Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

[p. 432]

192 Hoort toe, den hoop met allen

Kluchtlied. Een jonge vrouw maakt haar ouders wijs dat zij door een geest gekweld wordt en zo lukt het haar om met haar lief (een student) een nacht door te brengen in haar ouderlijk huis.

1,1	Hoort allen toe
1,3	Na het feest van Sint Jan (24 juni)
1,4	clercxken ongetruert: opgewekte student
1,5	moederlijc meysken: moederskindje
1,7	menich reysken: menigmaal
1,8	Dat stilde hun verlangen niet
2,1	Hij leek op de kinderen van Venus (hij was een minnaar)
2,2	Hij was zo geil als boter (de uitdrukking Sint Joris' vissop komt vaker voor in de zestiende-eeuwse literatuur, en heeft steeds betrekking op erotiek)
2,5	consenteerde: toestond
2,6	Voor de vader en moeder was hij erg bang
2,7	douders: de ouders
3,1	croegen: kermen
	stenen: steunen
3,2	fier: zelfverzekerd
3,4	dangier: gevaar
3,6	Het heeft geen zin het langer geheim te houden
3,7	Of: (kan onvertaald blijven)
3,8	voorsolder: zolder voor in het huis (waar de minnaar makkelijk binnen kan komen)
4,1	verscriecten: schrokken
4,2	beneen: beneden
4,3	Zij vermoedden geen bedrog
4,4	gebeen: gesmeekt
4,5	paciencelic: lijdzaam
4,8	pijne: kwellingen
	zijn geboet: voorbij zijn
5,3	sonder bejegen: zonder me daartegen te verzetten
5,8	coetse: bed
6,2	De ellendige toestand van hun dochter ging hen zeer ter harte
6,4	lijdt: onderga lijdzaam
6,5	Geef goed en erfdeel, werk maar mee
6,7	Stem overal mee in, zodat hij tot rust komt

[p. 433]

6,8	bequelt: bezuurt
7,1	magen: verwanten
7,5	Tgheslachte: De hele familie
7,6	van verwe: van kleur
7,8	bestreet: aanviel
8,1	Ten baet: Het is zinloos
	lollen: kletsen
8,4	Door de pijnlijke aanvallen van de geest
8,5	sonder wederleggen: zonder met bewijzen aan te komen
8,6	Zei er eentje onbevreesd spottend
8,7	Cosijn: Neef
	dorstic: als ik durfde

In de humoristische situatie van een kluchtlied wordt vaak een situatie geschetst, waarin de een of andere superieur (hier de ouders van het meisje) bedrogen wordt en waarin ook de bedrieger er niet heelhuids vanaf komt. Zo ook in dit lied: de dochter wordt kennelijk door haar overbezorgde ouders op handen gedragen en daarom kan zij hun iets onwaarschijnlijks op de mouw spelden. Hoezeer zij een verwend nest is, blijkt ook uit de grote belangstelling van allerlei buren en familieleden.

Het lied wordt beeldend en met veel dialoog verteld. De dramatische mogelijkheden van dit lied zijn de rederijkers dan ook niet ontgaan: het Esbatement van den Luistervinck, geschreven door leden van de Haarlemse kamer De Pellicanisten, is waarschijnlijk op dit lied geïnspireerd. Interessant genoeg komt in een ander lied, al 170, de zinspreuk van deze kamer voor (trou moet blijcken) en is al 207 in Haarlem gesitueerd. In totaal zijn er vier liederen in het Antwerps Liedboek die stof voor een toneelspel hebben geleverd (zie ook al 35, 59, 73).

Hoort toe, den hoop met allen is alleen in het Antwerps Liedboek overgeleverd.

Literatuur: De Jong 1934, p. 85-116; Pleij 1979, p. 63; Repertorium 2001, t3169.