Van Brabant die excellente cronike

¶ Dat .xlv. capitel. Vanden wonderlijcken verbonde mit Kaerle den derden keysere Ende voort van graue Lodewijcx orlogen van Vlaenderen tegen Brabant. Ende hoe die ghemeynten van Louen ende van Bruessele onwijslijck op die Vlamingen vochten.

[fol. 140v]

ALs hertoge Wencelijn van Brabant sijn palen vanden lande tegen die Vlamingen beset hadde, also hier voorscreuen is, so heeft hi raet gesocht aen sijn broeder Kaerle dye .iiij. keysere ende coninc van Behem so datter een dachuaert te Tricht geleyt wert daer hertoge Wencelijn ende vrou Janne togen biden keyser Ende daer wert tusschen hem lieden gemaect een wonderlijc verbont so dat onder ander dingen een vorwaert gemaect wert dat die hertochdommen van Brabant ende Limborch bliuen souden aen hertoge Wencelijn ende aen vrou Janne als haer natuerlike wettige princen Behoudelijck dat hertoge Wencelijn sonder consente van sijnre vrouwen geen erflike oft onberoerlike goeden der landen voorscreuen en soude mogen vercopen veranderen oft belasten Ende oft vrou Janne storue voor hertoge Wencelijn sonder wettich oor van hem te hebben so soude hertoge Wencelijn die selue voorscreuen landen behouden als natuerlijc here Ende storue wencelijn voor sijn vrouwe sonder oor van haer te laten sou soude si haer leuen lanck vrouwe bliuen Ende creech si na wencelijns doot wettich oor van een anderen man dat selue oor soude dan succederen na hair Ende oft si beyde storuen sonder oor van haren liue so souden die landen voorscreuen van brabant ende van Limborch bliuen opten voorscreuen Karel als opten wettigen successoor. Ende oft keyser Karel dan niet en leefde so souden die landen bliuen op die naestleuende geboorte van Lutzenborch Van welck ende meer andere voorwaerden brieuen gemaect

[fol. 141r]

waren Jnt iaer .M.CCC.lvi. manendaechs voor aschdach. Des ander dages daer na volgende ter begeerten van hertoge wencelijn ende vrou Janne so gheloofde die gedeputeerde vanden steden van Brabant daer sijnde bi goetduncken van somige edelen den hertoge ende hertoginne in des keysers hant tastende, dat si elck van hem dese voorscreuen punten houden ende volvueren souden voor hem hare oor ende erfgenamen, so verre alst hem aencleefde Ja behoudelic den carten, priuilegien, vriheden, rechten, ende costumen die die voorleden keyseren, coningen hertogen den lande van brabant oft enige stadt bisonder verleent hebben Ende hier af werden ooc brieuen gemaect onder der steden zegelen, welc voorscreuen wonderlick verbont sonderlinge als vanden lande van Brabant ende van Limborch bi ghebreke van orijen te comen opten hertoge wencelijn oft op die gheboorte van Lutzenborch, al wast dat vrou Jan dies en hadde geen macht te maken sonder andere reden ende sonder consente des ghemeinen lants ende der geenre die dat aen ghinc So liet sijt nochtans aldus maken ter begheerten vanden voorscreuen keyser des hertoge wencelijns haers heren broeder om bistant te hebben, wantse in node was ende vreese van graue Lodewijc die machtich was van vele landen

¶ Ende ooc schijnt dit voorseide verbont seer onredelic behoudelic altijt den goetduncken der geenre diet bat verstaen Jnden eersten want al was Margriete die keyserinne des eersten hertooghe Jans dochter ende was moeder van coninc Jan van Behem hertoge wencelijns vader, so is nochtan clair dat vrouwe Jannen suster oft oorie veel naerder is.

¶ Jtem ofte hem eenige vermaten te seggen dat Lothrike of brabant op geen dochter versteruen en mocht, mer dat by gebreke van manliken oor opten keiser verstoruen waer bi crachte van enigen keyserlijken statuten. etcetera. Ende dat keyser Kaerle mits dien tvoorseyde verbont liet maken, waer dat also, twelck neen, so moste dan brabant dair verstoruen sijn, niet op eenige keyseren, mer op dye coningen van Behem als van hertoge wencelijn van Lutzenborch nae wtwijsen der voorseyder brieuen van keyser Kaerlen

¶ Jtem alsulcke vermetelijke lieden thonen dair bi niet te weten dat gescreuen recht is, dat loyen ende statuten alleen geconfirmeert ende geuesticht werden bi den zeden of castumen der geenre diese ontfaen oft vseren. Nv ist so dat die castume in veel hertochommen int keyserijcke alsulck is datse op vrouwen steruen Als in Lothrike in walsche geheeten Lorayne, dat een out hertochdom is, ende ooc thertochdom van Baren die nv verstoruen op Renez graue van Vaudemont, die hertoge van Loraynen ende van Baren is, ter causen van sijnder moeder die een dochter was van coninc Renyer van Sicilien ende hertoge van Aniouwen Op welcx coninc huysurouwe ooc daer te voren Loraynen [verstoruen was] ende Baren oft Baroys besadt hi van sijnder moeder wegen Des ghelijcx plaghen meer hertochdommen int keyserijke op vrouwen oft op hair oorie te versteruen, als Ghelre, Gulick. etcetera. Ende sonderlinge thertochdom van Lothrijke ende van brabant, want sinte Beggen dochter van Pippijn van Landen eerste hertoge van Brabant bleef na Grimoalde haren broeder hertoghinne van Bra

[fol. 141v]

bant dat doe veel meerder was dant nv is want tghinc al bi Dornic Desgelijcx vrou Gerberga dochter hertoge Karels die te Orliens int gheuangenisse sterf, al wert si ende hair oor bi wille des keysers berooft bi Godeuaert van Ardennen van eenen dele des hertochdoms van Lothrijke daer walsch Brabant een deel af is, so behielt si nochtan ende hair oor dat principael van Brabant als eygen goet ende alloy, te weten Louen, bruessele mitten lande daer omtrent, ende ooc so men hout Thienen, leeuwe ende shertogenbossche. etcetera. Des gelijcx tmarcgraefscap van Rijen oft Antwerpen

¶ Tis ooc wel te weten dat na tvoorseide hertochdom van Lothrijcke vanden graue van Ardennen lange gehouden had geweest so quamt op hertoge Godeuaert van Bullion ter saken van sijnder moeder sinte Yden grauinne van Bolonien oft Bonen na die doot van hertoge Godeuaert metten bulte haren broeder die sonder oor sterf Twelck hertochdom niet te min daer na van den keyser gherestitiueert wert Godeuaert metten baerde als voor verclaert is int .xxix. capitel.

¶ Voort so is tvoorscreuen hertochdom van lothrike ende brabant namaels verstoruen op die voorseyde vrou Janne. Ende na haer verstrerft op die orije van Margriete haer suster te weten op hertoch Anthonis. etcetera. Daer af de Roomsche sconinc ende coninc van Behem in sijn openen brieuen in huweliker voorwaerden van vrou Lijsbetten van gourliez [sijnre nichten, hertoghe Anthonijs .ij.] huysurouwe verclaerde int iair .Mcccc. ende .ix. opten .xxvij. dach van April, dat dye selue Anthonis totten hertochdomme van Brabant rechtverdelic ende bi wettiger successien comen was, ende dat hy dat met al sijnen toebehoorten ghebruycte met goeden tytele Ende ten lesten ist verstoruen op vrou Marie hertoge karels dochter van Bourgondien ende Brabant Ende van haer op hertoghe Philips die in Spaengien sterf

¶ Nv keer ick weder op graue Lodewijc van Vlaenderen, die verstaende dit voorseyde verbont mitten keyser gemaect meenende sijn sake te vorderen eer dat die keyser sijn volc soude connen vergaderen Ende hi maecte een groot heyruaert op Brabant Twelc hertoge wencelijn vernemende so ontboot hi oock sijn eedelen ende sijn steden van Brabant die hem bereyden te Bruessel wert te comen, mer eer die van Antwerpen ende van den Bossche ende meer andere vergaderen consten, so was graue Lodewijck mit groter macht in Brabant comen brandende ende rouende. Doe hadt hertoge Wencelijn ooc veel eedelen vergadert ende die van Louen waren te bruessel gecomen Ende als die getrouwe gemeynten van Louen ende van Bruessel vernamen die vlamingen in brabant liggende so wilden sise sonder eenich verbeyden haestelic beuechten Die edele ende wijse mannen rieden datmen verbeyden soude tot die hertoge met sinen edelen aen ghecomen waren ende ooc dye ander steden, want anders was graue Lodewijck hem veel te machtich, mer aylazen na desen goeden raet en woude die ghemeynte niet horen, noch geenrehande onderwijs en hadde daer stede, also dat gewoonlic is van allen gemeynten dye beruert sijn ende ouer een lopen sonder eenich beschict

[fol. 142r]

¶ Dus trocken wt bruessel die voorscreuen gemeynten van Louen ende van Bruessel als onbestierde lieden tot Schoten mitten graue vanden berge tegen die grote macht van graue Lodewijc Ende die graue vanden Berge schuerde ende doorreet die Vlaemsche macht twee oft drie reysen Ende daer na sloech hi weder in die vlamingen van achter seer strangelick Mer lazen ten halp niet want in deerst vergaderinge wert die banier van brabant neder gheuelt ter aerden, ende die here van Assche diese vuerde wertter om versproken ende spracx hem veele scanden ende oneeren omdat hise also slechtelic als veruaert sijnde vallen liet, mer somige seyden anders, als dat sijn paert was doorsteken. etcetera. Als dan dese bannier dus geuelt was so werden die brabanters al versaecht ende verstroyet ende een yeghelic die conste pijnde hem na sijn wterste macht te vlien na Bruessel ende somige na Louen elck dair hi hem meende te beschermen, ende si boden geen weer want si sonder ordinancie waren ende vele wasser verslagen Marcgraue Lodewijc versloecher veel lancx den wege Veele vloden daer in hagen ende in bosschen ende somige sprongen in die zenne ende graften ende verdroncken. Aldus so quam graue Lodewijc strijdender hant binnen Bruessel ende nam die stadt in die doeter tijt noch geen buten vesten en had Ende hi stack sijn banier ter stathuse wt ende sijn wimpelen op dye porte, ende hi dede hem hulden ende ontfangen al wast met gewelde ende hi maecte eenen Amman ende scepenen Dit geschiede int iare .M CCC.lvi. op eenen goensdach den xvij. in Oogstmaent dat noch heet te Bruessel den quaden woonsdach

¶ Daer na dede die graue ontbieden al sijn lieden datse wel betalen souden ende niemant verongelijcken. Ende voorsienlic besette hi de stadt mit sinen volcke ende track tot Louen, ende onder wegen creech hi die borcht ter Vueren So quam hi voor die stadt van Louen die in haer seluen verslagen was mits den verliese van haren lieden die bi Bruessel verslagen waren so dat de stadt van Louen den graue in liet comen Ende binnen zijnde so dede hi al die goede mannen ende die gemeente vergaderen ende dede hem op doen dat hi begheerde ghehult ende ontfangen te sijn ouer heer Jn dese veruaertheit ende verbaestheyt vanden volcke so wert daer van eenen groten ghetale overdragen te doen des grauen begeert So begonst men den volcke den eet te stauene ende veele begonsten haer vingeren op te steeken om te sweren Doe hoordemen spreken daer met luder stemmen een priester regulier van sinte Geertruden van Louen geheeten heer Willem de zadelaer seggende aldus Ghi vermaledijde lieden wat wildi maken, wildi affgaen uwen gerechten here ende vrouwe dien ghi eens gesworen hebt ende ontfangen eenen ongerechten here, die scande en verwindi nemmermeer Alst volc dat hoorde so werttet verslagen in hem seluen ende anders bedacht ende en wouden den graue niet hulden noch ontfangen voor here mer elck ghinc thuyswaert Doe en dorste die graue niet langer bliuen anxt hebbende voor eenich misual ende is haestelic getrocken weder na Bruessel welc hi besette mit sijn volcke Ende als hi alle dinck na sijn begeerte hadt beschict te Bruessele, so is hi van daer in Vlaenderen ghekeert

[fol. 142v]

¶ Hoe dat heer Eueraert tserclaes de Vlamingen wt bruessel verdreeff met groter co[n]fusien als een vroom getrou ridder die stadt beclimmende

DEse voorseide geschiedenis vernam een eerlic ende vroom ridder van bruessel doe ter tijt leggende bi hertoge wencelijn te Tricht geheten heer Eueraert tserclaes broeder vanden goeden heer Jan tserclaes biscop van Camerijck So had hijs in sijn herte verdriet ende hi vergaderde heymelic een getal van sinen vrienden ende magen, ende hi quam heymelic op eender nachte tot inde vesten van bruessel ter plaetsen gheheten dat wermosbroc, ende met lederen beclam hi dye stadt sonder weten der Vlaminghen die daer bleuen waren. Ende als Eueraert binnen der stat was so sprac hi sijn vrienden toe, ende hi begreep ter stont der stadthuys, ende hi track af de banier des grauen van vlaenderen ende sijn wimpelen vander poorten ende hi stack daer wt die baniere van hertoghe wencelijn ende vrou Janne. Doe quamen die goede lieden van Bruessele ter merct ende vielen aenden goeden ridder cleyn achtende datse graue Lodewijc gehult hadden bi bedwange Als die vlamingen dat vernamen so trocken si heymelic van daer na Vlaenderen diet conden ontulien, mer veel wertter verslagen. Doe sandt heer Eueraert aenden hertoge ende hertoghinne te Tricht ende liet hem weten de geschiedenisse, de welcke seer verblijt sijnde te Bruessel quamen bewisende haren getrouwen ridder grote eere ende vrientschap So deden ooc alle

[fol. 143r]

die edele ende goede mannen. etcetera.