Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar
Afbeelding van Het Antwerps liedboek. Deel 2. CommentaarToon afbeelding van titelpagina van Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.01 MB)

Scans (39.50 MB)

ebook (5.88 MB)

XML (1.57 MB)

tekstbestand






Editeurs

Dirk Geirnaert

Louis Peter Grijp

Hermina Joldersma

J.B. Oosterman

Dieuwke E. van der Poel



Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Antwerps liedboek. Deel 2. Commentaar

(2004)–Anoniem Antwerps liedboek–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

119 Margrietken, ghy zijt zo huebschen dier!

Dialooglied. Een soldaat probeert een meisje mee te lokken in zijn avontuurlijk soldatenleven.

1 (In strofe 1-3 is de soldaat aan het woord)
1,1 so huebschen dier: zo'n lekker ding
1,3 vrouwelijc dier: (liefkozende omschrijving voor een vrouw)
1,4 Zou je niet eens wat van de wereld willen zien? (eig. Zou je niet eens van hier weg willen gaan?)
1,5 ist uwen danck: als je dat zou willen
2,2 vrome: dappere
2,3 vrouwelijck fijn: schoonste onder de vrouwen
2,4 onder die blauwe landauwe: onder de blote hemel
3,2 Terwaen: Thérouanne (stad in het huidige Noord-Frankrijk (Pas de Calais))
3,3 vrouwelijc graen: uitgelezene onder de vrouwen
3,5 afgaen: in de steek laten
4 (Strofe 4 wordt door het meisje uitgesproken, op de dringende uitnodiging (Gaet me, schoon lief!) van de soldaat na)
4,5 uwer vaerde: maar weg (eig. uws weegs)
  met vreen: met rust
5,1 Ach Grietje, wou jij nu maar met mij, want ik wou zo graag met jou!
5,2 voorder: verder
5,3 Mocht je dat van mij verlangen!
5,4 hem: (blijkbaar heeft Margrietje nog een andere aanbidder)
6,2 tot in den laetsten stric: tot aan mijn dood
6,3 quick: dier (hier als koosnaampje voor een vrouw)
6,4 dorren: durven
7,1 Mer: (kan onvertaald blijven)
7,2 licht: snel, gemakkelijk

[pagina 286]
[p. 286]

7,3 Voorwaar, (hij) vond geen rust
7,5 Daerom dat: Zodat
8,1 Mer: (kan onvertaald blijven)
8,2 Westlant: (het uiterst westelijke deel van het oorspronkelijke graafschap Vlaanderen)
8,5 Daerom dat: Omdat

In de hoop dat ze met hem meetrekt naar Terwaan, geeft een soldaat aan mooi Margrietje een aanlokkelijke beschrijving van het soldatenleven: avontuur, met wijn overgoten gezelligheid en onvoorwaardelijke kameraadschap (strofe 1-3). Maar Margrietje is verstandig genoeg om daar doorheen te kijken: ze weet dat de strijd bij Terwaan gevaarlijk en wreed is en dat niets of niemand er ontzien wordt. Als hij per se wil, dan moet hij maar vertrekken, maar zij wil verder met rust gelaten worden (strofe 4). De soldaat blijft nog aandringen met fraaie beloften van liefdestrouw (strofe 5-6), maar voelt al in 5,5 dat zijn pogingen waarschijnlijk op niets uit zullen lopen. De slotstrofen bevatten nog de stereotiepe introductie van de nijders, de afgunstige roddelaars die de liefdesrelatie onmogelijk maken (strofe 7). De traditionele, cryptische bekendmaking van de identiteit van de zanger beslaat hier twee strofen (7-8). Zoals gebruikelijk wordt er een zekere relatie gelegd tussen de inhoud van het lied en de zanger. Hij zegt dat hij uit het Westland afkomstig is, dat is een gebied bij Terwaan (Thérouanne).

De vermeldingen van Terwaan verbinden de conventionele beelden en formuleringen in de tekst met de harde oorlogswerkelijkheid. Om Terwaan werd namelijk geregeld slag geleverd tussen de Franse koning en de Bourgondische vorsten, tot in 1553, het jaar waarin de troepen van Keizer Karel de stad uiteindelijk met de grond gelijkmaakten. In dit lied wordt (natuurlijk) niet naar de gebeurtenissen van 1553 verwezen, maar vermoedelijk wel naar de lange belegering van de stad in de zomer van 1513, waarbij Keizer Maximilaan i en de Engelse koning Hendrik viii tegenover de Franse koning stonden.

Het Antwerps Liedboek bevat in al 203 nog een tweede versie van dit lied. In al 203 is het rijm wat consistenter en in de druk is de vijfregelige strofenbouw duidelijker te zien; daarnaast zijn er ook nog inhoudelijke verschillen in de strofen 5, 6 en 8. Een speciale vermelding verdient het opmerkelijke rijm in de meeste strofen van beide liederen (al 119:1-4; al 203:16). Het gewone eindrijm (aaabb) is in regel 4-5 van de strofen 1, 2 en 4 gecombineerd met middenrijm, waarbij een woord halverwege de regel rijmt op een woord in dezelfde positie in de volgende regel, bijvoorbeeld in strofe 1: scheyden: leyden (in strofe 5 en 6 wordt dit middenrijm alleen in al 203 aangetroffen: bi u: mi nu; gheleyden: scheyden).

[pagina 287]
[p. 287]

Het lied voor Margrietken lijkt een bescheiden bekendheid te hebben genoten: het komt ook voor in het handschrift van Kateline Winkelmans (Koolkerke bij Brugge, 1540-1550) en in de Amoreuse liedekens van na 1613, en het wordt eenmaal in een wijsaanduiding aangehaald. Een melodie is niet bekend.

Literatuur: Viaene 1972; Repertorium 2001, t4485; Houtsma 2002.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken