Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

189 Hoort alle toe, arm ende rijcke

Ambachtelijk coïtuslied. Het werken met de bakkersvrouw is veel te zwaar, zowel voor een oude bakker als voor een flink knechtje.

1,2	cortelinge: onlangs
1,3	Over een bakker: zoiets heb je nog nooit gehoord!
1,4	dat rechte bediet: het waargebeurde verhaal
2,2	mijn reden nu hoort: luister eens
2,3	cranck van daghen: verzwakt door de ouderdom
2,4	Dus word maar niet boos (over wat ik ga zeggen)
3,1	qualijck condi backen: het bakken gaat je niet meer goed af
3,2	Je bent veel te stram geworden
3,3	En je kunt zware zakken nauwelijks meer omhoog krijgen
4,2	Dat je mij zo rust van het werk gunt

[p. 426]

5,1	in alsoe corter uren: meteen
5,2	Daer: Daar waar
	den viere: het haardvuur
5,3	hueren: in dienst nemen
6,2	weest ghestilt: vertel het niet verder
6,3	te budelen: meel te zeven
7,1	Die vent wist van aanpakken
7,2	so wel te pas: naar volle tevredenheid
7,3	niet kijven: geen ruzie maken
7,4	Hem docht: Hij (Melis) vond
9,2	u verbeteren u huer: u meer betalen
9,3	O nee, meester, nog niet voor al uw geld
10,1	al ombegrepen: vrijmoedig
10,2	Ik zal je alleszins beter belonen
10,3	O nee, vrouw, het schrapen van uw kneedtrog
10,4	Dat zijn mijn meester en ik allebei zat!
11,3	huer: loon
12,2	u huer: uw werktijd
12,3	u vrouwe: uw werkgeefster
	ghepayen: tevreden stellen
12,4	druyt: stakker
13,2	Niemand moet zich er iets van aantrekken
13,3	Venus' discipules jongen: dienaren van Venus

Evenals in een aantal andere liedjes uit het Antwerps Liedboek (178, 179, 191, 193) wordt ook hier de seksuele onbevredigbaarheid van een vrouw beschreven in dubbelzinnige termen die ontleend zijn aan een ambacht. Waar elders een molenaar, kleermaker, slotenmaker of dokter optreedt, staat hier de bakker centraal. Iedere expliciete verwoording ontbreekt, maar de goede verstaander begrijpt maar al te goed, welk soort activiteiten bedoeld wordt met backen (3,1; 6,3), budelen (6,3), dat meel begieten (8,1), arbeyt (8,3; 9,4) en de bactroch screpen (10,3). In de laatste strofe waarschuwt de lieddichter de volgelingen van Venus (de minnaren) die mogelijk ook niet zijn opgewassen tegen deze zware arbeid...

Het lied over de oude bakker en de bereidwillige Vranc verschilt in een aantal opzichten van andere ambachtelijke coïtusliederen. Ten eerste is er geen refrein, noch zijn er suggestieve woordgropen die binnen de strofe herhaald worden, en waarmee het publiek zou kunnen invallen. Ten tweede vertelt het lied over een ongewone driehoeksverhouding waarin alledrie de figuren (de oude afgesleten man, de onverzadigbare vrouw en de jonge, maar spoedig afgematte vent) bespot worden. In dat opzicht lijkt het enigs-

[p. 427]

zins op het nog altijd leuke verhaal van de boer die zijn heer èn diens vrouw te slim af is (al 35).

Dit lied is alleen bekend uit het Antwerps Liedboek, en er is geen passende melodie bekend.

Literatuur: Brednich 1973a; Coigneau 1980-1983, dl. 2, p. 269-291; Repertorium 2001, t3082.