|
| |
¶ Dat .lxx. capitel. Hoe die staten vanden landen na die aflijvicheyt van coninck Philips den keyser Maximiliaen weder kosen ende namen tot voocht ende momboor deser landen. Ende vanden payse van Camerijck
NA dat hertoge Philips in Spaengien ghestoruen was achterlatende in dese landen .iiij. kinderen, te weten, hertoge Karel Leonora Johanna Maria, ende in spaengien noch kinderen als Fernando ende een dochter, so waren dese landen seer ontstelt ende verslagen, want die keyser ende die coninc van Vrancrijck en waren niet wel eendrachtich als van eenigen tractaten die wijlen eer hertoge Philips metten coninc van Vrancrijck gemaect hadde Ende ooc als coninc Maximiliaen daer te voren met groter macht van hoochduytschen ende op den cost vanden keyserrijcke, ter begheerten vanden paus Julio ghetrocken was tot in Lombaerdijen, meenende te Romen ghecroont te worden, soe wert hi wederstaen vanden Venechianen die metten coninc van vrancrijck die doe Mylanen hielt vebonden waren. Niet te min, want coninc Maximiliaen sijn beste hadde gedaen om te Romen te comen, so consenteerde hem die paus dat hi hem scriuen mochte ghecoren keyser So wert in desen lande van .iij. staten der landen, die als doe dadministracie ende tbewint der landen also lange als die prince onder sijn mondighe iaren was hadden So vielen daer verscheyden opinien aengaende den regimente der landen. Alle dingen aengemerct so kosen si keyser Maximiliaen tot voocht ende momboor van allen desen landen Ende werden daer om tot hem gesonden in Almanien eedele ende ander gedeputeerde hem dat presenterende sonder condicie van mede te kiesene regeerders goet ende ghetrouwe den iongen here ende den landen, aenghesien dat dye keyser meest den tijt absent sijn moet Dit wert onwijslijck versuymt ende vergheten
Dus maecte die keyser vrouwe Margriete sijn dochtere dye weduwe van Sauoyen in sijn stadt regente van desen landen Ende dye here van Cherue wert gemaect bewaerdere van hertoge Kaerle. etcetera.
Doe mosten die landen ende steden grote beden ende scattinghen gheuen ende betalen die een op de ander
| |
| |
Daer na wert tot Camerijck gemaect een grote vergaderinge van ambassaten vanden coninc van vrancrijc ende vanden keyser aengaende desen landen Brabant Vlaenderen ende Henegouwe .etcetera. daer dye bisschop van Gurtz ende vrouwe Margriete voorseyt ghesonden werden, ende vanden ambassaten vanden hertoge van Ghelder So datter een tractaet van payse gemaect was van allen tallen ende besworen, mer aengaende den lande van Ghelre was wat duysterheden van woorden, daer seedert veel twisten ende scaden om geschiet sijn.
| |
¶ Hoe die paus, die keyser, die coninc van vrancrijck, ende die coninc van Arragon oorlochden op die Venechianen
¶ Nu valt hier te scriuen vanden groten verbonde ende aliancien geschiet tusschen onsen heiligen vader den paus den keiser, den coninc van vrancrijck, den coninc van Arrogon die ooc regent ende voocht was van Spaengien, want vrou Johanne sijn dochter daer toe niet wel bequaem en was. Ende dese aliancie ofte verbont wert gemaect tegen die Venethianen diemen seyde dat veele steden ende ander stercke plaetsen vast hielden, toe behorende der heyligher kercken. ende den keyser ende den hertochdom van Mylanen, ende den coninc van Napels dat doe besat die coninc van Arrogon. Dye paus leyde te Venegien interdict, dats cessatie vanden godlijcken dienst Ende dat verbont wert soe vaste ghemaect datmen meynde dattet nemmermeere ghebroken en soude worden, maer ten stont niet lange. daer om seyt die prophete inden souter Ende wilt inden princen niet betrouwen. Ooc so en pleget een verbont ofte tractaet gemaect in Jtalien niet langer te dueren dan .iij. ofte .iiij. maenden ofte niet veel meer. Die coninc van vrancrijck hem betrouwende op dit verbont track selue met veel volcx wt Vrancrijck ende ooc wt Lombaerdijen op die Venechianen hebbende bi hem den Marquis van Manttua dye een wijs ende een vroom prince was verwachtende die hulpe vanden keyser ende andere die niet en quamen. Dye Venechianen quamen tegen hem met meerder macht op die tijt ende ooc met veel duytsche knechten, meynende also den coninc met sinen volcke te verwinnen Ende daer gheuiel omtrent Cremona eenen strijdt daer die Fransoysen victorie hadden ende versloegen menich M. menschen. Ende ter stont daer na creech die coninc meestdeel al die steden hem toebehorende, te weten, Brixien Bergomen, cremen Crenconen, ende meer andere, die hi seyde sijn te wesen van wegen des hertogen van Milanen. Desgelijcx bracht de paus weder die stadt van Bononien aen der Roomscher kercken, Jnt iaer xvC. ende .vij. Ende int iaer van .ix creech hi wten handen der Venetianen die steden Rauenna Seruien Ymolen Fauentien, Faroliuien, ende meer ander die die venetianen met macht onder hem gehouden hadden. Dye keyser Maximiliaen creech Veronen, Patauien, Teruisien ende noch meer anderen De coninc Fernant van arrogon creech Brundusien , tarenten ende ander steden ende plaetsen vanden Venechianen Maer niet lange en stont dit want die Venechianen dye doe ghelijc bescaemt waren verootmoedichden hem seer tegen den paus, ende wisten met wijsen ende subtijlen rade haer vianden te verscalcken. Ooc sterf die cardinael van
| |
| |
Rouwaen legaet in vrancrijck, ende die den coninc van vrancrijck onderhielt die alte swaren scat achterliet. So woude die paus den scat hebben als hem toebehorende, dat de coninc weygerde seggende dat dien niet alleen gecomen was van sijnder adminnistracien int gheestelick als legaet, maer ooc vanden bewinde hem vanden coninc ghegeuen Ende mits desen ende anderen saken die ons onbekent sijn so wert die paus hem contrarie, die seer grootmoedich was ende arbeyde seer om hem metten Switsen af te nemen Genuen, mer hi faelgeerde doen. Niet te min, hi verwecte veel coningen ende princen tegen den coninc van Vrancrijck om hem ende al die Fransoysen te verdriuen wt Lomberdijen ende Jtalien. Die coninc van Arrogon bleef adherent metten paus als hi sijn steden in Napels weder hadde, ende hi wert daer na viant vanden coninc van Vrancrijck Niet tegenstaende dat een wijle daer te voren die coninc van vrancrijck pays met hem makende hem ghegeuen had te huwelijc die dochter vanden graue van Foys die sijnder eygen suster dochter was hem daer mede ouergeuende sijn recht vanden conincrijc van Napels, also verre als die coninc van Arogon van haer gecregen wettich oor Ende die ionge coninc van Engelant die getrout hadt bi discpensacie sijns broeders wijf, dye een dochter van Spaengien was wert ooc getrocken vanden paus ende vanden coninc van Aragon ende Spaengien tegen den coninc van vrancrijck te orlogen Nochtans en consten si den keyser niet getrecken om vanden coninc van vrancrijc te scheyden want hi track selue met groten heyre in Jtalien te Veronen ende te Padua opten cost vanden keyserijcke ende vereenicht met den Fransoysen, dede hi ende sijn capiteynen schone feyten van orlogen tegen de Venetianen voor Padua ende elders.
¶ Hier valt te scriuen vanden twist tusschen den paus ende den cardinael van sint cruys die seer arbeyde om een generael concilie van kerstenrijck te maken, mits vele gebreken ende abusen die inder heyliger kercken noot gebetert waren Ende daer toe had hi veel ander cardinalen die ooc van dien sinne waren, achteruolgende die statuten vanden concilie van Constancien sprekende van x. iaren te .x. iaren concilie te houden. Ende sijn medegesellen ghingen hem af wt vresen vanden paus wtgenomen .iij. oft .iiij. cardinalen hem houdende in vrancrijck ende int lant van Melanen Ende worden also beraden metten keyser ende coninc van Vrancrijck dat si al te samen instrueerden een concilie generael tot Pysen, dat daer begost, maer wt vresen vanden paus ende Venetianen soe leyden sijt te Melanen ende deden den paus dair dagen Mer de paus had met veel meer cardinalen ooc een concilie te Romen gestelt procederende tegen die voorseyde cardinalen.
| |
¶ Vander gelderscher orlogen tegen Brabant, ende hoe Venlo belegen wert
¶ Die pays van desen landen ende den gelderschen is weder gestuert, want heer Floris van yselsteyn bi consente vanden rade des princen lieden gescat oft geuangen hadde omtrent Bommel diemen seyde dat ons prince na wtwijsen vanden pays van Camerijc daer recht toe had, ende de hertoge van gelre seyde dat hi daer by vercort waer na wtwisen des seluen pais van Camerijc So seyde hi dat den pays op ons side gebroken was. Ende doen dede hi belaghen dye cooplieden van | |
| |
Antwerpen van Mechelen van Bruessele by Colen treckende totter merct van Vranckefoort ende meer ander dye al te wagen saten worden gheuangen, ende worden te Ghelre gebracht ende wredelic ghetracteert ende worden swaerlijc gheransoent voor veel duysent gouden gulden. Ende die cooplieden te peerde ontquamen sonder scade oft gheuangen te werden So dede vrou Margriete regente met haren rade den hertoge van Ghelre ontseggen Ende dlant wert geschat om te gaen beleggen die stadt van Venlo. Ende dat belegge duerde lange inden doden winter int iaer .xv C. ende xi. Mer daer was veel min volcx dan men seyde, soe dat die geldersche bleuender wt ende in gaende, nochtans had ons te hulpen gesonden die coninc van engelant op sinen cost .xv.C. vrome Engelschen Maer die capiteynen waren onghelijck van sinnen,dat den eenen goet dochte dat mishagede den anderen, so datter seer veel mannen verslagen werden int bestormen alder meest van onser siden. ende daer bleuen doot mijn heere van Bousschuyt een vroom here ende een machtich spaengniaert de seer grootmoedich was Ende ten eynde trocken die engelsche ende ons lieden van dair met veel scaden ende scanden, dair hier nv niet meer af en staet te scriuen, want die lieden noch leuen diet gesien ende gehoort hebben ¶ Ende die hertoge van Ghelre dye te voren weder ghecregen hadde Hattem Harderwijck, ende meer ander steden dye was noch niet in slape ende hi creech bi quader hoeden van deser siden Bommel Tiel Wissem. etcetera. Ende dye Gheldersche versloegen ende vingen veel poorters van shertogenbossche die onbehoedelijc wt ghetrocken waren ouer Mase verbeydende meer hulpen die niet in tijts en quamen, ende die burgers worden swaerlic gerantsoent. dit gesciede op onser vrouwen lichtmis auont, int iaer .xvC. ende.xij. ende hi roofden vast voort in Brabant ende ouer die mase ende in Hollant sonder ophouden
¶ Jtem int selue iaer quam die keyser weder in desen landen ende hi wert te louen ontfangen voor voocht van Brabant daer hi dlant beswoer. Ende dye drie staten vanden landen worden vergadert te Bruessel ende consenteerden weder grote bede ende scattinge om hem te bescudden tegen die gheldersche Ende die keyser trooste sonderlinge met brieuen die van Tshertogenbosch bistant te doen Ende hi trac weder tot Colen in die dachvuaert van Almanien. Ende die gelreschen deden altijt als voren, altijt wacker sijnde quamen weder ouer die mase tot voor die stadtpoorten van tshertogenbossche daer si veel lieden versloegen ende vingen veel burgeren vander stadt, ende dye selue geldersche verbranden ooc op dien dach die wintmolens van shertogenbosch Ende si trocken voort in dye meyerie ende verbranden ende roofden de dorpen
| |
¶ Hoe die coninc van Vrancrijck oorlochde op die Venechianen
¶ Nv valt hier te scrijuen vanden twist in Jtalien tusschen den paus ende denVenechianen metten coninc van Arogon ende van Spaengien tegen den coninc van vrancrijck met sinen adherenten, daer die keyser noch een af was, want hi hadde hertoch Henrick van Bruynswijck in Jtalien gesonden met veel volcx te peerde ende te voete bi dat heyr vanden Fransoysen. Ende na dat die fransoysen die | |
| |
stadt van Brixia met stormen weder ghecregen hadden wten handen vanden Venechianen, daer wel .xij.M. menschen inder stadt ghedoot worden. So quamen die Fransche capiteynen met eenen groten heyr voor Rauenna daer die hertoge van Nemours dat hooft af was dye ooc graue van Foys was des conincs suster sone, want hi was regent van Mylanen. ooc waren daer veel hooch duytschen van skeysers wegen. Ende dye Spaengiaerts metten Venechianen, ende metten capiteyn van Napels quamen oock met een seer groot heyre tegen die Fransoysen, ende daer lagen si van op den heylighen witten donderdach, so datter op den heyligen Paeschdach alte vreeslijcken strijt gebuerde al den dach duerende, daer so vreeslijck ende so vromelijck gheuochten wert, datmen desghelijcx noyt en wiste Ende daer wert die voorseyde hertoge van Nemours een ionc prince verslagen, ende noch iij. oft .iiij. vermaerde fransche capiteynen ende veel eedele nochtans behielden dye Fransoysen tvelt met victorien, want die Spaengiaert ende die Venechianen die niet verslagen en waren die vloden Ende daer bleuen wel verslaghen .xx.M. menschen daer af dat tweede deel wel waren Venechianen ende spaengiaerden met veele capiteynen ende eedelen oock metten gheuanghen. Daer na corts so wonnen dye fransoysen ende roofden die stadt van Rauenna. Dese victorie voorscreuen scheen schoone voor die Fransoysen, maer corts daer na hadden si groten teghenspoet. Want die Paus die seer subtijl ende grootmoedich was ende die Venechianen cregen een groot veruaerlic heyr van Switsen die quamen in Lombardijen int lant van Mylanen, ende sonder eenich wederstant lietse in comen die stadt van Mylanen ende meer ander steden, ende die fransoysen trocken daer wt. Ende die hertoge van Feraren, ende die florentijnen ende die van Bolonien gauen hem allen in handen vanden paus dye te voren den coninc van Vrancrijck adhereerden. Ende dye Engelschen hielden langhen tijt met groter macht op die zee om in Vrancrijcke te slane. Ende dye coninck van Spaengien lach ooc biden lande van Gascoengien met groten heyre ende meende die stadt van Bayon ghecregen hebben
¶ Jtem die fransoysen waren ooc seere sterck ter zee, sonderlinge met een groot veruaerlijc schip, ende si vergaderden metten Enghelschen die oock een machtich schip hadden, so dat beyde die meeste schepen van beyde sijden verbranden malcanderen, daer ooc veel eedele in waren aen beyde siden
¶ Daer na in September, int iaer van xv.C. ende .xij. wert eenen groten strijt te lande gheuochten bi Bayoene tusschen die fransoysen op deen sijde, ende den Spaengiaerts ende dengelschen op dander side, daer wel verslagen bleuen xxiiij.M. menschen
| |
¶ Hoe die derde suster van onsen prince te huwelijc ghecreech den iongen coninc van Hongherien Ende hoe triumphelic die ionge coninck met sijnder coninghinnen ontfangen wert in die stadt van Vienne
| |
| |
ONs doorluchtigen conincx derde sustere was te huwelic ghegeuen den iongen coninc van Hongeren coninc van Behem. Ende den seluen coninc wert ouerghegeuen vanden Keyser Maximiliaen om een sekere somme van ducaten alle de actie ende alle dat toeseggen dat dye keyserlijcke maiesteyt hadde op dat conincrijck van Hongherijen.
¶ Jtem dese selue ons princen suster wert in tiaer .M.CCCCC.xv. in die maent van Julius seer costelijcken met groter blijtscappen ontfangen ende in gehaelt in die stadt van Viennen Jn welcke blijde incoemste was die bloeme der heeren van kerstenrijck. van welcker incomste die keyser Maximiliaen die principael cause was, want om sinen wille ende door sine begheerte so quamen daer alle die ander coningen princen ende heeren, om tsamen te spreken om een payselijck accoort ende verbont, ende om met eeren ende werdichyt te ontfangen dye ionge coninghinne des keysers nichte. Ende die Keyserlicke Maiesteyt sende ten yrsten den ouden coninc van Hongheren (want hi gaen noch rijden en conde) een schoon rosbaer met roden carmesijn ouertogen, ende daer toe .iij. peerden ende haer gherey ende thomen van swart fluweel met siluere ende gout beslagen die hi den coninc van Hongerien geschoncken hadde, metten welcken hy in comen wilde te Vienne Ende daer quamen inder stadt van Vienne veel mogende princen, als die keyser Maximiliaen in een rosbaer Ende neuen hem in een ander rosbaer die oude coninc van Hongerien, want hi en conste riden noch gaen. Ende voor hem reden die coninc van Polen ende de ionge coninc van Behem ende doe die cardinale van Gram ende die cardinael van Gurck. Daer voren die ambassaden vanden paus ende van den coninck van Castilien. Doen hertoch Lodewijc, ende die hertoge van Wyrtenborch. Doe des keysers raet. Die bisscop van Bremen, van Regenspurg, van Passau, van Rembsee. Die marcgraue Jorich Die graue van mansuelt, van westenburch, van Herdeck Hans ende jacob van Landaw, ende veel ander heeren eedel mannen met veel staets dat hier om der corticheit wille verswegen blijft Ende achter den Keiserlycke Maiesteyt quam eenen groten vergulden wagen daer in sat die ionge coninghinne Dair na quam noch eenen vergulden wagen ende .ij. ander rode wagens met vrouwen ende ioncfrouwen. daer na eenen swarten wagen met priesteren, ende daerna quamen noch veel wagens ende trospeerden Ende dese heeren voorseyt waren daer elck comen met groten state so datter veel dusent peerden versaemt waren Ende als desen coemste gedaen was ende elck was in sijn logijs, so hadde de Keiserlycke Maiesteyt seer rijckelijck doen behangen dye sale vander borcht met costelijcken tapijten. Ende daer onder was een seer costelijke tapijte daer in gemaect was eenen tuyn van louter puer gout, daer in twee herderkens hoeden die scapen. ende die scapen waren van goeden Hongherschen goude Ende buten den tuyn stonden gulden rosen, ende die herders clommen ouer den tuyn ende plucten die rosen. Bi den auont is ghecomen die Keiserlycke Maiesteyt metten coninc van Polen ende den coninc van Behem, ende men droech den Hongherschen coninc in eenen setel dien dye keyser sette aen sijn rechter side, ende den coninck van Polen aen die luchter side. Doen haelde die Key | |
| |
ser in dat palleys der vrouwen des conincs dochter van Hongerijen met haren camenieren Ende daer na quam des keysers nichte die ionge coninghinne met haren camenieren Ende die keyser dede maken ter middernacht eenen dans in de sale daer die coninc van Behem met des conincx dochter van hongerijen zijn suster den voordans hadde Dair na de coninginne vrou Marie met hertoge Willem Ende die keyser hinc aen haren hals een schoon groot gulden cruys seer costelijc verchiert met groten peerlen ende ander ghesteenten weert sijnde .v.M. goude gulden Ende die Keiserlycke Maiesteyt schencte den hongerschen ioncfrouwen .iiij. gulden laken die weert waren .iij. M.v.C. goude gulden Ende hi schanc den iongen coninc .ij. schone peerden, dat een in een steeck tuych, dat ander ouerdect met gulden laken. Aldus heeft die Keiserlycke Maiesteyt dese coningen ende coninginnen seer rijckelic beschoncken ende heeft ghetoocht sijn milde mogentheit om vrientscap pays ende vrede te onderhouden
Ende daer na heeft die keyser raet ghehouden metten coninc van Hongerijen met den coninc van Polen ende die cardinael van Gram, ende die cardinael van Gurck die van des keysers wegen den raet sloot, ende dat slodt en weten wi niet. Door dese vereeninge deser groter coningen ende ander princen is ons ghecomen in allen landen pays ende vrede, dat die wijsheyt des Keiserlycke Maiesteyt toe bracht heeft door die godlike voorsienicheit, welken pays seer sterck is worden metter croningen des conincx van Spaengien. Ende na dese triumphe so sijn dye heeren minlijc gescheyden ende elck is weder ghetrocken in dat sijne met vreden
¶ Jn dit selue iaer van .xij. op sinte Ponciaens dach sijn die van shertogenbosch gecomen brandende ende rouende in die Bommelsche waert Daer tegen is geco[men die] graue van Serberen met veel gelderschen ende sloegen ende vingender veel van die busschenaers. Die busschenaers willende hair leet wreken sijn getogen voor Bommel, daer si niet veel en bedreuen
Hier na reysde dye here van Yselsteyn int lant van gelre met een hoop knechten ende weynig ruteren ende wonnen gheweldelijc den roden toren ende destrueerden die ende sloegent al doot datter op was. des gelijcx meer ander sloten als Peersick, Hoemen, dat hi in genaden nam.
Jnt eynde van dit iaer quamen die gelderschen voor Amsterdam met .xiC. man ende branden de scepen ende deden grote scade, treckende die een helft op die bilt, dander helft bleef int cloostere ten Carthuseren buten Vtrecht. Die here van Wassenaer versaemde .iiij.C. knechten ende verdreef dye gelderschen wt dat clooster voorscreuen opten heyligen kersauont ende bleef daer in dye kersnacht. Dese veriaechde gelderschen versaemden hem met die ander met die ander helft die op die bilt lagen ende andere hulperen ende quamen opden heyligen Kersdach smorgens ende vingen den here van Wassenaer met veel vanden sinen
¶ Daer na int iaer .xv.C.xiij. so wert gemaect eenen pays van .iiij. iaren tusschen den gelderschen ende Bourgonschen aen beyde siden hebbende elck haer gemachtigen, welck bestant wt gaen soude op sinte Laurens dach int iaer .xvij.
| |
¶ Hoe dat dye coninc van Engelant ouer quam met machte, ende Terwaen ende dye machtige stadt van Doornick wan
| |
| |
NA dat keyser maximiliaen noch voocht sijnde van desen landen lange vertrocken hadt hem te verclaren aengaende daliancie vanden coninc van vrancrijck so heeft hi een verbont gemaect met coninc Henric die .vij. van Engelant die om actien die hi op vrancrijck had is met groter macht ouercomen in piccardijen tot Rijsele ende tot sint Omers Ende met groten scatte van anglotten gecreech hi die ionste van veel heeren wt Brabant ende henegouwe ende meer ander die om soudie hem dienden Ende coninc Lodewijc van vrancrijck sandt een groot heyr van fransoysen ende duytsche knechten met vitalien om te voorsien dye stadt van Terwaen die wel beset was met vromen stouten ruteren. Dit vernemende die coninc van Engelant ende die keyser, so heeft die keyser bedect liggende achter eenen berch deen side bestormt met bussen ende met ander feyten van oorloge dat daer omtrent CC. Fransoysen doot bleuen, ende .ij. eedel heeren gheuangen, ende Terwaen en mochte niet gespijst werden Daer na bleuen dengelsce voor Terwaen liggen Ende die van binnen schoten vreeselijc in dat engelsche heyr Maer om dat die van binnen daer na gheen vitalie noch ontset en gecregen so gauen si hem op lieuer inden handen des keysers dan vanden engelschen Corts daer na wert Terwaen verbrant, poorten ende mueren gebroken. Ende daer na is die coninc van Engelant getrocken voor die machtige stadt van Doornick, die gheen garnisoen vanden Fransoysen en wilden in nemen menende sterck genoech te | |
| |
sijne, mer alsmen begost te schieten op de stadt met bombarden ende grote hootstucken so gauen si hem op. Ende dye keyser ende die coninc quamen daer in met groter macht Daer na was te Doornick een grote sterfte, mits den welcken ende ooc mits afkeer vanden engelschen so trocken dye burgers ende cooplieden buten wonen te Camerijc, te Brugge, te Valencijn, ende Tantwerpen. etc.
¶ Jtem Binnen desen tiden quam die coninc van Schotlant ouer in Engelant meenende dat lant onbewaert te vinden, willende dat oueruallen ende gewinnen. Maer die coninginne dit vernemende maecte haer sterck ende quam te velde tegen den coninc van schotlant. daer wert so vreselijck gheuochten datter veel volcx verslagen bleef aen beyde siden, mer die coninginne behielt dat velt met victorien Ende daer bleef verslagen die coninc van Schotlant met veel heeren ende eedelen int iaer .xv.C.xiij.
¶ Jtem als die Fransoysen sagen die grote macht vanden coninc van Engelant met behulp des keysers Ende om dat si hadden verhoort dat haer volck was afgeworpen die Terwaen spijsen wilden ende ontsetten, so sochten si lose practijcken so si dicwils doen als si verouerlast sijn. So quamen die ambassaten ende persuadeerden den seluen coninc met geconterfeyte brieuen dat die keyser wel afstaen wilde dat huwelijc gesloten tusschen sinen neue hertoge karel prince van Spaengien ende sijn suster van engelant, begherende daer om die te hebben tot eender coninginnen van vrancrijck. Doe antwoorde die coninc van engelant den ambassaten ende consenteerden thuwelijc met eenen payse ende hi behielt Doornick, ende Terwane gaf hi weder ouer den coninc van Vrancrijck die dat weder seer ghestarct heeft Ende dye keyser vertrack ter stont weder na duytschlant. Ende want die coninginne van vrancrijck ouerleden was so gaf die coninc van engelant sijn suster den coninc van vrancrijck te huwelijc, ende santse met groten costen in vrancrijc, ende de coninc troudese in die stadt van Abeuijle, ende voort track si van Beauays tot Parijs daer si seer costelijc ontfangen was, ende voort track si opwaert in vrancrijck Maer om dat die coninc oudt was ende cranck van siecten so sterf hi corts daer na int iaer xv.C.xiiij. Ende die coninc van Engelant dit verhorende dede sijn suster weder halen in Engelant ende hi dedese daer trouwen eenen slechten eedelen man, dien hi gaf dlant van Suffock bi confiscatien
| |
¶ Hoe hertoge Fransoys van valoys ende Angouwe coninc van vrancrijck wert ende vanden groten strijt tusschen die Fransoysen ende zwitsen voor Mylanen
¶ Coninc Franciscus die eerste
INt iaer alsmen screef M vC.xv. na die doot van coninc Lodewijc van Vrancrijck so is Fransoys hertoghe van valoys ende Angouwe alst | |
| |
naeste manlijc oor coninc van Vrancrijck gheworden die te voren ghetrout had coninc lodewijcx sijns neuen dochter. Ende want die soon van Lodewijck die moer hem seluen gemaect had hertoge van Mylanen die geuangen in vrancrijck sterf, bi hulpe vanden keyser ende zwitsen weder gecregen had tlant van Mylanen, so is coninc Fransoys met groter macht ende veel grote princen getrocken voor Mylanen, niet tegenstaende dat tegen hem quam die macht der zwitsen te velde wel .xxx.M. daer twe grote strijden geuielen in septembri op dheylichs cruys auont totter doncker nacht. maer int leste hadden die zwitsen die nederlage meerder dan si oyt hadden vander tijt van Julius cesar Ende der dooder zwitsen waren omtrent .xx.M. Ende dye coninc van vrancrijck verloos seer veel eedelen ende veel anderen
| |
¶ Van dat belegge voor Groeningen ende hoe die ghelderschen groeningen ontsetten ende vander vriesscher orlogen ende hoe Vrieslant Bourgoens wert
ALs dit bestant van .iiij. iaren voorseyt tusschen den bourgonschen ende gelderschen gemaect ende vast ghesloten was, so gerees weder een oorloge in vrieslant metten graue van Eemden, die de stadt van groeningen onrechtelic besat, mer wer om dat latic blijuen, tegen hertoge Jorien, die te hulpe hadt den hertoge van Bruynswijck die dien winter ende den nauolgenden zomer iammerliken scade dede in Emderlant barnende, rouende, ende al raserende, mer die hertoge van Bruynswijc bleef doot voor den Oort. Doe nam hertoch Jorien in sijn hulpe den iongen hertoge van brunswijc, den bisscop van Bremen sinen brueder den hertoge van meklenborch metten graue van Benthem, ende si wonnen stormenderhant den Dam ende versloegen daer in vele volcx om te wreken den doot van hertoge henric die voor den Oort was doorschoten. Ende hertoge Jorien track voor Groeningen, daer hi maecte .ij. legers Ende die bruynswijcsche heeren metten swarten hoop deden groten scade ende wonnen veel huysen ende sloten
¶ Jtem in october quam die Ridtmeester vanden hertoge van gelre met CCCC peerden ende .iij.M. voetknechten, om Groeningen te ontsetten, maer si en mochten niet passeren door dbelet van den swarten hoop, nochtans haeldense die graue van Emden cortelinge binnen der stadt, die met .viC. peerden hem tegen quam wt Groeningen, ende si hulden den ridtmeester in die stede vanden hertoge van Gelre. Daer na op mey auont quam de swarte hoop voor bolzweert van wegen des hertogen van Sassen ende si eyschten dye stadt op ende die van Bolswert en wildens niet doen, mer si wildent houden totten laetsten man. Doe viel de swarte hoop aen die stadt ende die knechten die daer in waren ghingen lopen, ende so wert die stadt gewonnen, ende al die knechten worden rijck. Ende int laetste vanden Mey trac de swarte hoop wt Bolswert ende si verbranden die stadt ende veel dorpen daer omtrent Ende den yrsten dach van Junio wonnen si Worichum, ende des anderen dages togen si daer weder wt ende verbrandent ende veel dorpen ende kercken daer omtrent. Jnt leste van Junio wert die swarte hoop betaelt ende wert aengenomen van wegen des conincx van vrancrijck
| |
| |
¶ Jtem Als hertoge Jorian van Sassen langen tijt grote costen gedaen had op Vrieslant met orlogen so gaf hi ouer al sijn toeseggen dat hi op Vrieslant hadt op sekere condicien daer af ghesloten ende hi ontboot hertoge Hans doe wesende tot Leeuwerden ende reysden tsamen na Mijssen
¶ Op die selue tijt in Junio anno .xv.C.xv. worde heer Floris van yselsteyn tot Leeuwerden gehult van wegen die prince van Spaengien voor een erfheer Ende men werp gouden ende silueren ghelts onder tvolck in ghedenckenisse dat die rebellige Vriesen ghedencken souden des eedts. Dies ghelijck schiede ooc te Franiken, ende die regenten van wegen die hertoghe van Sassen resigneerdendie blochuysen ende gauen tlant in handen mijn heere van Yselsteyn, als stadthouder des princelijcke maiesteyts
¶ Des iaers daer nae Anno .xvi. den xiij dach in Mey voer dye heere van Yselsteyn van Enchuysen met veele hoeyen ende andere schepen beset met ij.M. knechten voor Worcum op dye ree, ende beuacht daer seer vreeslijcken die Schotsche berck een groot schip ende veel ander roofschepen, die van wegen der Vriesen groot quaet deden Ende daer wert seer geschoten aen beyde siden ende daer wert menich man gewont, ende als si malcanderen niet ontulien en mochten, soe gaf heer Floris den knechten moet ende ouervielen dat grote schip ende worpen die zeerouers ouer boort, ende hi nam ooc de ander roof scepen ende brachtse tot Enchusen met veele geuangen zeeroouers ende worden gehangen, ende barnde dat hi niet met hem en mocht vueren
¶ Jtem int iaer xvi. op onser vrouwen hemeluaerts auont quamen in Vrieslant tot Herlingen meer dan .C. scepen, daer in was heer Floris van Yselsteyn, die graue van Nassou, die marcgraue van Brandenborch, graue Felix met .ij.M. knechten, heer Philips van Wassenaer, die heere van Waleyn die heere van Cortgeen, dye ioncheer van Seuenbergen,die heere van Fleteren, die heere van Castel, ende meer andere heeren ende eedelen wt Spaengien meer dan .M. spaengiaerts. ooc waren daer veel reysigers Ende si quamen al om die stadt van Leeuwerden te ontsetten dye vanden Vriesen belegen was. Als dit de Vriesen vernamen braken si op van Leeuwerden ende togen in Bolsweert ende Sneeck
| |
¶ Hoe dat stercke roofnest ghelegen aen die zeecant in ghelderlant verbrant wert, ende hoe dye hertoge van Gelre die knechten aennam ende sandtse in Vrieslant ende voort in Hollant daer si grote scade deden
ALsmen screef dat iaer van .xvij. so track graue Felix een here van der oorden een vroom capiteyn wt Hollant met ander capiteynen ende knechten ouer die zuyder zee, wanttet seer hert gheurosen was ende verbrande die oorlochs schepen die daer lagen voor Hulkesteyn dat stercke huys, daer die geldersche groot quaet af deden. Ende het ghelucte dat dat stercke huys gewonnen wert van graue Felix metten sinen ende dye knechten vanden huse worden gheuangen Ende daer wert ghestelt een tonne bussecruyts inden stercken toorn vanden blockhuys ende werdt ontsteken, so dat hi barste van onder tot bouen in veel steden
| |
| |
¶ Daer na scheyden die knechten wt Vrieslant ende si en wisten doen waer trecken, want si en hadden ghenen heere ende si waren doen wel .vij.M. sterck , so sonden si ambassaten aen veel heren om dienst als aen den Keyserlicke Maiesteyt die doen in Brabant was, aen coninc Kaerl van Castilien ende hertoge van Brabant etcetera ende aen den coninck van Enghelant .etcetera. Ende so begheerde die Keyserlicke Maiesteyt wten hope te hebben .xij.C. knechten, dwelck si hem weygerden, want si en wilden hem niet scheyden van malcanderen mer den hoop wert alle dagen groter ende alle boeuen ende wat niet duegen en wilde vermeerderden al desen hoop Aldus en cregen die knechten ghenen dienst ende si lagen lange int lant van Kessel. Doe quamen ambassaten vanden here van gelre seggende Jn dien dattet hem lieden beliefden te dienen so soude hem die hertoge geuen spietsen, cruyt ende geschut ende vry rouerie ende elck eenen hoorns gulden op die hant, ende vuerense in een lant daer si al souden rijck werden De knechten seyden ia, op condicien dat de ambassaten souden verweruen aen den here van gelre alle lantsaten ende alle die tegen hem misdaen hadden daer af te hebben abolucie, ende dat die ambassaten daer af souden brengen warich bescheyt. Daer na so sijn dye knechten voor Deuenter getrocken ende bi hem quam die here van Gelre ende gaf elcken een hoorns gulden ende heeftse in Vrieslant ghesonden om Dockum te beleggen dat si na veel arbeyts wonnen Ende doe trocken si in die Lemmer, ende sijn also voort comen in Hollant bi die stadt van Medemblic die si stormender hant wonnen, ende si pilgeerdense ende staken den brant daer in, ende reysden voort tot Alcmaer, rouende, barnende, vangende ende doende den armen lieden groten onuerwinnelijcken scade ende quamen tot Alcmaer op den donderdach na sinte Jans dach te midde somer, dair si groten ontallijcken schat genomen hebben van ghelt, van gout, van siluer, van iuwelen, van laken lijnen ende wollen, siden ende flluweel, so veel dat tinne noch bedden gheen ware en waren ende dat si niet en wisten waer bliuen metten roof, ende si lagen .viij. dagen binnen Alcmaer metten roof. daer na trocken si dair wt metten roof ende geuangen ende verbranden dat dorp tot egmont, ende si togen na Beuerwijck dat si ooc verbranden, daer na togen si tot Sparendamme dat si ooc verbranden, ende so voort door die venen rouende ende brandende ende groten schade doende tot int sticht van vtrecht Ende si togen van daer ende scheepten bi culenborch ouer die Lecke ende sonden anderhalf hondert knechten om Nieuporte af te branden Ende de ander wonnen Asperen stormender hant, na dat si driemael daer af geslagen waren ende verloren hadden .xvC. knechten met behulp der knechten van bommel die de stadt bestormden op dander side, ende daer deden de knechten groten moort dodende die mannen, vrouwen, ende kinderen. Ende die graue van Nassou met mijn heere van yselsteyn, ende Wassenaer maecten eenen leger voor Asperen Ende men seyde dat hem die heere van Gelre der orlogen niet aen en track, maer wat daer af is moeten wi god op geuen, want als de tijt comen sal als dat onnosel bloet wrake roepen sal dan salmen claerlic die waerheyt weten
Jtem opten vijfsten dach van oogstmaent scheiden die knechten wt Asperen ende lieten die stadt mit sommige geldersche boeren beset ende ooc knechten ende burgeren want si hem daer niet langer onthouden | |
| |
mochten van hongere want die bourgoensche knechten beletten dat hem geen vitalie comen en mochte, ende si sijn getrocken door tsicht van Vtrecht omtrent Amersfoort in die venen Die bourgoenschen dit vernemende sijn hem na ghetrocken met veel reysighers te peerde, op alst passen soude met hem te slane. Maer mijn here van Fleteren met dye stede van Amstelredamme Hoorne ende meer ander waterlantsche steden beduchtende dat eenige schepen souden mogen comen wt Vrieslant oft van andersins om die knechten wten lande te voeren, hebben wt doen roepen vrie rouerie, ende si sijn so opt water ghetogen ende hebben veel scepen te Bonschoten verbrant, ende togen so voort met macht in vrieslant
¶ Om des willen dat wi hier na scriuen sullen vanden doorluchtichsten ende onuerwinlicsten keyser des roomschen rijcx Karolo altijt augustus vermeedere sijns rijcx, coninc van Castilien van Leon van Granaten. etcetera. hertoge van brabant etcetera. So sullen wi inden eersten stellen ende verhalen van ouden tiden, hoe ende door wat occasie keyser Otto die derde dat Roomsche rijck in gestelt heeft, ende stellen voort dat Corpus des seluen rijcx als die hertogen, grauen, heren ende ridderen die principalic daer toe behoren, ende dan die steden behorende totten rijcke, welcke men noemt die keyserlijcke steden
| |
¶ Hoe keyser Otto die derde in geset heeft die .vij. kuervorsten ende dat corpus oft lichaem des Roomschen rijcx, om altijt eenen roomschen keyser te kiesen wt den duytschen nacie
WAnt bi na alle keyseren van Julius cesars tijden tot des derden keysers Otto tiden dat keyserijck in erues gewijs beseten hadden, ende want Otto die .iij. gheen soon en hadde noch eruen So sorchde hi dat na sijnre doot veel oorlogen ende onurede op staen mochten om des keyserrijcx willen, alst wel gesien was hadde hi dat niet met wijsheden in tijden voorhoet Want der heeren veel waren die onder dat rijck gheseten waren die onder dat rijck gheseten waren die ooc dat rijck wel begeert souden hebben ende also soude een yegelijck lant sinen heere tot eenen keyser willen kiesen, want elck is meer gheneyget tot vorderinge sijns selfs lanthere dan tot eenen vreemden. Ende op datter geen tweedracht op staen soude om dat rijck te regeren, so bescreef keyser otte voorseit alle heeren vorsten ende princen van geheel Duytschlant ende andere lantscappen daer omtrent, ende bisonder de machtichste vorsten ende heeren gheestelijc ende waerlijc die onder dat rijck waren, dat waren die heren van Vrancken Beyeren, Sassen ende Oostenrijc. Biden vrancken machmen verstaen die heren bi den Rijn ende de landen daer omtrent, als in Swauen ende niet in vrancrijck, ende waert anders so soudmen billiker dat hertochdom van Vrancken setten int ghetal der iiij. hoger hertochdommen dan dat hertochdom van Swauen als hier na gescreuen staet, aengesien datter gheen hertoge van zwauen en is noch sijn mach, als in eenre dachuaert vanden keyser ghehouden te worms gesloten is. Ende als alle de princen ende vorsten bi den keyser vergadert waren sprack die keyser aldus.
| |
| |
Lieue vorsten princen ende heeren, waert sake datmen nv eenen Roomschen coninc kore sonder deliberacie ende goede voorraet, so isser uwer veel die hem seluen oft haer vrienden souden willen helpen ende promoueren aen dat rijck, ende daer mocht grote twedracht partije ende oorlogen af comen Om dit te verhoeden so doet so die wijle ick noch leuende ben, Kieset wt allen desen princen ende vorsten eenige notabele personen, die van uwer alre wegen nv ende hier nae mogen eenen roomschen coninc onder v kiesen die v hier tot eenen keyser nutlijc ende profitelijc si Ende hoe datter haerre minre is hoe datter minre oorlogen tegen hem geuallen mach, ende hoe dat si eendrachtelicker inder kiesinge sijn hoe dat hem min orloges ende onurede den landen ende hem daer af comt, ende ick rade v dat ghi die selue vorsten kieset wt den ghenen dye int rijck geseten sijn ende die vanden rijc beueelampten ende afsit hebben ende houden ende die alre best weten des rijcx ghelegentheden. Si vraechden wie die heren waren, hi seyde, dat sijn die heeren in duytschen landen, als Vrancken Beyeren ende Sassen. Aldus soe wert met veel reden des keysers ende met raet der vorsten op gheset ende ghesloten, dat der Kueruorsten souden .vij. sijn, ende die .vij. kuervorsten souden eenen Roomschen coninc eendrachteliken oft metten meesten paert kiesen, ende onder dye souden .iij. sijn als geestelike cancelliers, ende .iiij. waerlike. Van dese .vij. kueruorsten staet voor af gescreuen int .xxvi. capittel daer si geset sijn met haer officien ende ampten die si van dat rijck ghebruken
| |
¶ Hier na volcht dat corpus oft lichame des Roomschen rijcx
¶ Jtem op die tijt worde mede dat corpus oft dat lichaem des heyligen Roomschen rijcx met sine ouerste leden in ordinancie geset ende is gedeelt in .x. vieren dat is in .xl. personen, te weten
| |
i ¶ Die .iiij. hoghe hertoghen
| Swauen |
| Bruynswijck |
| Beyeren |
| Lothringen |
| |
ij. ¶ Die .iiij. marcgrauen
| Mithen |
| Brandenburch |
| Mernhern |
| Nederbaden |
| |
iij. ¶ Die .iiij. lantgrauen
| Duringen |
| Hessen |
| Luchtenburch |
| Elsaten |
| |
iiij. ¶ Die .iiij. burchgrauen
| Meydenburch |
| Nurenberch |
| Reneck |
| Strumburch |
| |
v. ¶ Die .iiij. slechte grauen
| Cleue |
| Swartsenburch |
| Cylie |
| Sophey oft Sauoyen |
| |
| |
| |
vi ¶ Die .iiij. vri heren oft baenroetsen
| Limburch |
| Thusis |
| Westerburch |
| Aldenwalden |
| |
vij ¶ Die .iiij. slechte ridderen
| Andelau |
| Meldingen |
| Strueck |
| Rauenburch |
| |
viij ¶ Die .iiij. steden
| Ausburch |
| Aken |
| Mets |
| Lubeck |
| |
ix. ¶ Die .iiij. dorpen
| Bamberch |
| Vlms |
| Hagenauwe |
| Sletzstadt |
| |
x. ¶ Die .iiij. boeren oft boumannen
| Cuellen |
| Regensburch |
| Constants |
| Salsburch |
¶ Jtem Doe dye Keyserlijcke maiesteyt sach ende aenmercte dat dye werelt met ontrouwen ende ghiericheit veruolt was, ende dat elck sijn eygen profijte ende oorbaer sochte, ende datter weynich sijn dye tghemeen goet voorstaen, vorderen ende defenderen dat ooc te besorgen soude te geschien inden heyligen Roomschen rijcx saken, daer door dat rijck ghedeelt ende ghebroken soude worden, ende dat den keyser weynich hulp ende bistant om dat rijck te onderhouden ende te vermeeren gedaen worde, dat leyder nv bi onser tijt daer toe gecomen is Om dit te verhoeden heeft dye Roomsche coninck Maximiliaen eenen dachuaert doen beroepen inder stadt van Worms Jnt iaer .MCCCC.xcv. daer vergadert waren alle die heren, princen, vorsten ende steden des rijcx, ende dede daer op doen hoe dat dat Roomsche rijck nv ter tijt met groten lasten beswaert ware ende weynich profijten daer van hadde ende in toecomenden tiden meer belast mochte werden, ende ware geschapen int eynde al geheel te niete te comen. Dit ouermits ingeuen des heyligen gheests te voorcomen heeft die keyserlijcke maiesteyt metten vorsten ende heren des rijcx eenige sonderlinge steden inden landen des rijcx gelegen approprieert ende toegheeygent den rijck die den rijcke alre nutste ende best ghelegen waren vanden steden dat keyserrijck vermoede ghetrouwen stantuastigen bijstant te hebben alst van node waer Ende dat men die steden soude heeten den rijcx steden, ende woude ooc dat dese steden gepriuilegieert ende begaeft souden wesen met sonderlinge priuilegien ende hantuesten bouen andere steden, dat si daer door ghetrouwer wesen souden om dat rijcke te beschermen ende te voorstaen alst van node waer.
| |
¶ Dit sijn die rijcksteden toebehorende den roomschen rijck in duytschen lande geset na die ordinantie der letteren vant Alphabeet, ende sijn dese
A
| ¶ Aken int lant van Gulick |
| Antwerpen in Brabant |
| Ausburch in Zwauen |
| |
B
| Basel aen den Rijn |
| Berne in Zwitsen |
| Biberach in Swauen |
| Bopperden aen den Rijn |
| Boychorn |
| |
| |
| |
C
| ¶ Campen int sticht van vtricht |
| Cuellen aen den Rijn |
| Colmar in Elsaten |
| Constants in Swauen |
| |
D
| Deuenter int sticht van vtricht |
| Dortmonde in westphalen |
| Dinckelspoel in Swauen |
| Duren int lant van Gulick |
| |
E
| ¶ Euer voor Bemer wout |
| Erfphoort in Duringen |
| Eslingen in Swauen |
| |
F
| ¶ Francfoort opter Meyn |
| Francfoort aen die Ader |
| Fridbech inder wederauwe |
| Friburch in Brisgau |
| |
G
| Gheylhusen inder wederauwe |
| Gingen in Swauen |
| Gottingen in Sassen |
| Groeningen in Vrieslant |
| Gemunde in Swauen |
| Gosler in Sassen |
| |
H
| ¶ Hagenauwe in Elsaten |
| Halle in Swauen |
| Halle in Duringen |
| Helpron in zwauen anden necker |
| Homburch |
| Heydesfelt |
| |
J
| ¶ Jsnen |
| Jngelheym bouen aen rinckauwe |
| Jngelheym neder aen rinkauwe |
| |
K
| ¶ Kaufspuren |
| Keysers berch |
| Keysers luteren in westenrijck |
| Kempen in zwauen |
| Kuyre in Switsen |
| |
L
| ¶ Landauwe bi Spier |
| Lindauwe in Swauen |
| Lubeck aen dye zee in Sassen |
| Lucerne in Switsen |
| Lunenburch in Sassen |
| |
M
| ¶ Meydenburch in Sassen |
| Memmingen in Swauen |
| Mets in Lothringen |
| Mens aen den Rijn |
| Muylhusen in Duringen |
| Muylhusen in Sonckau |
| |
N
| ¶ Northusen in Duringen |
| Norenberch |
| Nieumegen in Ghelderlant |
| Noorlingen in Swauen |
| |
O
| ¶ Oderheym bi den Rijn |
| Oppenheym aen den Rijn |
| |
P
| ¶ Pollendorp |
| Poppingen in Swauen |
| |
R
| Rauesburch |
| Regensburch in Beyeren |
| Rotenburch aen den Tuber |
| Rosem oft Rosheym |
| Rootwijl in Swauen |
| Ruytlingen in Swauen |
| |
S
| ¶ Sant galle in Switsen |
| Scafhusen in Switsen |
| Sletzstadt in Elsaten |
| Solentern in Switsen |
| Straetsburch in Elsaten |
| Spiers aen den Rijn |
| Swijnfert in Vrancken |
| |
| |
V
| ¶ Vberlinghen in Zwauen |
| Vlm in zwauen |
| Wanghen in zwauen |
| werde aen der Denouwe |
| wesel aen den Rijn |
| Wesel int lant van Cleue |
| wetzfaler in Hessen |
| wijle in Zwauen |
| wimpfen opter Necker |
| wijnsheym in Vrancken |
| wijssenburch |
| worms aen den Rijn |
| |
Z
¶ Jtem vanden steden in Jtalien ende Lombaerdijen, als Rome, Venegien Florens, Meylanen, ende veel ander steden die onder den gebode ende verbode der keyseren gheweest sijn, als van Octauianus, van Constantinus van Karolus die groten tijden ende ooc onder den gheboden der duytschen keyseren, als onder den dry Otten, onder Frederick den eersten. etcetera die met ghewelt die voorseyde steden onder haer ghehoorsaemheyt ende subiectie ghebracht hebben, ende noch ter tijt eenen Roomschen ghecoren coninc ghehoorsaemheyt doen moeten ende sullen, Jn wat waerdicheden die gheset sijn, ende waer in ende waer mede si eenen Roomschen keyser plichtich sijn te dienen mach een yeghelijck die daer meer bescheyts af weten wil aen mercken ende nemen wt die gheschie der keyseren in veele historien ende cronijcken bescreuen, dye vanden Paus te Romen tot eenen Roomschen keyser ende ghebieder ghecroont ende ghewijt sijn gheweest
| |
Conclusie
Jtem dit is hier verhaelt ende verclaert om trechte verstant te hebbene vanden keyserrijck van Romen, want aengesien dat wi nv sullen scriuen van onsen doorluchtighen prince Kaerle coninc van Castilien van Leon van Granaten. etcetera. hertoge van Brabant. etcetera. die namaels vanden .vij. kueruorsten tot eenen Roomsch coninc ghecoren wert, als hier na gheseyt sal worden. So ist wel behoorlijc te weten wat landen ende steden staen onder subiectie des Roomschen rijcx Aldus so willen wi scriuen die grote gesten van onsen prince tegenwoordich, want door dese cronike werden die vrome princen met eenderley onsterflicheit des faems geperpetueert, twelck al comt door die eedele const van boeck drucken, door welcke conste gecomen is dat die werelt nv so subtijl is ende meer weet dan si wist ouer C. iaren, doemen niet en dructe, want die eedele const van boecdrucken wert eerst geuonden ende op gebracht int iaer .M.CCCC. ende .xl.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd