|
| |
| |
| |
Uit het veld
Lezen over loverboys
Motiverende teksten voor vmbo-leerlingen
Corinne Sebregts/Stedelijk College, Eindhoven
Uitgeverij Eenvoudig Communiceren geeft vier bijzondere kranten uit. Elke krant is gericht op een specifieke doelgroep: de Start!-krant voor volwassen NT2-leerders en moeilijk lezende autochtone Nederlanders, de Okee-krant voor licht verstandelijk gehandicapten, de PrO-krant voor leerlingen in het praktijkonderwijs en de ZoWel-krant voor vmbo-leerlingen Zorg en Welzijn. Corinne Sebregts keek naar de functie van de ZoWel-krant en vroeg reacties van leerlingen.
| |
Lezen in het vmbo
Wie in een gemiddelde vmbo-klas aan de leerlingen vraagt wat hun favoriete bezigheid is, zal niet vaak meemaken dat ‘lezen’ als eerste genoemd wordt.
Veel leerlingen in het vmbo hebben moeite met lezen en vinden het daarom een vervelende bezigheid. Als het even kan, kiezen ze liever voor de televisie of de radio om informatie tot zich te nemen. Het internet biedt hun ook veel mogelijkheden, mede omdat de tekst vaak ondersteund wordt met veel beeldmateriaal. Bovendien zoekt de leerling de meeste sites zelf op en klikt gauw verder als een site vooral uit tekst blijkt te bestaan.
Het is niet verwonderlijk dat leerlingen in het vmbo weinig plezier beleven aan lezen. In de basisberoepsgerichte leerweg beheersen de leerlingen het technisch lezen vaak op een laag niveau.
Sommige leerlingen hebben een technisch leesniveau dat vergelijkbaar is met dat van een leerling in groep zes van het basisonderwijs. Ze hebben daardoor moeite om woorden te decoderen. Er is nog geen automatisme in de woordherkenning en veel van de woorden moeten nog hardop verklankt worden voordat duidelijk is welk woord gelezen is.
Doordat het decoderen tijd en moeite kost, komt de leerling vaak niet toe aan goed begrip van de tekst.
De enige manier om het technisch leesniveau te verhogen en daarmee de leerling de mogelijkheid te geven zijn niveau van begrijpend lezen te verbeteren, is veel oefenen met lezen. Dat lijkt bijna ondoenlijk als degene die moet oefenen, juist door leesmoeilijkheden lezen helemaal geen leuke activiteit vindt. De sleutel tot het beleven van leesplezier is de interesse voor de inhoud van de tekst. Als die interesse wordt beloond, doordat de tekst toegankelijk is, is de kans groot dat de leerling doorleest.
| |
ZoWel-krant
Leerlingen in het vmbo en mbo zijn vaak praktisch ingesteld. Ze kiezen al vrij vroeg voor een beroepsrichting, bijvoorbeeld ‘techniek’, ‘handel en administratie’ of ‘zorg en welzijn’. Om de leerlingen die voor de laatst genoemde sector hebben gekozen, kennis te laten maken met allerlei aspecten van de sector Zorg en Welzijn is er de ZoWel-krant. De ZoWel-krant verschijnt tien keer per schooljaar en bevat artikelen over een breed scala aan onderwerpen die relevant zijn voor het vakgebied ‘Zorg en Welzijn’. De artikelen zijn geschreven in eenvoudige taal en zijn over het algemeen erg to the point.
Voorbeelden van de onderwerpen waarover in de ZoWel-krant wordt geschreven, zijn de ongezonde voeding in schoolkantines, het beleid van verzorgingstehuizen om ouderen maar één keer per week te laten douchen, geldproblemen onder jongeren, plastische chirurgie, voedingsgewoontes van Nederlanders en het wetsvoorstel om piercings voor jongeren onder de achttien jaar alleen toe te staan als de ouders instemmen.
Opvallend is dat er naast artikelen over zaken die rechtstreeks betrekking hebben op het leven van jongeren in de leeftijd van veertien tot achttien jaar ook
| |
| |
geschreven wordt over gebeurtenissrn en situaties die verder van de leefwereld van de doelgroep af staan, zoals de honger in Soedan, aids in derdewereldlanden en luchtvervuiling. In de teksten wordt het onderwerp zo benaderd, dat het voor jongeren niet moeilijk is zich een voorstelling te maken van de beschreven problematiek. In het artikel over luchtvervuiling wordt bijvoorbeeld aangegeven dat vooral de lucht boven grote steden vervuild is en dat het ongezond is om langs een snelweg te wonen. Daarnaast wordt een artikel aantrekkelijk gemaakt door grote kleurenfoto's en zijn de teksten verdeeld in korte alinea's die worden gescheiden door witregels. Bovendien is het lettertype iets groter dan dat van een gewone krant en is de regelafstand iets groter, waardoor de artikelen niet zwaar ogen.
De teksten zijn bovendien kort, waardoor leerlingen het artikel al gelezen hebben, voordat zij de interesse in het onderwerp kunnen verliezen.
De ZoWel-krant is minder groot dan een gewone krant en heeft ook minder bladzijden. De krant beslaat per editie twaalf tot zestien pagina's van A3-formaat. Vanaf de voorpagina worden de artikelen verdeeld in rubrieken als ‘Nieuws uit Nederland’, ‘Het gesprek’, ‘Jij en de professional’, ‘Jij en je werk’ en ‘Op school’.
Het aantal rubrieken dat gaat over het leven van vmbo-leerlingen in het algemeen en leerlingen van de sector ‘Zorg en Welzijn’ in het bijzonder, is groot.
De onderwerpen worden belicht vanuit het perspectief van een jongere op
school, waardoor leerlingen zich makkelijk kunnen identificeren met de persoon over wie de tekst gaat. Zo worden leerlingen aan het woord gelaten over hun ervaringen als stagiair in een verzorgingshuis of vertellen buitenlandse meisjes hoe zij het leven in Nederland vinden.
| |
Lesbrief
De ZoWel-krant is een product van uitgeverij Eenvoudig Communiceren te Amsterdam. Het doel van de makers van de krant is tweeledig. Enerzijds wil men vmbo-leerlingen stimuleren om te lezen over de beroepsrichting die zij hebben gekozen en daarmee hun leesvaardigheid te vergroten. Anderzijds zijn de artikelen bedoeld als lesmateriaal voor docenten Zorg en Welzijn. Om die reden verschijnt er bij de krant ook een lesbrief, die docenten aanwijzingen geeft voor de manier waarop de artikelen gebruikt kunnen worden om met de leerlingen bepaalde onderwerpen uit te diepen. Bij een aantal artikelen uit de krant worden vragen voor een klassengesprek gegeven. Dergelijke vragen weet de gemiddelde docent vaak zelf ook te bedenken, maar dat neemt niet weg dat het prettig is om ideeën op te doen uit de lesbrief. Naast vragen bij een tekst, wordt in de lesbrief over het onderwerp van bepaalde teksten een groot aantal links naar sites op internet gegeven. Ook biedt de lesbrief achtergrondinformatie die de docent kan gebruiken om leerlingen meer over een onderwerp te vertellen. Over het onderwerp ‘loverboys’ worden bijvoorbeeld bij het artikel ‘Loverboys zijn gevaarlijke jongens’ uit de ZoWel-krant van december 2004 verwijzingen naar televisieprogramma's en internetsites gegeyen. Verder wordt aangegeven dat de stichting ‘Het Scharlaken Koord’ een project heeft om meisjes te waarschuwen voor loverboys en wordt aangegeven dat scholen bij de stichting lessenpakketten kunnen krijgen om preventielessen over ‘loverboys’ te geven.
Dergelijke informatie is interessant voor iedere mentor, zorgcoördinator of leerlingbegeleider in het vmbo of mbo. De ZoWel-krant met de lesbrief kan daarom ook gebruikt worden in mentorlessen en lessen maatschappijleer in de onderbouw van het vmbo.
| |
Mentorlessen
De ZoWel-krant maakt het door de lesbrief heel makkelijk om meer aandacht aan een onderwerp te besteden of leerlingen
| |
| |
ZoWel-krant: de loverboys
een opdracht te geven om zelfstandig meer informatie over een onderwerp te verzamelen. Doordat veel van de onderwerpen die in de ZoWel-krant aan de orde komen, te maken hebben met de leefwereld van jongeren, is de krant interessant voor een veel bredere groep dan Zorg en-Welzijn-leerlingen. Artikelen als ‘Versieren doe je zo!’, ‘Gezond eten met de Schijf van Vijf’, ‘Fitness kan voor iedereen leuk zijn’ en een interview met Marco Borsato zijn ook leuk voor vmbo- en mbo-leerlingen die voor een andere sector dan ‘Zorg ern Welzijn’ hebben gekozen.
De krant zal echter bij meisjes meer in de smaak vallen dan bij jongens.
Hoewel jongens in de klas wel degelijk fanatiek meedoen met discussies over ‘loverboys’, zullen zij minder snel gecharmeerd zijn van berichten over een kledinglijn van Karl Lagerfeld voor de winkelketen van H&M, plastische chirurgie of aanwijzingen voor het maken van bloemstukjes en een recept voor pittige paddestoelensoep. Het merendeel van de artikelen in de ZoWel-krant gaat over dit soort onderwerpen, die meisjes over het algemeen
| |
| |
meer aanspreken dan jongens. Misschien dat er om die reden plannen zijn bij uitgeverij Eenvoudig Communiceren om ook voor de sector ‘Techniek’ een speciale krant uit te brengen.
| |
Reacties
De ZoWel-krant is in het Stedelijk College Eindhoven voorgelegd aan de praktijkdocenten ‘Zorg en Welzijn’, om te horen wat zij van de krant vonden. Veel van hen kenden de ZoWel-krant al en gaven aan dat ze erg graag een abonnement op de krant wilden. Zij vertelden dat ze de krant heel goed konden gebruiken om leerlingen te stimuleren na te denken over aspecten van hun toekomstig vakgebied. De artikelen zijn volgens hen interessant voor leerlingen. Om dit ook van de leerlingen te horen, hebben de leerlingen van een derde klas van het leerwerktraject ‘Zorg en Welzijn’ de ZoWel-krant ook bekeken en gelezen. Ook zij reageerden positief op de krant. Enkele leerlingen gaven aan de krant in één adem uitgelezen te hebben. Zij vonden vooral de artikelen in de rubriek ‘Op school’ en de laatste pagina met berichten onder de rubriek ‘Wist je dat’ interessant. Geen van de leerlingen gaf aan dat ze de krant leuk vonden omdat de teksten makkelijk te lezen waren. Het ging hen vooral om de inhoud van de artikelen. Ook zij zouden, net als hun docenten, graag zien dat de school een abonnement nam op de ZoWel-krant. De krant is echter vrij duur, te weten € 18,50 per leerling per schooljaar.
Voor een klas van 25 leerlingen kost de krant dan € 462,50 per jaar. Voor veel vakgroepen betekent dit dat het budget grotendeels op gaat aan de ZoWel-krant, terwijl er ook andere materialen aangeschaft moeten worden.
| |
Andere kranten
De leerlingen Zorg en Welzijn in het vmbo en mbo zijn niet de enige doelgroep waarvoor speciale kranten verschijnen. Uitgeverij Eenvoudig Communiceren geeft nog drie andere kranten uit, te weten de PrO-krant, de Start!-krant en de Okee-krant (zie ook Alfa-nieuws 3, 2004). Een deel van de artikelen die in de ZoWel-krant verschijnen, staat ook in de andere kranten, maar iedere krant heeft ook eigen artikelen. Zo staat het artikel ‘Lucht vuil boven Nederland’ op de voorpagina van de Start!-krant, de PrO-krant en de ZoWel-krant. Ongeveer de helft van de pagina's in de PrO- en Okee-krant zijn hetzelfde. Aangezien de doelgroep van beide kranten verschilt, zal het in de praktijk weinig voorkomen dat een abonnee op een van deze kranten zich bekocht voelt, omdat hij een abonnement op een andere Eenvoudig Communiceren-lcrant heeft genomen om nog meer en andere teksten tot zijn beschikking te hebben.
| |
Leesplezier
Hoewel de ZoWel-krant vrij duur is, is het voor een school de moeite waard om een abonnement te nemen. Met de krant wordt namelijk een belangrijk doel bereikt: het stimuleren van leesgedrag bij leerlingen. Het is voor veel leerlingen een unieke ervaring als zij met plezier lezen en dat lezen ervaren als een leuke activiteit. Veel vmbo-leerlingen in de basisberoepsgerichte leerweg en mbo-leerlingen in opleidingen op niveau 1 en 2 is het leesplezier vergaan, omdat hun leesniveau te laag was om een tekst in een vlot tempo te doorgronden. Door het lezen van de ZoWel-krant ontdekken de leerlingen dat lezen meer is dan een activiteit die zij verplicht uit moeten voeren om op school allerlei taken te kunnen doen. Dat verlaagt de drempel om een tekst ter hand te nemen en te lezen om te onderzoeken of er iets interessants in staat. Als leerlingen met de ZoWel-krant ervaren dat lezen de moeite waard is, dan zullen zij vaker lezen en als gevolg daarvan hun technisch leesniveau verhogen en makkelijker in staat zijn begrijpend te lezen. Dit doel maakt dat de investering in een abonnement op deze krant zeker aan te bevelen is.
| |
Literatuur
| Veth, J., ‘De Okee-krant in de klas’, In: Alfa-nieuws, nr. 3, 2004, p.10-11. |
|
| ZoWel-krant, voor leerlingen in het vmbo Zorg & Welzijn, Amsterdam,: Eenvoudig Communiceren |
| |
Jaarabonnement Zowel-krant
| Bij minimaal 15 exemplaren: € 18,50 per exemplaar |
| Bij 6-14 exemplaren: € 25,00 per exemplaar |
| Bij 1-5 exemplaren: € 60,00 per exemplaar |
| |
Informatie:
www.eenvoudigcommuniceren.nl
tel. 020-520 6070
|
|
Auteursrechtelijk beschermd