale artistieke ontwikkeling niet heeft bijgehouden, hechtte het geen waarde aan voorwerpen, die slechts voor

[p. 36]

dagelijks gebruik bestemd waren en gaf het er zich geen rekenschap van dat deze steeds duurder werden. De grote, mahoniehouten leunstoelen werden vervangen door meubels van buigzaam riet uit Wenen, die licht en luchtig waren; de verende, met varkenshaar opgevulde sofa's werden naar de zolder verwezen of naar het platteland gebracht, zodat de zalen lichter en minder streng aandeden. Natuurlijk brachten deze veranderingen commerciële activiteiten met zich mee en er waren mensen, die leefden van het opkopen en verkopen van dingen, die uit de mode raakten. Deze meubelkerkhoven vulden zich ontstellend snel, want er kwamen veel meer van deze voorwerpen binnen dan er uit gingen en onze opkopers, ‘chiveros’ zoals zij in Caracas worden genoemd of ‘rastreros’, zoals ze in Havana heten, hadden nog niet de flair van de antiquair, die voor de onmogelijkste zaken een koper weet te vinden. Maar één ding is zeker: wanneer deze meubels een taal zouden spreken, die wij konden verstaan, welk een verhalen zouden zij dan kunnen vertellen.