Uit het veld
Stichting Belangenbehartiging Alfabetisering (Stichting ABC) • Werkgroep BAN Den Haag (Belangenbehartiging Analfabete Nederlanders)
Aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal staatssecretaris voor Onderwijs, de heer drs. M. Rutte, gemeentebesturen in Nederland
Aan de directies en docenten NT1 van de ROC's
Wij maken ons ernstige zorgen over het alfabetiseringsbeleid voor autochtone volwassenen in Nederland van kabinet, parlement, gemeenten en ROC's. Bij een aantal ROC's worden afdelingen Educatie opgeheven of gereorganiseerd. Veel docenten NT1 worden ontslagen of overgeplaatst. Daarmee gaan ervaring en kennis verloren voor de begeleiding van cursisten van lees-, schrijf- en rekengroepen. Dit dreigt te gebeuren of is al gebeurd in Amsterdam, Eindhoven, Zaanstad, Groningen, Midden-Nederland en Limburg. In sommige ROC's gaat het om 50% van de ervaren docenten.
Vertrouwde locaties, waar NT1-cursisten zich thuisvoelen, worden gesloten. Vestigingen van ROC's in kleinere plaatsen gaan dicht vanwege centralisatie. Tientallen cursisten die de zeer moeilijke stap naar alfabetisering eindelijk hadden gezet, haken daardoor af.
Dit gebeurt bijvoorbeeld in Tilburg en heel Midden-Brabant, maar ook elders, in veel plaatsen in Nederland. Een voorbeeld: opheffing van een vertrouwde locatie in Tilburg betekende dat van de negentig cursisten er minder dan dertig overbleven.
Succesvol werk van teams ‘ambassadeurs alfabetisering’ wordt ongedaan gemaakt, de teams raken hun motivatie kwijt. Heel begrijpelijk, na een training van tien avonden en een certificaatuitreiking met veel publiciteit, staan deze ambassadeurs nu met lege handen: geen middelen voor wervingsactiviteiten en geen geld voor begeleiding.
Veel gemeentebesturen verwaarlozen hun taak inzake alfabetisering van autochtone inwoners. Zij kennen de problemen van functioneel analfabeten niet of geven deze problemen geen plaats in hun beleid. Op een conferentie in Venlo in mei 2005 voor gemeenten in Limburg over alfabetisering waren vijf gemeenten aanwezig en veertig dus niet. Gemeentebesturen laten noodzakelijk geachte bezuinigingen onevenredig drukken op de educatietaken van de gemeenten, met name wat de functioneel ongeletterden betreft. In sommige gemeenten wordt een goed beleid gevoerd: bijvoorbeeld in de regio Haaglanden (het project Doe Weer Mee), Venlo, Roermond, Rotterdam. Hopelijk wordt dit beleid in deze gemeenten voortgezet en blijven de cursussen gegarandeerd. Maar soms staat goed gemeentebeleid onder druk vanwege maatregelen van ROC-directies. Daarom: gemeenten, let op uw ABC!
Overigens: de opstelling van gemeenten en ROC-directies is vooral een gevolg van landelijke maatregelen: bezuinigingen, geen vastgesteld budget voor educatie en het streven naar vrijemarktwerking.
Het kabinet, in het bijzonder de staatssecretaris, onderschat nog steeds de ernst en de complexiteit van de problemen. Er worden onhaalbare doelen gesteld, er worden geen middelen beschikbaar gesteld, er is geen consistent beleid. Goed alfabetiseringsbeleid betekent dat er gezorgd wordt voor een professionele aanpak ten behoeve van maatschappelijke redzaamheid van ongeletterden, gegarandeerd en financieel mogelijk gemaakt door de centrale en plaatselijke overheden. In plaats daarvan dreigt versnippering en onzekerheid door marktwerking, vrijwilligerswerk en incidenteel inschakelen van het bedrijfsleven. Er is ook geen specifieke opleiding voor docenten die zich willen bekwamen in het werken met autochtone analfabeten.
In de Tweede Kamer is te weinig aandacht voor alfabetisering van autochtonen. Leden, met name van de vaste commissie voor Onderwijs, spreken hun ongerustheid uit, stellen vragen aan de staatssecretaris of de minister, dienen een motie in, nemen een petitie of nota van belangenbehartigers in ontvangst. Soms laten ze, ondanks herhaald uitnodigen, helemaal niets van zich horen. En steeds gaan zij weer snel over tot de orde van de dag. Kamerleden controleren niet of aangenomen moties worden uitgevoerd, dragen verworven kennis over de problemen van ongeletterdheid en over alfabetisering niet over aan opvolgers en laten toe dat in feite op dit terrein niets wezenlijk wordt aangepakt.
Plannen van minister Ritzen en de commissie-Hofstede in de jaren negentig van de vorige eeuw, landelijk actieplan, Sire-spots, meerjarenplan 2003-2006, aanvalsplan alfabetisering. Dat alles zet nog steeds geen zoden aan de dijk. Integendeel: er is sprake van kwaliteitsverlies, minder cursusaanbod, afbraak van de infrastructuur, cursisten die afhaken en nooit nicer terugkomen. Wat ontbreekt is een kwalitatief goede werving, opvang en begeleiding van cursisten.
Auteursrechtelijk beschermd